Przepuklina brzuszna rozwija się, gdy nadmierne ciśnienie wewnątrz jamy brzusznej łączy się z osłabieniem jej ścian. Ta kombinacja powoduje przemieszczenie wewnętrznych organów poza miejsce ich naturalnego występowania, co jest widoczne jako charakterystyczny, zazwyczaj miękki guz na powierzchni brzucha. Chociaż przepuklina brzuszna może wydawać się niegroźna i jest często lekceważona, to nie należy czekać na jej leczeniem. Sama nie zniknie i jedyną metodą leczenia jest operacja chirurgiczna. Zaniedbanie może prowadzić do poważnych powikłań takich jak martwica jelit. O tym czym dokładnie jest przepuklina brzuszna, jakie daje objawy i dlaczego nie warto zwlekać z jej operacją rozmawiamy z dr. n. med. Darią Kuliś, chirurgiem ogólnym z krakowskiego Szpitala na Klinach, która specjalizuje się w leczeniu przepuklin.
Skąd się biorą przepukliny brzuszne?
Przepuklina brzuszna to schorzenie, które może być wywołane przez szereg różnych czynników w tym stylem życia, stanem zdrowia oraz historią medyczną pacjenta. Istnieją dwie zasadnicze grupy przepuklin – pierwotne i wtórne, czyli takie które powstają w bliźnie po wcześniejszej operacji. Przepukliny pierwotne powstają w miejscach anatomicznie i rozwojowo słabszych jak pachwiny, pępek, kresa biała. Do rozwoju przepukliny w bliźnie pooperacyjnej dochodzi, gdy zaburzony jest jakikolwiek etap gojenia rany np. z powodu ropienia rany czy nasilonego kaszlu w okresie rekonwalescencji. Kolejnym czynnikiem sprzyjającym powstawaniu przepukliny brzusznej jest otyłość, a szczególnie narażone na nią są osoby z BMI powyżej 35. Do rozwoju przepukliny brzusznej mogą przyczyniać się również choroby metaboliczne takie jak cukrzyca. Dzieje się tak ponieważ zmiany w metabolizmie i funkcjonowaniu tkanek mogą je osłabiać, co sprzyja tworzeniu się przepuklin.
Chociaż przepukliny w bliznach częściej diagnozuje się u pacjentów po operacjach brzusznych metodą otwartą, zdarzają się one również u osób, które miały przeprowadzone procedury laparoskopowe w obrębie jamy brzusznej takie jak np. usunięcie pęcherzyka żółciowego. Przepukliny po laparoskopii są zazwyczaj mniejsze i powstają w miejscu wprowadzenia narzędzi. Czynnik ryzyka stanowi również ciąża, która zwiększa ciśnienie w jamie brzusznej. Szczególnie narażone na wystąpienie przepukliny są zwłaszcza kobiety po wielokrotnych ciążach, z dużą masą urodzeniową dziecka lub będące w wieku powyżej 35 lat. Przepuklina, zazwyczaj pępkowa jest w tym wypadku często połączona z rozstępem mięśni prostych i nadmiarem skóry, co określa się mianem zespołu poporodowej niewydolności powłok jamy brzusznej.
Jakie są objawy może dawać przepuklina brzuszna?
Przepuklina brzuszna może powodować wiele dolegliwości. Może to być ból o różnym charakterze. Typowe jest odczuwanie bólu jako ciągnięcia, które może nasilać się w trakcie kaszlu, wypróżniania, podnoszenia ciężarów, czy nawet podczas długotrwałego stania czy siedzenia. Ból ten może promieniować do innych części ciała, zwiększając dyskomfort. Czasami pacjenci próbują własnoręcznie wciskać wybrzuszenie z powrotem, co może przynosić chwilową ulgę ale jest rozwiązaniem tymczasowym. Jeżeli przepuklina powoduje nie tylko ból, ale również inne objawy takie jak nudności, wymioty, czy zatrzymanie stolca to zazwyczaj jest to wskazanie do pilnej operacji w ramach ostrego dyżuru chirurgicznego.
Często sam wywiad i badanie lekarskie wystarczą do zakwalifikowania pacjenta do leczenia i wyboru metody operacji, zdarza się jednak, że konieczne są dodatkowe badania jak ultrasonografia lub tomografia komputerowa.
Czy nieleczona przepuklina brzuszna może być groźna?
