Na początku lat 60. ubiegłego wieku władza ludowa postanowiła „uczcić” nadchodzącą, setną rocznicę urodzin Józefa Piłsudskiego, wydając zbiór dokumentów poświęconych jego współpracy z austriackim wywiadem wojskowym przed I wojną światową. Sprawa nie była nowa, bo już w 1953 r. ukazały się pamiętniki gen. Józefa Rybaka, który dla przyszłego Marszałka był - jakbyśmy to dziś powiedzieli - kimś w rodzaju „oficera prowadzącego”. Po wojnie generał został w kraju i chciał się nawet zatrudnić w Ludowym Wojsku Polskim, ale zamiast tego wylądował w więzieniu, gdzie zapewne zasugerowano mu napisanie pamiętnika.
Gen. Rybak rzeczywiście to zadanie wykonał. Czasu miał sporo, bo będąc wysokiej klasy specjalistą w sprawach wojskowości oraz absolwentem Szkoły Wojennej Sztabu Generalnego w Wiedniu, mógł się zajmować w PRL tym, czym zajmowali się ludzie o podobnych kwalifikacjach i wykształceniu - został ślusarzem.
Póki żył, wstrzymywał publikację swoich notatek. Gdy zmarł, na księgarskie półki trafiła książka zatytułowana „Pamiętniki generała Rybaka”. Pracownicy Ministerstwa Bezpieczeństwa Publicznego poświęcili sporo czasu na redakcję tekstu i dzięki temu dzieło człowieka, którego Piłsudski lubił i któremu wybaczał nawet potknięcia na polu bitwy, mogło się ukazać z takimi rozdziałami, jak: „Pierwsze kontakty z »Konfidentem S«” czy „Moje nowe plany i przełamanie megalomanii Piłsudskiego”.
Mimo ubeckiego "szlifu" zasadnicza treść pamiętników pozostała bez zmian. W gruncie rzeczy odsłaniała tylko tę oczywistą prawdę, że gdy jakieś państwo zgadza się, by na jego terenie powstały obce siły zbrojne, to musi mieć nad nimi kontrolę, a przede wszystkim chce dostać coś w zamian. Jedynym zaś „towarem”, jaki mogli zaoferować Piłsudski i jego ludzie, były wiadomości wywiadowcze z terenów Rosji, czyli kraju, który od 1908 r. jawnie szykował się do wojny z naddunajską monarchią. Obie strony miały tutaj wspólny interes, a gdy wybuchła I wojna światowa, oddziały Strzelca, podobnie jak inne tego typu formacje, stały się po prostu częścią armii austro-węgierskiej i współpraca z wojskowym wywiadem wynikała z prostej zależności służbowej.
Mimo to władza ludowa postanowiła zrobić z pamiętników gen. Rybaka sensację. Być może po to, by przykryć fakt współpracy Włodzimierza Lenina z wywiadem niemieckim, bo choć skrzętnie to ukrywano, rzecz była tajemnicą poliszynela we wszystkich krajach demokracji ludowej. W tym celu wysupłano cenne dewizy i wysłano uczonych do wiedeńskiego Kriegsarchiv, żeby przeprowadzili kwerendy. Plonem przetrząsania archiwum była publikacja pt. „Galicyjska działalność wojskowa Józefa Piłsudskiego 1906-1914”, która ukazała się w 1967 r., akurat w setną rocznicę urodzin Piłsudskiego.
Więcej o lustrowaniu Piłsudskiego przez PRL-owskich propagandystów w listopadowym numerze miesięcznika "Nasza Historia".
A ponadto:
Komandosi i agenci marszałka Piłsudskiego. Od brawurowego skoku na pociąg ze złotem pod Bezdanami do służb specjalnych niepodległej Polski. Szczegóły akcji bojowców PPS, w wyniku której ludzie Piłsudskiego zdobyli 200 tysięcy rubli. Materiałowi towarzyszy infografika. W uzupełnieniu tekst o tym, jak powstawała legendarna „Dwójka”, czyli wywiad II RP i o wielkiej roli, którą przy tym odegrali dawni towarzysze broni Marszałka.
Jak Polacy zdobyli pociąg pancerny zanim Polska odzyskała niepodległość. Na początku listopada 1918 r. spiskowcy z Prokocimia na przedmieściach Krakowa ofiarowali odradzającemu się Wojsku Polskiemu zdobyczny austriacki pociąg pancerny. Najpierw nazwano go „Odsiecz”, a później „Śmiały”.
Kraków w czasie I wojny światowej. Głód, choroby, drożyzna, a z drugiej strony patriotyczne rocznice i czyn legionowy.
Katastrofa w Barwałdzie Średnim. Między Kalwarią Zebrzydowską a Wadowicami doszło do jednej z największych katastrof kolejowych w Polsce. Podczas okupacji, w listopadzie 1944 r. zginęło tam ponad 130 osób.
Skok na Kopernika. 16 lat temu z biblioteki PAN w Krakowie 40-latek w okularach wyniósł pierwsze wydanie dzieła Mikołaja Kopernika "O obrotach sfer niebieskich". Sprawa tej kradzieży do dziś nie została wyjaśniona.
Krakowskie miasto umarłych. Cmentarz Rakowicki - nekropolia narodowa, dwa wieki historii Polski i wielka galeria sztuki.
Tajemnica Anastazji P. Jak atrakcyjna pani, która pojawiła się na Wiejskiej dosłownie znikąd, rozłożyła cały Sejm na wznak. Głośny skandal obyczajowy z Marzeną Domaros w roli głównej.
Betonowi komuniści, czyli błędni rycerze PZPR. Przypominamy najtwardszych komunistów z PZPR: Mijala, Siwaka i Olszowskiego. Dla nich PRL był zbyt liberalnym systemem.
Polskie wampiry. Skąd się brały wampiryczne legendy? Co tak naprawdę odkryto w słynnych grobach na Śląsku?
Seksagenci Stasi. Specjalnie szkoleni szpiedzy, podbijając kobiece serca, mieli wykradać tajemnice RFN i NATO. Czy ta strategia była skuteczna?
Catherine Deneuve - wzór klasycznej urody prosto z Francji.
100 stron pasjonujących historii, które rozegrały się w Krakowie i Małopolsce, w kraju i na świecie. Bohaterów z naszej przeszłości opisali najlepsi autorzy i współpracownicy „Dziennika Polskiego”.
**Weź udział w prawyborach samorządowych "Gazety Krakowskiej":
Wybierz radnych Krakowa! | Wybierz prezydentów, burmistrzów i wójtów.
Wybierz prezydentów i burmistrzów w najpopularniejszych miastach:
Kraków | Tarnów | Nowy Sącz | Chrzanów | Brzesko | Zakopane**
Zobacz najświeższe newsy wideo z kraju i ze świata
"Gazeta Krakowska" na Youtube'ie, Twitterze i Google+
Artykuły, za które warto zapłacić! Sprawdź i przeczytaj
Codziennie rano najświeższe informacje z Krakowa prosto na Twoją skrzynkę e-mail. Zapisz się do newslettera!
Dołącz do nas na Facebooku!
Publikujemy najciekawsze artykuły, wydarzenia i konkursy. Jesteśmy tam gdzie nasi czytelnicy!
Dołącz do nas na X!
Codziennie informujemy o ciekawostkach i aktualnych wydarzeniach.
Kontakt z redakcją
Byłeś świadkiem ważnego zdarzenia? Widziałeś coś interesującego? Zrobiłeś ciekawe zdjęcie lub wideo?
