Nie strasz, nie strasz... Kiedy groźba jest zagrożona karą więzienia? Wyjaśnia radca prawny Wojciech Stypułkowski

Zgodnie z art. 190 Kodeksu karnego groźba karalna polega na grożeniu innej osobie popełnieniem przestępstwa na jej szkodę (a więc ofiary) lub na szkodę osoby dla niej najbliższej (do których zalicza się np.: małżonka, osoby pozostające we wspólnym pożyciu, dzieci, wnuki, rodziców dziadków, rodzeństwo, powinowatych itd.). Sprawcą przestępstwa gróźb karalnych może być sam napastnik (tj. osoba bezpośrednio grożąca) lub inna osoba, bądź grupa osób, na których działanie napastnik ma bezpośredni wpływ (np. kierując ich działaniami).

Sama groźba karalna stanowi tylko zapowiedź popełnienia przestępstwa (tj. czynu zabronionego przez przepisy Kodeksu karnego), na szkodę osoby trzeciej. Groźba ta nie musi być spełniona aby ponieść odpowiedzialność karną, a jedynie musi wzbudzić w osobie, do której została skierowana lub której dotyczy, uzasadnioną, a więc obiektywną obawę, że będzie spełniona. Pokrzywdzony nie może jednak powoływać się na nadmierną wrażliwość lub lękliwość, lecz oceniając zachowanie sprawcy i ofiary należy brać pod uwagę, czy w danych okolicznościach konkretna groźba mogła u przeciętnej osoby wywołać uzasadnione poczucie strachu lub zagrożenia o siebie lub osoby najbliższe. Jeżeli odpowiedź jest twierdząca, to zostało popełnione przestępstwo groźby karalnej. Nie jest konieczne by pokrzywdzony miał pewność jej spełnienia, wystarczające jest, że czyn objęty groźbą jest możliwy do spełnienia (realny), a pokrzywdzony traktuje groźbę poważnie i uważa, że sprawca może ją spełnić. Przestępstwo groźby karalnej może być popełnione tylko umyślne, a więc sprawca grozi w sposób świadomy, z zamiarem wywołania określonego skutku.

Podkreślić trzeba, że groźba karalna może zostać skierowana wyłącznie przeciwko osobie fizycznej, a więc przeciwko człowiekowi. Nie może ona dotyczyć osoby prawnej (np. spółki) lub jednostki organizacyjnej, z tego powodu, iż podmioty tego rodzaju nie mogą odczuwać obaw. Adresatem takich gróźb mogą być jednak osoby, które je reprezentują.

Prawo nie określa sposobów wyrażenia groźby karalnej. Może ona być wyrażona przez każde zachowanie się sprawcy, jeżeli tylko jest zrozumiałe dla pokrzywdzonego i wzbudza w nim uzasadnioną obawę spełnienia groźby. Możliwe jest zatem grożenie w formie:

• ustnej,
• pisemnej,
• elektronicznej (np.: za pośrednictwem e-mail, komunikatorów, mediów społecznościowych),
• poprzez SMS,
• a nawet pomocą gestu.

Groźba może być wyraźną (gdy groźba jest wyrażona wprost – np.: zabiję cię) lub dorozumiana.

Ściganie za przestępstwo groźby karalnej następuje na wniosek osoby pokrzywdzonej (tj. osoby, której grożono lub której groźba dotyczy). Bez wniosku pokrzywdzonego właściwe organy nie będą mogły podjąć żadnych czynności związanych ze ściganiem sprawcy.

Przestępstwo groźby karalnej jest zagrożone kara pozbawienia wolności do lat trzech.