Chrzanów. Księga złota żeńskiej szkoły trafiła do zbiorów muzeum. To historia chrzanowskiej oświaty. Zobaczcie zdjęcia

Sławomir Bromboszcz

17 czerwca 2022, 20:54

Zobacz galerię (6 zdjęć)

Księga złota uczennic szkoły żeńskiej w Chrzanowie założona w 1898 roku trafiła do zbiorów muzeum w Chrzanowie. To niezwykle cenna pamiątka związana z historią oświaty na ternie ziemi chrzanowskiej i nieistniejącej już Szkoły Podstawowej nr 2.

Pierwsze bezpośrednie wzmianki dotyczące działalności szkoły w Chrzanowie pochodzą z 1421 roku. Na przestrzeni wieków na terenie miasta działały szkoły parafialne, wydziałowe i żydowskie. W 1856 r. nastąpiła likwidacja wszystkich szkół, a w ich miejsce powołano męską Szkołę Główną oraz żeńską Szkołę Trywialną. Związane to było z obowiązującym w XIX wieku systemem szkolnictwa w Austrii i Austro-Węgrzech. Polski wówczas nie było na mapie, a Chrzanów znajdował się pod zaborem austriackim.

Radni mocno zabiegali o budynek dla szkoły, by dzieci miały gdzie się uczyć. Z powodzeniem. Szkoła żeńska została zlokalizowana przy kościele św. Mikołaja - mówi Kamil Bogusz, dyrektor Muzeum w Chrzanowie.

Wcześniej przy kościele św. Mikołaja działała szkoła parafialna. W XIX wieku zupełnie inaczej wyglądała struktura społeczna w Chrzanowie. Połowę mieszkańców miasta stanowili Żydzi. Wzmianki o tym widoczne są także w szkolnych dokumentach. W 1880 roku rok szkolny rozpoczęło 320 chłopców - 161 katolików i 159 Żydów.

Budynek szkoły żeńskiej prezentował się okazale i mógł się pochwalić pięknymi polichromiami oraz namalowanym na ścianie obrazem Matki Boskiej Częstochowskiej z Liliami. Jego autorem jest Stanisław Jaśko, artysta samouk z Trzebini, który jest także autorem ołtarza św. Józefa w kościele św. Mikołaja. Obraz ten powstał na początku XX wieku. Z uwagi na przemiany ustrojowe po II wojnie światowej został zamalowany.

Odkryto go podczas prac remontowych jesienią 1982 r. Po zdjęciu z tynku trafił do zbiorów Muzeum w Chrzanowie. Po przemianach ustrojowych w Polsce w 1998 roku postanowiono przywrócić obraz. Inicjatorem było grono pedagogiczne z ówczesnym dyrektorem Andrzejem Jurą na czele. Kopię obrazu na płótnie wykonała Teodora Stasiak, malarka z Krakowa. Uroczystość związana z poświeceniem wizerunku Matki Boskiej i zawieszeniem obrazu odbyły się w 30 kwietnia 1998 r.

Niestety niedługo po tym szkoła mieszcząca się w centrum Chrzanowa została zlikwidowana. Była to ogromna strata dla chrzanowskiej oświaty. Chodziło tam wiele pokoleń chrzanowian, panowała tam rodzinna atmosfera - wspomina Kamil Bogusz, były uczeń szkoły.

Decyzję o likwidacji placówki na początku XXI wieku tłumaczono względami demograficznymi i ekonomicznymi. Później budynek sprzedano, a działalność rozpoczęła tam szkoła wyższa. Jednak i ona w 2016 zaprzestała swojej działalności z identycznych względów, co podstawówka.

Obraz Matki Boskiej Częstochowskiej z Liliami można dziś podziwiać w Muzeum w Chrzanowie. Ostatnio jego zbiory zostały wzbogacone także o kolejną niezwykle cenną pamiątkę, czyli księgę złotą uczennic szkoły żeńskiej w Chrzanowie założoną w 1898 roku. Znajdują się w niej imiona i nazwiska wszystkich wzorowych uczennic, a później także i uczniów. Podziw budzą zdolności kaligraficzne osób, które na początku XX wieku uzupełniały księgę.

Księga prowadzona była aż do zamknięcia szkoły. Zapisy prowadzone były nawet w trakcie wojny. Tę cenną pamiątkę przekazała nam była wicedyrektor Krystyna Kantor. Będziemy chcieli ją zdigitalizować, tak by każdy mógł do niej zaglądnąć - dodaje dyrektor muzeum.