Niższe opodatkowanie i niestabilne warunki. Estoński CIT. W 2024 roku ponownie wybrało go wiele firm w Polsce

Nadal rośnie liczba przedsiębiorców zainteresowanych estońskim CIT-em, który w polskim systemie prawnym wzoruje się na systemie opodatkowania osób prawnych właśnie w Estonii.

Jest to bez wątpienia jeden z największych sukcesów podatkowych naszej ostatniej kadencji. Estoński CIT cieszy się coraz większym powodzeniem. Pytanie ze strony przedsiębiorców jest tylko o jego dalszą liberalizację, a nie o to, czy jest to dobry, czy zły pomysł - mówił ówczesny wiceminister rozwoju Artur Soboń cytowany przez PAP.

Pod koniec 2021 roku z estońskiego CIT korzystało 517 podatników, w 2022 roku już 9 tys. firm, a w połowie 2023 roku było to około 12,7 tys. przedsiębiorców. MF przekazało wówczas, że ponad połowa płatników estońskiego CIT już w pierwszym roku obowiązywania tej formy opodatkowania aktywnie inwestowała w środki trwałe (m.in. poprzez zakup maszyn niezbędnych w produkcji) oraz wynagrodzenia, tworząc nowe miejsca pracy. Na początku 2024 r. na estoński CIT przeszło w Polsce 1718 spółek, a więc blisko dwa razy mniej w porównaniu z ubiegłym rokiem.

Początkowo przepisy narzucały obowiązek inwestowania firmom, które korzystają z ryczałtu od dochodu spółek. Obecnie nie ma już takiego obowiązku, co może zwiększyć powszechność korzystania z estońskiego CIT. W 2021 roku 137 podatników estońskiego CIT zwiększyło wydatki na wynagrodzenia o ponad 35 proc. do łącznej kwoty 143 mln zł, a wartość środków trwałych zwiększyło o ok. 128 mln zł, co oznacza wzrost o 46 proc.

Tzw. estoński CIT został w Polsce wprowadzony na początku 2021 roku. Oznacza to tak naprawdę ryczałt od dochodu spółek, który jest preferencyjnym systemem opodatkowania firm. A korzyści jest kilka. Firma, która wybiera estoński CIT:

• nie musi płacić podatku dochodowego do momentu wypłaty zysku wspólnikom (dywidendy)
• opłaca niższe podatki niż w klasycznym CIT
• nie płaci składki zdrowotnej

W Polsce stawka CIT jest wynosi obecnie 19 proc., natomiast dla firm, w których przychody nie przekraczają 2 mln euro, obniżona stawka CIT to 9 proc. Wyliczenia ministerstwa są jasne: w przypadku małego podatnika firma zapłaci podatek CIT i PIT w łącznej wysokości 20 proc. zamiast 26,29 proc. W przypadku większych podatników kwota podatku CIT i PIT wyniesie 25 proc. zamiast 34,39 proc.

Estoński CIT przeznaczony jest dla spółek: z ograniczoną odpowiedzialności, akcyjnych, komandytowych i komandytowo-akcyjnych. Mogą z niego skorzystać firmy, które zatrudniają przynajmniej 3 osoby na umowę o pracę.

Estoński CIT to bardzo podoczna nazwa podatku od osób prawnych zwana tez ryczałtem od dochodów spółek. Spółka, której akcjonariusze nie wypłacają sobie wynagrodzenia - dywidendy - zwolniona jest z podatku CIT. To ma być sposób na zachęcenie spółek do dalszego inwestowania. Brak podatku dochodowego do czasu wypłaty wynagrodzenia współnikom - to brzmi dobrze, a gdzie jest haczyk?

Problem w tym, że przepisy dotyczące zwolnienia z podatku dochodowego bardzo często się zmieniają, a lista warunków umożliwiających skorzystanie z estońskiego CIT jest długa. Możliwość skorzystania z estońskiego CIT zależy w dużej mierze od wielkości przedsiębiorstwa. Inne zasady dotyczą firm, których przychody nie przekraczały 2 mln euro w przeliczeniu na złotówki oraz tych, których zyski były większe. W pierwszym przypadku stawka podatku wynosi tylko 10 proc. Ale estoński CIT to także inne warunki:

• zatrudnienie co najmniej 3 pracowników poza udziałowcami spółki
• brak udziałów w innych podmiotach
• przychody pasywne niższe od przychodów z działalności operacyjnej
• konieczność wykazania nakładów inwestycyjnych

Zobacz także: Nawet 1500 zł dla każdego Polaka. Ulga na internet. Krok po kroku sprawdź, jak z niej skorzystać w rozliczeniu PIT 2023

Estoński CIT to rozważa coraz większa ilość firm. Dotychczas największym problemem był jednak sam fakt przejścia na tę formę opodatkowania. Jasne jest, że na estoński CIT można przejść na początku roku, ale jak zrobić to później niż 1 stycznia? Pytania i spory kończy interpretacja ogólna ministra finansów w tej sprawie.

Spory, według informacji, które przekazuje Business Insider, sprowadzały się do pytania: czy najpierw trzeba zamknąć księgi rachunkowe i sporządzić sprawozdanie finansowe, a następnie zawiadomić naczelnika o wyborze estońskiego CIT, czy jednak odwrotnie - zacząć od zawiadomienia naczelnika?

Minister finansów Andrzej Domański wyjaśnia, że zgodnie z art. 28j ust. 5 ustawy o CIT zamknięcie ksiąg rachunkowych i sporządzenie sprawozdania finansowe w ciągu trzech miesięcy od dnia bilansowania, z kolei zawiadomienie o wyborze formy opodatkowania powinno nastąpić do końca pierwszego miesiąca, kiedy doszło do zmiany opodatkowania.

Są to dwa niezależne od siebie terminy, które zostały określone w dwóch różnych ustawach — tłumaczy Andrzej Domański w interpretacji ogólnej ministra finansów z 25 stycznia 2024 r., sygn. DD8.8203.1.202.

To oznacza, że należy najpierw złożyć zawiadomienie ZAW-RD o wyborze estońskiego CIT, a dopiero w kolejnym kroku w ustawowym terminie zamknąć księgi rachunkowe i sporządzić sprawozdanie finansowe.