Wróżby andrzejkowe 2023. Wróżby i zabawy na andrzejkowy wieczór!

Andrzejki to wieczór wróżb odprawianych w nocy z 29 na 30 listopada, w wigilię świętego Andrzeja, patrona Szkocji, Grecji i Rosji.

Dzień ten przypada na końcu lub na początku roku liturgicznego. Andrzejki są specjalną okazją do zorganizowania ostatnich hucznych zabaw przed rozpoczynającym się adwentem.

Niegdyś wróżby andrzejkowe miały charakter wyłącznie matrymonialny i przeznaczone były tylko dla niezamężnych dziewcząt. Los kobiet zamężnych był przesądzony, z kolei panny, podczas wieczoru wróżb miały się dowiedzieć, jak oraz czy znajdą kawalera. Wierzono, że przyszłość objawiają duchy, które zstępują na ziemię. Uważano, by w obrzędach nie brały udziału kobiety w błogosławionym stanie, ponieważ duchy mogłyby zaszkodzić dziecku. Kawalerowie nie brali udziału w andrzejkowych wróżbach, ponieważ mieli swój własny wieczór. Mężczyźni wróżyli sobie w noc poprzedzającą dzień św. Katarzyny, czyli w tzw. "Katarzynki".

Początkowo andrzejki traktowano bardzo poważnie, a wróżby odprawiano tylko indywidualnie, w odosobnieniu. Później natomiast przybrały formę zbiorową, organizowaną w grupach rówieśniczych panien na wydaniu, zaś współcześnie przekształciły się w niezobowiązującą zabawę gromadzącą młodzież obojga płci.

Przypuszcza się, że Andrzejki narodziły się w starożytnej Grecji. Wskazuje na to etymologia imienia patrona wróżb, bowiem po grecku Andrzej to Andress (andros - mężczyzna, aner - mąż). Druga teoria rodowodu andrzejkowych wróżb przypisuje go celtyckim i starogermańskim wierzeniom. Dominującą rolę w tamtejszej kulturze odgrywał Frey – bóg płodności i urodzaju, światła i deszczu, władający też wiatrami i oceanami.

Oficjalnie po raz pierwszy użyto sformułowania „andrzejki” za sprawą Marcina Bielskiego, renesansowego poety, pisarza i tłumacza, który w 1557 r. w swojej sztuce teatralnej „Komedyjka Justyna i Konstancyjej” umieścił wzmianki o andrzejkowych wróżbach.

• Standardową wróżbą jest lanie wosku. Co ciekawe jednak, najlepiej wykorzystać do tego stary klucz, należący do babci, a jeszcze lepiej użyć klucza od drzwi kościoła. Kształt wylanego wosku miał zdradzać cechy przyszłego męża np. kształt góry- skały mówił o jego gwałtowności, a kształt psa lub kota, że będzie dobrym przyjacielem.
• Znaczenie mogą mieć również sny. Jeżeli w andrzejkową noc przyśni się coś dobrego, może to oznaczać powodzenie, szczęście. Niegdyś w sprowadzaniu dobrych snów pomagał pewien rytuał. Dawni mistrzowie magii zalecali, by przed snem spalić palmy wielkanocne i stanąć tak, by czuć dym. To miało sprawić, że w andrzejkową noc nadejdzie dobry sen.
• Kolejną nieodłącznym elementem wieczoru wróżby jest (i było) wróżenie z kart. As kier oznacza spokojny i ciepły dom. As karo zapowiada dobrą wiadomość w sprawach miłości. As trefl mówi, że można spodziewać się niespodzianki w miłości. As pik zapowiada partnera władczego i solidnego.
• Do wielu wróżb wykorzystywano nawet zwierzęta, najczęściej psy. Co ważne właścicielka psa nie mogła brać udziału we wróżbie (ponieważ była osobą, której pies po prostu słucha najbardziej). Dwanaście panien, stojąc w kręgu, trzymały w dłoniach kawałki kiełbasy bądź placuszki posmarowane tłuszczem. Tej pierwszej zwiastowano zamążpójście, do której pies podszedł po smakołyki. Jeśli pies zjadł rarytas na miejscu, panna jeszcze rok musiała poczekać. Natomiast jeśli wyniósł z domu, oznaczało to ślub jeszcze w tym samym roku. Zdarzało się, że do izby wpuszczano gąsiora z zasłoniętą głową. Którą pannę pierwszą uszczypnął, tej pierwszej zwiastowano zamążpójście.
• Był też zwyczaj, iż panny rozbierały się do naga i wybiegały do drewutni. Ta z nich, która najszybciej powróciła do izby z całym naręczem drewna, mogła szykować się do ślubu.

