7. Beata Chomątowska, „Betonia”, Czarne.

Nie ma chyba w Polsce osoby, która nie ma choćby jednego wspomnienia związanego z blokiem. Albo na jakimś etapie życia w nim mieszkała, albo na jednym z osiedli odwiedzała babkę, wujka czy koleżankę. Bloki są w naszym krajobrazie tak powszechne, że niemal przestaliśmy je zauważać. Beata Chomątowska ich historii poświęciła jednak monumentalną książkę reporterską, w której opisuje losy i twórców najciekawszych koncepcji mieszkaniowych Europy na przestrzeni ostatnich kilkudziesięciu lat. Po tej lekturze, spacer osiedlową alejką nabiera nowego charakteru.

6. Olga Drenda, „Wyroby. Pomysłowość wokół nas”, wyd. Karakter

Łabędź z opon samochodowych. Religijny obraz w ręcznikowym formacie. Podróbka figurki postaci z „Gwiezdnych Wojen”, monidło. To wszystko według Olgi Drendy zasługuje na miano „wyrobu”. Pod tą nazwą etnolożka, antropolożka, autorka świetnie przyjętej „Duchologii Polskiej” gromadzi bowiem wszelkie wytwory rąk ludzkich, które są odpowiedzią na potrzebę upiększenia lub usprawniania otoczenia. Badając je i opisując Drenda nie tworzy katalogu osobliwości, ale całkiem poważnie stara się znaleźć odpowiedź na pytanie „dlaczego te przedmioty znalazły się wokół nas”? Rozmawia z twórcami, kolekcjonerami, handlarzami i ekspertami, a całość układa w fascynujący reportaż o polskiej estetyce ostatniego półwiecza.

5. Marta Madejska, „Aleja Włókniarek”, Czarne

Nisko opłacane, wykorzystywane przez majstrów i właścicieli, przedwcześnie postarzałe, a po śmierci często zapomniane - kobiety z łódzkich fabryk. Madejska w swoim reportażu nie tylko opisuje ich losy, ale również osadza je w szerszym kontekście. Bez „fabrycznych dziewczyn”, nie byłoby wielkich fortun, okazałych miejskich pałaców ani odbudowanego łódzkiego przemysłu po II wojnie światowej. Dola łódzkich włókniarek stała się też siłą napędową zmian. Praca kobiet spowodowała przewrót, wymuszając wprowadzanie nowych przepisów i wywołując rewolucję obyczajową. Na książkę Madejskiej warto zwrócić uwagę z jeszcze jednego powodu: należy ona do tzw. herstorycznego (czyli opowiadającego historię z punktu widzenia kobiet) nurtu, który w mijającym roku był wyjątkowo widoczny na rynku. Do niego należą m.in. „Służące do wszystkiego” Joanny Kuciel-Frydryszak i „Brakująca połowa dziejów. Krótka historia kobiet na ziemiach polskich” Anny Kowalczyk. Obie pozycje zdecydowanie godne polecenia.

4. Wiesław Myśliwski, „Ucho igielne”, Wydawnictwo Znak

„Młodości musi wystarczyć na całe życie” - pisze Wiesław Myśliwski w „Uchu igielnym” - i ta zgrabna fraza mogłaby stać się mottem jego najnowszej powieści. Tom zasadza się bowiem na przewrotnym koncepcie, spotkania tego samego mężczyzny w dwóch wcieleniach: jako młodzieńca i człowieka u kresu życia. Obaj szukają dziewczyny, „na którą wołano Żydówka”. Podążając jej śladem Myśliwski właściwym sobie zwyczajem często i różnorodnie zbacza ze szlaku, wędrując na manowce filozoficznych rozważań o naturze człowieka. I po raz kolejny okazuje się, że natury tej nie da się jednoznacznie zdefiniować, a każdy z nas jest zlepkiem wspomnień, emocji i postaw.