Świadomość profilaktyki raka piersi wśród Polek jest wciąż niska – jak to zmienić?

Rak piersi jest najczęściej występującym nowotworem złośliwym u kobiet. Szacuje się, że stanowi ok. 23,8% wszystkich zachorowań na nowotwory w Polsce i jest przyczyną ok. 15,3% zgonów(3). Od listopada br. z bezpłatnych badań profilaktycznych będą mogły skorzystać kobiety w przedziale wiekowym 45-74, w ramach których będą upoważnione do wykonania mammografii skriningowej obu piersi, co 24 miesiące. W przypadku kobiet z mutacjami w obrębie genów BRCA1 lub BRCA2, a także tych, u których rak piersi wystąpił wśród członków rodziny, mammografia wykonywana jest co 12 miesięcy.

– Rak piersi coraz częściej diagnozowany jest również u kobiet poniżej 50. i powyżej 69. roku życia, które w tym roku zostały objęte programem bezpłatnych badań profilaktycznych – to bardzo oczekiwana i dobra wiadomość dla kobiet. Jako strona społeczna dążyliśmy do wprowadzenia zmian w tym obszarze – tak, by zapewnić większej liczbie kobiet możliwość udziału w programie bezpłatnych badań profilaktycznych. Udostępnienie rozszerzonego programu profilaktycznego to jedno, teraz należy zadbać o odpowiednią edukację grupy kobiet, które mogą skorzystać z tego programu – mówi Anna Kupiecka, Prezes Fundacji OnkoCafe – Razem Lepiej.

Tylko ok. 36% kobiet objętych bezpłatnym programem profilaktyki raka piersi zgłaszało się na mammografię do tej pory(4). Jednym z głównych problemów może być fakt, że kobiety często boją się badać. Kolejną kwestią jest również niewiedza o dostępności nowych terapii, których zastosowanie przy wczesnym wykryciu raka piersi umożliwia całkowite wyleczenie. Należy też wspomnieć o wiedzy na temat programów przesiewowych – jest ona wciąż niska w społeczeństwie i potrzeba regularnego, spójnego w całym kraju mechanizmu informowania o dostępnych, bezpłatnych programach profilaktycznych.

– Kluczowe jest budowanie wiedzy, że badania wykonujemy, aby potwierdzić nasz dobry stan zdrowia i samopoczucie, a nie żeby znaleźć coś niepokojącego. Ogromnym wyzwaniem jest podniesienie poziomu świadomości, jak ważna jest regularna profilaktyka – zarówno comiesięczne samobadanie piersi, jak i badania przesiewowe, ponieważ zgłaszalność na refundowane badania w dalszym ciągu jest bardzo niska. Placówki w różny sposób komunikują się z pacjentami, coraz częściej przy wykorzystaniu komunikacji SMS czy telefonicznej. Kluczem do efektywnej profilaktyki jest regularność w edukacji i informowaniu o dostępnych świadczeniach i wykorzystanie wszystkich dostępnych kanałów komunikacji w skoordynowany sposób. Nieocenione są na pewno działania organizacji pacjentów i mediów, by ta bezcenna wiedza była jak najbardziej rozpowszechniona – podkreśla Anna Kupiecka z Fundacji OnkoCafe.

Wiedza na temat profilaktyki raka piersi powinna być przekazywana kobietom nie tylko przez rodzinę, ale również przez placówki edukacyjne. Ważne jest także kształtowanie nawyku regularnego samobadania piersi już od młodej dorosłości.

– Wzajemne wsparcie motywuje do lepszego dbania o siebie. Chciałabym, aby kobiety naturalnie w codziennych rozmowach przypominały sobie o wykonywaniu badań profilaktycznych i samobadaniu. Przed nami jeszcze długa droga, ale mocno wierzę w młode pokolenia i zmiany świadomościowe – podsumowuje Anna Kupiecka, Prezes Fundacji OnkoCafe – Razem Lepiej.

W edukacji na temat profilaktyki raka piersi ważne jest kierowanie działań do zdrowych kobiet, a także zachęcanie ich do samodzielnego rozpowszechniania tej wiedzy w swoim otoczeniu. Kobiety powinny na co dzień rozmawiać o konieczności wykonywania badań przesiewowych oraz zachęcać się nawzajem do regularnego samobadania. Stąd coraz częściej tematy zdrowotne pojawiają się w agendach spotkań kobiet zrzeszających się w inicjatywach takich, jak np. Kobiety w Centrum.

