Helena Datoń jako młoda dziewczyna, znająca dobrze język niemiecki, pracowała na terenie przyobozowym w kantynie dla esesmanów, mieszczącej się w tzw. "Haus 7". To ułatwiało jej kontakt z więźniami KL Auschwitz, ponieważ na parterze tego budynku prócz kantyny znajdował się sklep, a na piętrze biura, w których pracowali więźniowie, prowadzący księgowość i rozliczający kartki żywnościowe dla Niemców.
- Ten bardzo ruchliwy punkt stwarzał Helenie Datoń, 20-letniej wówczas dziewczynie, idealne warunki do niesienia pomocy wielu więźniom obozu - mówi dr Adam Cyra, starszy kustosz Państwowego Muzeum Auschwitz-Birkenau. - Bardzo pomocne były nawiązane przez nią kontakty z konspiracyjną grupą Polskiej Partii Socjalistycznej z Brzeszcz, która uczyniła z niej swoją łączniczkę z wolnym światem.
Za pośrednictwem Heleny Datoń były przekazywane grypsy więźniów i potajemne przesyłki do obozu, zawierające m.in. lekarstwa. Miała swobodę poruszania się w silnie strzeżonej strefie przy obozowej dzięki temu, że miała tzw. lagrowy Ausweis, podpisany przez komendanta obozu, Rudolfa Hőssa.
- Nielegalne przesyłki ukrywała w bułce, zapalniczce, w etui do okularów, czy w wiecznym piórze - opowiada dr Adam Cyra. - Niektóre wiadomości przekazywane za jej pośrednictwem z obozu docierały potajemnie do Londynu, a informacje o zbrodniach SS były podawane w audycjach londyńskiego radia BBC.
Helena Datoń pomagała także w organizacji ucieczek więźniów. Na szczęście tak dla niej, jak i dla więźniów obozu Auschwitz-Birkenau, Politische Abteilung, czyli obozowe gestapo, nigdy nie wpadło na trop jej tajnej działalności, którą prowadziła do stycznia 1945 r.
W rodzinnych zbiorach Heleny Datoń-Szpak pozostaje wykonany przez więźniów jej portret.
60 tys. złotych do wygrania. Sprawdź jak. Wejdź na www.szumowski.eu
Dołącz do nas na Facebooku!
Publikujemy najciekawsze artykuły, wydarzenia i konkursy. Jesteśmy tam gdzie nasi czytelnicy!
Dołącz do nas na X!
Codziennie informujemy o ciekawostkach i aktualnych wydarzeniach.
Kontakt z redakcją
Byłeś świadkiem ważnego zdarzenia? Widziałeś coś interesującego? Zrobiłeś ciekawe zdjęcie lub wideo?