Tego kopciuszka naprawdę możesz spotkać! A nawet odwiedzi cię w ogrodzie i umili czas śpiewem. To mało znany, a popularny ptaszek

Kopciuszek to nie tylko postać z bajki, ale i niewielki ptak, który mieszka w Polsce. Podobno jego nazwa wzięła się stąd, że samce wyglądają jak okopcone przez dym z kominów, na których chętnie przysiadają. To założenie może być nieco krzywdzące dla kopciuszków, bo „okopcony” wygląd jest… szatą godową samców. A więc eleganckim „ubraniem”, które ma robić wrażenie na samiczkach.

Jak wyglądają kopciuszki? Wspomniana szata godowa samców to czarne, lśniące pióra, pokrywające większość ciała, z wyjątkiem kupra i ogona, które są rude, jasnego brzucha oraz białych lusterek na skrzydłach. Natomiast poza okresem lęgowym kolory są mniej intensywne, a czerń zastępuje kolor ciemnoszary (czarna pozostaje część twarzowa). Natomiast samiczki kopciuszka są szarobrązowe z rudym ogonkiem. Są one podobne do pleszek, ale te ptaki mają rdzawopomarańczowy spód ciała.

Kopciuszki to ptaki nieco mniejsze od wróbli (długość ciała to 14-15 cm) o smukłej sylwetce i stosunkowo długim i ruchliwym ogonie. W Polsce spotyka się podgatunek kopciuszka europejskiego (Phoenicurus ochruros gibraltariensis), jest jeszcze kilka innych.

Kopciuszki wprawdzie są dość liczne – jak podaje portal Jestem na pTAK!, liczbę ich par szacuje się na ok. 1,2 miliona, ale są to ptaki pod ochroną.

Kopciuszki to ptaki migrujące – na zimę odlatują, głównie w region Morza Śródziemnego. Nie spieszą się jednak z odlotem, bo robią to w październiku, nawet listopadzie, a wracają już w marcu. Zdarza się też, że próbują zimować w Polsce.

Te ptaki, w odróżnieniu od wielu innych gatunków, nie są związane z lasami czy nawet drzewami. Kiedyś zasiedlały skaliste obszary, ale spodobało się im w miastach, gdzie budynki i inne konstrukcje zastępują im skały. Zamieszkują nawet place budowy, kamieniołomy i inne – wydawałoby się – niezbyt przyjazne ptakom tereny. Można je spotkać także na wsiach.
Kopciuszki, podobnie jak kosy czy kawki, lubią miejsca przekształcone przez człowieka. Są jednak dość skryte i pomimo że mieszkają w naszym sąsiedztwie, nie zawsze je dostrzegamy lub identyfikujemy.

Miejsce życia wpłynęło na pewne zwyczaje kopciuszków. Zwykle te ptaki śpiewają rano, przed świtem, ale jeśli zamieszkają w pobliżu latarni, możemy usłyszeć je także w nocy. Nie dorównują wprawdzie innym nocnym śpiewakom, jak słowiki, ale są przyjemne dla ucha. Ponieważ samce w ten sposób oznaczają terytorium, do koncertowania wybierają wysoko położone miejsca, z których głos dobrze się roznosi.

Dieta kopciuszków sprawia, że to pożądani sąsiedzi, bo pomagają się pozbyć m.in. much i komarów. Te ptaki żywią się głównie owadami, ale nie pogardzą też niewielkimi ślimakami i innymi bezkręgowcami. Pokarm zbierają z różnych powierzchni, ale nie tylko. Kopciuszek to również aktywy łowca! Jak czytamy w portalu stowarzyszenia Jestem na pTAK!:

Polując z zasiadki na większe, latające owady, często rzuca się na nie w powietrzu i strąca na ziemię.

Późnym latem i jesienią menu kopciuszków uzupełniają owoce i drobne nasiona. Gdybyśmy zauważyli kopciuszki, które postanowiły pozostać w naszej okolicy na zimę, właśnie tego pokarmu nie powinno zabraknąć w karmniku.

Kopciuszki już pod koniec marca tworzą pary lęgowe i zaczynają budować gniazda. Umiejscawiają je w różnych załomach i szczelinach murów, pod okapami dachów, niekiedy w budynkach – wybierają miejsca, które są osłonięte od góry. Mają dwa, a nawet trzy lęgi, a młode ptaki często pozostają w pobliżu rodziców, nawet gdy te przystępują do kolejnych lęgów. Pisklęta po opuszczeniu gniazda są dokarmiane jeszcze przez około dwa tygodnie. Niektóre kopciuszki mogą pochwalić się olbrzymim sukcesem – dr A. Kruszewicz pisze o samicy, która w ciągu 5 lat odchowała 51 młodych! Niestety młode kopciuszki często padają ofiarą wychodzących kotów.

Wybrane źródła
Jestem na pTAK!
Kruszewicz, A., Ptaki Polski od A do Ż, Warszawa 2010
Ogólnopolskie Towarzystwo Ochrony Ptaków
tukanmedia.pl