Waloryzacja kwoty kredytu. Czy frankowicze mają się czego obawiać?

W razie unieważnienia umowy kredytu frankowego przez sąd zasady rozliczeń są niezwykle proste. Bank ma obowiązek zwrócić na rzecz kredytobiorcy wszelkie otrzymane spłaty, niezależnie od ich tytułu – tj. raty kapitałowe, raty odsetkowe, opłaty, prowizje, czy składki ubezpieczeniowe. Kredytobiorca zaś musi zwrócić kwotę otrzymanego (wypłaconego) kredytu w PLN na podstawie umowy.

Banki nie mogą pogodzić się z perspektywą otrzymania wyłącznie nominalnej kwoty wypłaconego kredytu, usilnie formułując roszczenia dodatkowe, mające prowadzić do powiększenia zakresu rozliczenia po stronie kredytobiorców. Do najbardziej znanych roszczeń banków należą wynagrodzenie za bezumowne korzystanie z kapitału oraz waloryzacja. Waloryzacja jest to powiększenie kwoty kredytu o wskaźnik inflacji. Wskaźnik ten najczęściej jest określany przez banki na 30-35% kwoty kredytu. Należy mieć świadomość, że roszczenie waloryzacyjne nie jest roszczeniem nowym, ponieważ już od kilku lat w pozwach kierowanych przez banki, obok żądania wynagrodzenia „na drugim miejscu” (jako tzw. roszczenie ewentualne) znajdowała się waloryzacja. Jeśli zatem sąd oddalał pozew banku, to kwestionował również jego prawo do dochodzenia waloryzacji.

Banki nie kwestionują, że wyrok TSUE z dnia 15 czerwca 2023 roku zamknął im drogę do dochodzenia zarówno wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z kapitału, jak również odszkodowania. Dlaczego zatem usilnie bronią swego rzekomego prawa do waloryzacji? Podstawą formułowanych wątpliwości jest rozumienie słowa „rekompensata” użytego przez TSUE. Banki próbują różnicować rekompensatę, jako świadczenie dodatkowe przyznawane swobodnie przez sąd, zaś waloryzację jako świadczenie tej samej wartości, lecz zwiększone na skutek inflacji i upływu czasu. Jest to skrajnie chybiony sposób rozumienia wyroków TSUE. W tym miejscu warto przytoczyć fragment pytania prejudycjalnego na jakie odpowiadał TSUE:

„Czy art. 6 ust. 1 i art. 7 ust. 1 [dyrektywy 93/13], a także zasady skuteczności, pewności prawa i proporcjonalności należy interpretować w ten sposób, że stoją one na przeszkodzie wykładni sądowej przepisów krajowych, zgodnie z którą w przypadku uznania, że umowa kredytu zawarta przez bank i konsumenta jest od początku nieważna z powodu zawarcia w niej nieuczciwych warunków umownych, strony oprócz zwrotu pieniędzy zapłaconych w wykonaniu tej umowy (bank – kapitału kredytu, konsument – rat, opłat, prowizji i składek ubezpieczeniowych) oraz odsetek ustawowych za opóźnienie od chwili wezwania do zapłaty, mogą domagać się także jakichkolwiek innych świadczeń, w tym należności (w szczególności wynagrodzenia, odszkodowania, zwrotu kosztów lub waloryzacji świadczenia)”

Treść zadanego pytania pozostaje niezwykle ważna, ponieważ analiza wyroków TSUE wydanych na przestrzeni kilkudziesięciu lat, prowadzi do wniosku, iż jeśli odpowiadając na złożone pytanie, Trybunał ma w jakiejś części zdanie odrębne, to wyraźnie zdanie to artykułuje w treści wyroku. Innymi słowy gdyby TSUE stał na stanowisku, iż bankom przysługuje waloryzacja – odpowiedziałby przykładowo – bankom nie przysługuje żadna rekompensata w postaci odszkodowania, czy wynagrodzenia, lecz mogą one skutecznie dochodzić od kredytobiorców roszczeń waloryzacyjnych, bowiem przepisy dyrektywy 93/13 nie stoją temu na przeszkodzie. Banki celowo wprowadzają wątpliwości w rozumieniu treści ww. wyroku aby kontynuować kampanię medialną, wedle której wygrana sprawa frankowa nie kończy sądowej drogi z bankiem, co ma na celu zachęcić kredytobiorców do zawierania mało korzystnych ugód.

autor: radca prawny Maciej Dujka z Kancelarii Radców Prawnych Korzybski Wojciński Kozłowska