Jednym z najpoważniejszych powikłań przepukliny brzusznej jest jej uwięźnięcie. To stan, w którym część jelita wpada do worka przepuklinowego i nie jest w stanie powrócić do jamy brzusznej, ponieważ zostaje zablokowana. Ten stan blokuje przepływ krwi przez naczynia zaopatrujące jelito w tlen, co prowadzi do martwicy jelita a w konsekwencji do wstrząsu septycznego, będącego stanem zagrożenia życia. Mniej poważne, choć nadal krytyczne skutki nieleczonych przepuklin brzusznych obejmują częściową niedrożność jelit, która może manifestować się przejściowymi nudnościami, wymiotami, zatrzymaniem stolca i gazów. Te objawy mogą ostatecznie prowadzić do pełnej niedrożności jelit jeśli nie zostaną odpowiednio i szybko leczone.
Dlaczego nie warto odkładać operacji przepukliny brzusznej na później?
Przepuklina brzuszna to nie przejściowy problem, który zniknie sam. Jest to mechaniczne uszkodzenie powłok brzucha, które może się stopniowo pogłębiać. Często pacjenci odwlekają wizytę u lekarza z obawy przed koniecznością leczenia co może prowadzić do powiększania się przepukliny. Warto wiedzieć, że duże przepukliny, w których wielkość wrót czyli ubytku w powłokach brzucha przekracza 10 cm są trudniejsze do naprawy. Warunkiem skutecznej operacji czyli takiej po, której nie nastąpi nawrót przepukliny jest m.in. zeszycie powłok brzucha bez napięcia. Przy dużym ubytku bywa to niemożliwe bez dodatkowych, zaawansowanych procedur.
Odraczanie czasu operacji nie jest korzystne ze względu na nieubłagalnie mijający czas i kiedy dotąd bezobjawowa przepuklina zacznie pacjentowi doskwierać, może nie zostać zoperowany ze względu na towarzyszące choroby typowe dla osób starszych. Aby pacjent został zakwalifikowany do operacji, przewidywane korzyści muszą przewyższać potencjalne ryzyko z nią związane.
Czy operacja przepukliny brzusznej jest bezpieczna?
Ryzyko operacyjne przepukliny brzusznej zależy od wielu czynników w tym od charakteru i wielkości przepukliny. Zbyt długie odwlekanie zabiegu może prowadzić do poważnych konsekwencji. Szczególnie niekorzystne jest przeprowadzenie operacji w sytuacji krytycznej, takiej jak uwięźnięcie przepukliny, ponieważ jest to zawsze operacja podwyższonego ryzyka. Tak jak w przypadku każdej interwencji chirurgicznej bardziej narażeni na powikłania podczas operacji są pacjenci z dodatkowymi problemami zdrowotnymi takimi jak cukrzyca, otyłość, czy choroby serca. Dodatkowe ryzyko stanowią powtarzające się operacje przepukliny, infekcje pooperacyjne jak również problemy z oddychaniem. Operacje małych przepuklin brzusznych, zdiagnozowanych we wczesnym etapie są znacznie bezpieczniejsze i łatwiejsze. W takich przypadkach często nie jest konieczne otwieranie powłok jamy brzusznej metodą chirurgii klasycznej, a zamiast tego stosuje się techniki minimalnie inwazyjne takie jak laparoskopia czy chirurgia wspomagana robotem. Techniki te cechuje mniejsze uszkodzenie tkanek, co przekłada się na mniej intensywny ból po zabiegu, mniejsze ryzyko powikłań, niższą częstotliwość infekcji ran, a także krótszy czas rekonwalescencji i szybszy powrót do codziennych oraz zawodowych aktywności. Operacje można wykonywać również u pacjentów, którzy przeszli kilka operacji dużych, nawracających przepuklin, ale niewątpliwie są to operacje trudniejsze, czasochłonne, obarczone większym ryzykiem. Warto pamiętać, że wybór metody operacyjnego leczenia przepukliny brzusznej powinien być dostosowany do indywidualnych potrzeb pacjenta i stopnia zaawansowania przepukliny. Wczesna diagnoza i interwencja chirurgiczna mogą znacznie zmniejszyć ryzyko operacyjne i poprawić efektywność leczenia, unikając tym samym poważnych komplikacji związanych z opóźnieniem leczenia.
CENTRUM LECZENIA PRZEPUKLIN
Szpital na Klinach
Ul. Kostrzewskiego 47, Kraków
tel.: 12 267 40 64
mail: [email protected]
