Tłusty czwartek wczoraj i dziś. Jakie pączki dawniej jadano? Skąd tradycja jedzenia pączków w tłusty czwartek? Przepisy na pączki

Pączki były znane już w starożytnym Rzymie. Nie były jednak przygotowywane na słodko - słodki pączek jest zapewne zapożyczeniem z kuchni arabskiej. Również w kuchni polskiej pączki miały postać ciasta nadziewanego słoniną, spożywanego przy zapustach.
Pączki przyrządzane na słodko zaczęły występować w Polsce w XVI wieku.

Co ciekawe – o pączkach, zwanych dawniej kreplami, pisał już Mikołaj Rej w „Żywocie człowieka poczciwego”: „Mnieysi stanowie pieką kreple, więtsi torty”.
Jakie były to pączki? Zapewne twarde, bo dwa wieki później Jerzy Kitowicz, ksiądz, polski historyk, pamiętnikarz i korespondent polityczny o pączkach pisał tak:

„Ciasta także francuskie, torty, pasztety, biszkopty i inne, pączki nawet - wydoskonaliło się to do stopnia jak najwyższego. Staroświeckim pączkiem trafiwszy w oko mógłby go podsinić, dziś pączek jest tak pulchny, tak lekki, że ścisnąwszy go w ręku znowu się rozciąga i pęcznieje do swojej objętości, a wiatr zdmuchnąłby go z półmiska:.

Więc kulisty kształt pączka pochodzi z XVIII wieku, gdy zaczęto używać do wypieku drożdży, przez co ciasto stało się bardziej puszyste.

W Krakowie w bardzo specyficzny sposób obchodzono tłusty czwartek. Nazywany on był wówczas combrowym czwartkiem. Według legendy, nazwa pochodzi od nazwiska żyjącego w XVII wieku krakowskiego burmistrza Combra, złego i surowego dla kobiet mających swoje kramy na krakowskim rynku. Mówiono: „Pan Bóg wysoko, a król daleko, któż nas zasłoni przed Combrem”. Umarł on podobno w tłusty czwartek i dlatego w każdą rocznicę śmierci przekupki na targu urządzały huczną zabawę i tańce. Podczas zabawy zaczepiały przechodzących mężczyzn, których zmuszały do tańca lub do oddawania wierzchniej odzieży w zamian za krzywdy, jakie wyrządził Combr. Comber w Krakowie był urządzany aż do 1846 roku, gdy władze austriackie zabroniły jego obchodów.

Znaleźliśmy stary przepis na pączki! Lucyna Ćwierczakiewiczowa, autorka popularnych książek kucharskich i poradników dla gospodyń, w wydanej w 1866 roku książce "Jedyne praktyczne przepisy wszelkich zapasów spiżarnianych oraz pieczenia ciast", proponuje pączki z 20 żółtek i 15 jaj! Smażone oczywiście na „szmalcu”.

Oto oryginalny przepis:
Pół kwartą mleka gorącego zaparzyć pół kwarty mąki i doskonale wyrobić, gdy przestygnie wlać 4 łuty drożdży, rozdrobnionych w kwaterce mleka zimnego. Gdy to wyrośnie wsypać pół funta cukru, 20 żółtek i 15 całych jaj, dla zapachu trochę gorzkich migdałów i sypać tyle mąki, aby ciasto było wolne. Następnie wyrabiać z godzinę, na wyrabianiu ciasta bowiem zależy dobroć pączków, gdy dostatecznie wyrobione dodać pół funta masła młodego rozpuszczonego trochę; gdy zacznie ciasto dobrze rosnąć, wyrzucić lekko na stolnicę mąką posypaną, rozciągnąć ręką, dobrze nakładać konfiturami, których powinno być wiele i to bez syropu nie inne jak wiśniowe, malinowe lub marmolada gęsta bardzo; zawijać jak pierogi, szklanką obrzynać, obsypać mąką i układać na sito w ciepłem miejscu; jak dobrze podrosną, wrzucać na gorący szmalec wyrośniętą stroną, w czasie smażenia wstrząsać rondlem. Próbować kawałkiem ciasta czy szmalec gorący, gdyż takowy nigdy się nie zagotuje, choćby się spalił; jeżeli ciasto rzucone rumieni się, to już dobre, jeżeli zaś blade, to jeszcze szmalec nie dość gorący. Po wyjęciu natychmiast cukrem obsypać.