– Naszą misją – misją Kobiet w Centrum – jest wspieranie kobiet na wielu płaszczyznach – praca, dom, życie publiczne i społeczne. Ważny jest dla nas rozwój, ale też i zdrowie, dlatego chętnie angażujemy się w inicjatywy prozdrowotne. Z tego powodu podejmujemy współpracę z takimi organizacjami jak Fundacja OnkoCafe – Razem Lepiej. Celem naszych wspólnych działań jest docieranie do zdrowych kobiet, wśród których budujemy świadomość i poszerzamy wiedzę na temat profilaktyki raka piersi. Realizujemy projekt, w ramach którego prowadzimy szkolenia dla liderek – aktywnych i zaangażowanych społecznie kobiet, które samodzielnie nagłaśniają ideę samobadania w regionach, w których na co dzień działają. Bez dobrego zdrowia nie ma przecież szans na rozwój zawodowy czy społeczny – mówi Agnieszka Kłopotek ze Stowarzyszenia Kobiety w Centrum.

Od 2021 roku Fundacja OnkoCafe – Razem Lepiej przeszkoliła łącznie ponad 1000 pań. Wśród nich wyłonionych zostało aż 101 Ambasadorek Profilaktyki skupionych w 31 oddziałach w całej Polsce. Efektywność szkoleń zwiększa wykorzystanie fantomów, a także wyposażanie Ambasadorek w niezbędne materiały edukacyjne, takie jak ulotki stworzone na rzecz kampanii Wylecz raka piersi HER2+. To projekt, w ramach którego prowadzone są szkolenia dla liderek – aktywnych i zaangażowanych społecznie kobiet, samodzielnie nagłaśniających ideę samobadania w regionach, w których na co dzień działają.

– W ramach współpracy stworzyłyśmy cykl spotkań na terenie Mazowsza dla zdrowych pań, które zostają Ambasadorkami Profilaktyki, by następnie edukować inne kobiety w swoim otoczeniu. Naszym Ambasadorkom zapewniamy stałe wsparcie w ich misji, aby mogły skutecznie realizować swoje cele edukacyjne i świadomościowe – dodaje Wiesława Rybicka-Bogusz, Prezeska Regionu Mazowsze Stowarzyszenia Kobiety w Centrum.

Fundacja OnkoCafe – Razem Lepiej powstała w 2014 roku z inicjatywy Anny Kupieckiej, która w 2010 roku zachorowała na nowotwór piersi. W 2012 roku na Facebooku założyła grupę pod nazwą „Fakraczki”, w której kobiety chorujące na nowotwór dzielą się swoimi doświadczeniami zdobytymi w procesie leczenia. Wtedy też zorganizowała pierwsze spotkania dla Pacjentów, których wzajemne wsparcie stało się inspiracją do powołania organizacji. Dzięki temu, że fundacja jest naturalną kontynuacją nieformalnej grupy wsparcia, od początku jest blisko Pacjentów i skutecznie odpowiada na ich potrzeby. Celem Fundacji jest działalność w zakresie ochrony i promocji zdrowia, ze szczególnym uwzględnieniem działań na rzecz profilaktyki chorób nowotworowych oraz zapewnienie wsparcia dla osób w trakcie diagnozy i leczenia onkologicznego, jak i po zakończonym leczeniu. Fundacja wspiera również rodzinę i najbliższe otoczenie Pacjentów.

Kobiety w Centrum – organizacja pozarządowa, wspierająca kobiety na wielu płaszczyznach – praca, dom, życie publiczne i społeczne, aby rozwijały siebie oraz swój region i ojczyznę.

(1)https://www.nfz.gov.pl/dla-pacjenta/programy-profilaktyczne/dane-o-realizacji-programow/
(2)https://www.gov.pl/web/zdrowie/bezplatna-mammografia-dla-kobiet-45-74-lat-oraz-refundacja-terapii-lekowej-raka-piersi
(3)https://onkologia.org.pl/sites/default/files/publications/2023-01/nowotwory_2020.pdf
(4)https://www.nfz.gov.pl/dla-pacjenta/programy-profilaktyczne/dane-o-realizacji-programow/