• Panny mogą zerwać gałązkę wiśni i wstawić do wazonu z wodą. Rychłe wesele będzie zwiastować, jeśli gałązka zakwitnie w Boże Narodzenie.
• Losowanie przedmiotów o symbolicznym znaczeniu, np. listek oznaczał staropanieństwo, obrączka lub wstążka z czepka – bliski ślub, różaniec – stan zakonny.
• Wylewanie wosku na zimną wodę (często przez ucho od klucza) i wróżenie z kształtu zastygłej masy lub rzucanego przez nią cienia sylwetki przyszłego wielbiciela, akcesoriów związanych z jego zawodem itp.
• Ustawianie od ściany do progu jeden za drugim butów zgromadzonych panien: ta, której but pierwszy dotarł do progu, miała jako pierwsza wyjść za mąż.
• Strona, od której zaszczekał pies, miała być tą, z której nadejdzie przyszły oblubieniec.
• Uczestnicy zabawy pisali imiona na dwóch kartkach: imiona dziewczyn na jednej, a chłopców na drugiej. Potem dziewczyna przekłuwała z czystej strony kartkę z imionami chłopców tak, by ich nie widzieć. Dziewczyna miała potem wyjść za mąż za chłopca o imieniu, które przekłuła. Chłopcy natomiast przekłuwali kartkę z imionami dziewczyn
• Wróżenie ze skórki jabłka – panna obiera jabłko tak, by skórka była jak najdłuższa; następnie rzuca ją za plecy przez lewe ramię. Litera, w jaką ułoży się skórka będzie pierwszą literą imienia jej narzeczonego.
• Pomyśl sobie życzenie i zapal dwie zapałki. Trzymaj je płonącymi łebkami do góry. Jeżeli zapałki będą palić się “ku sobie", życzenie się spełni w ciągu roku, a jeśli nie -będziesz musiała dłużej poczekać na jego realizację.
• Na własnym włosie odmierz palcami kolejne litery alfabetu. Jesli włos jest długi, trzeba powtórzyć liczenie aż do skutku. Litera która wypadnie na końcu włosa to inicjał imienia lub nazwiska przyszłego partnera.
• Chcąc odkryć stan cywilny przyszłego męża panny liczyły kołki w płocie, szczeble w drabinie, drewienka na opał przyniesione do kuchni lub inne przedmioty, powtarzając: kawaler, wdowiec, kawaler, wdowiec... przy ostatnim dowiadywały się, jakiego stanu będzie ich przyszły mąż. Wygląd ostatniego kołka miał też wywróżyć, czy ukochany będzie gruby, chudy, krzywy czy stary.
• Oderwane od kądzieli i skręcone niewielkie kłębuszki symbolizujące dziewczynę i miłego jej sercu chłopca układano w kilkucentymetrowej odległości od siebie i równocześnie podpalano. Jeśli uleciały w górę i łącząc się płonęły razem, był to znak dozgonnej miłości. Jeśli jednak ulecą lub opadną w strony przeciwne i płomienie nie spotkają się, to znak, że nic z tego nie będzie. Dziś kądziel zastępuje się wełną.

• Gdy święty Andrzej ze śniegiem przybieży, sto dni śnieg na polu leży.
• Kiedy na Andrzeja poleje, cały rok nie w porę rolę moczy, suszy.
• Na świętego Andrzeja dziewkom z wróżby nadzieja.
• Na świętego Andrzeja trza kożucha dobrodzieja.
• Święty Andrzej wróży szczęście i szybkie zamęście.
• Śnieg na Andrzeja dla zboża zła nadzieja.
• Jeżeli na świętego Andrzeja wiatr i mgła, to od Bożego Narodzenia będzie sroga zima.
• Gdy w Andrzeja deszcz lub słota, w grudniu drogi bez błota.