Zobacz, jak robiono pączki w czasach PRL:

Jak robią pączki panie z Kół Gospodyń Wiejskich? Przepis zdradziły panie z Woli Zabierzowskiej.

Składniki

• 1 kg mąki
• 8 dag drożdży
• 2 cukry wanilinowe
• 1/2 l mleka
• 2 jajka
• 8 żółtek
• 100 ml oleju
• 50 gram spirytusu
• ½ szklanki cukru
• szczypta soli
• 1 kg smalcu lub oleju do smażenia

Składniki na nadzienie

• 80 dag marmolady różanej

Wykonanie pączków
Z drożdży, mleka, 1 szklanki mąki i cukru wanilinowego zrobić rozczyn. W międzyczasie utrzeć żółtka i jajka z cukrem. Kiedy rozczyn jest wrośnięty dodać wszystkie pozostałe składniki, wyrobić ciasto, tak długo aż zacznie odchodzić od ręki i powstanie jednolita kula o szklistym wyglądzie.
Tak przygotowane ciasto ustawić w ciepłym miejscu do wyrośnięcia. Gdy ciasto powiększy swą objętość czterokrotnie, wyłożyć je na stolnicę, wyciąć krążki szklanką, na środku każdego krążka ułożyć marmoladę (ilość według uznania).
Skleić pączki i odstawić, aby wyrosły.
Tłuszcz rozgrzać w rondlu, odrobiną ciasta sprawdzić czy jest już odpowiednio rozgrzany. Pączki smażyć z obu stron. Następnie odsączyć na papierowym ręczniku. Posypać cukrem pudrem lub polukrować.

Myślisz, że pączkami zajadamy się tylko my? Nic bardziej mylnego!

Nasi zachodni sąsiedzi jedzą pączki bardzo podobne do naszych. Zazwyczaj są nadziewane marmoladą, ale czasem również czekoladą, advocatem lub toffi.
Włosi mają aż dwa rodzaje pączków. Jedne przypominają nasze ptysie (zeppole), natomiast bomboloni  to toskański przysmak, który bardzo przypomina pączki berlińskie. Różni go to, że ciasto drożdżowe jest nadziewane od góry (a nie od boku) i jego odrobina znajduje się na wierzchu pączka. 
Charakterystyczne są też pączki hiszpańskie. Są dostępne w wielu cukierniach w naszym kraju. Bardzo słodkie, przybierające formę „gniazda”, zrobione z ciasta parzonego.
W Turcji zajadają się niewielkimi okrągłymi kuleczki z miodem lub cukrowym syropem. Podobne pączki  - loukoumades- są podawane w Grecji. 
Amerykanie kochają pączki, które przypominają nasze oponki. Są puszyste w środku, z wierzchu lekko chrupiące, a w środku mają charakterystyczna dziurkę.

„Gdy w tłusty czwartek człek w jedzeniu pofolguje, łaskawy Pan Bóg grzech obżarstwa daruje”. I coś w tym starym przysłowiu jest! Choć pączek ma około 250 kalorii, w tłusty czwartek nie idzie w biodra! Statystyczny Polak zjada w tym dniu 2,5 pączka.
Tłusty czwartek wypada zawsze w ostatni czwartek przed wielkim postem, czyli 52 dni przed Wielkanocą. Słodki czwartek towarzyszy nam już ładnych parę wieków. W połączeniu tradycji ludowej oraz chrześcijańskiej jest symbolem pożegnania hucznego karnawału i dniem, w który dostarczamy sobie zapasu energii na zbliżający się post. Także w starożytności jedząc kaloryczne potrawy świętowano odejście zimy i przywitanie wiosny.

Zobacz tez: