Szacuje się, że co czwarty Polak co najmniej raz w życiu doświadcza trudności psychicznych. Mierzą się z nimi dzieci, dorośli, seniorzy. Zaburzenia nie pytają o wiek, wykształcenie, płeć czy grubość portfela. Światowa Organizacja Zdrowia prognozuje, że do 2030 roku depresja będzie najczęściej występującym problemem zdrowotnym na świecie.
- Nasze analiza pokazuje, że kryzysy psychiczne to problem, który dotyka także wielu Małopolan. W 2024 r. z powodu depresji u specjalistów w placówkach finansowanych przez małopolski NFZ leczyły się ponad 22 tys. osób – mówi Elżbieta Fryźlewicz-Chrapisińska, dyrektor Małopolskiego Oddziału Wojewódzkiego Narodowego Funduszu Zdrowia w Krakowie. – W ostatnich latach podjęliśmy intensywne działania zmierzające do zmiany modelu opieki psychiatrycznej – z leczenia zamkniętego w szpitalu, w stronę opieki w środowisku. Dorośli i dzieci mogą dziś korzystać z ośrodków, gdzie pierwsza pomoc jest udzielana bez konieczności skierowań czy umawiania wizyt. W razie potrzeby, nie bójmy się więc poprosić o wsparcie – dodaje dyr. Fryźlewicz-Chrapisińska.
CZP dla dorosłych
Dorośli w kryzysie psychicznym bez skierowania mogą zgłosić się do jednego z centrów zdrowia psychicznego. W Małopolsce działa 15 takich ośrodków – m.in. w Krakowie, Nowym Targu czy Olkuszu. W ub. roku z ich wsparcia skorzystało niemal 100 tys. Małopolan.
Pomoc w ramach CZP jest dostosowywana do indywidualnych potrzeb. Plan leczenia może obejmować regularne wizyty u psychiatry, psychoterapię indywidualną czy grupową, pobyt na oddziale dziennym, wizyty w domu pacjenta zespołu leczenia środowiskowego i pracę z nim oraz jego rodziną, w razie potrzeby – także pobyt w szpitalu. Jeśli specjaliści uznają, że chory wymaga pilnej pomocy, leczenie startuje w ciągu 72 godzin od pierwszej wizyty w centrum.
Trzy stopnie opieki dla dzieci
W przypadku dzieci, które mierzą się z trudnościami psychicznymi, system opieki jest podzielony na trzy tzw. poziomy referencyjne. Na każdym z nich placówki udzielają pomocy pacjentom o różnych potrzebach zdrowotnych, z różnym stopniem zaawansowania choroby.
Za pierwszą, podstawową pomoc odpowiadają ośrodki środowiskowej opieki psychologicznej i psychoterapeutycznej. Można się do nich zgłosić bez skierowania i bez wcześniejszego umawiania wizyty. Bezpłatne wsparcie obejmuje porady psychologiczne, psychoterapię indywidualną czy rodzinną. Podstawą leczenia jest zaś praca w środowisku pacjenta, czyli w domu i gronie rówieśników.
Jeśli młody człowiek wymaga także konsultacji lekarzy psychiatrów, zapewniają je lecznice z II poziomu referencyjnego – centra zdrowia psychicznego dla dzieci i młodzieży. Ostatni trzeci poziom opieki jest przeznaczony dla tych najciężej chorych, w przypadku których jest niezbędny całodobowy pobyt w szpitalu.
W Małopolsce na wszystkich trzech poziomach referencyjnych działa 55 placówek. 36 z nich to ośrodki środowiskowej opieki psychologicznej i psychoterapeutycznej – co najmniej jeden w każdym powiecie, 16 to centra zdrowia psychicznego (w tym 12 z oddziałami dziennymi), trzy to szpitale, które zapewniają całodobową opiekę.
W 2024 r. z pomocy ośrodków środowiskowej opieki psychologicznej i psychoterapeutycznej skorzystało blisko 13 tys. osób. 9 tys. dzieci przyjęto w centrach zdrowia psychicznego, 800 w szpitalach.
Mapa wsparcia
Mapa placówek opieki psychiatrycznej dla dzieci i młodzieży na wszystkich poziomach referencyjnych wraz z numerami telefonów jest dostępna w serwisie pacjent.gov.pl.
