Nasza Loteria SR - pasek na kartach artykułów

Zimna Zośka i zimnych ogrodników 2021 - kiedy wypada? Wielkie przymrozki i przesądy. Mamy się czego obawiać? 19.05.2021

oprac.: Anna Nowak
Zimna Zośka to wyjątkowo chłodny okres w połowie maja
Zimna Zośka to wyjątkowo chłodny okres w połowie maja Fot. Anna Kaczmarz
Niskie temperatury w maju, choć czasem zaskakujące, są znane już od wielu lat. Śpiewała o nich między innymi Kora w piosence "Wyjątkowo zimny maj". Z przymrozkami o tej porze roku związanych jest także wiele przysłów, takich jak "zimna Zośka" czy "zimni ogrodnicy". Co dokładnie oznaczają i czy w związku z ich nadejściem powinniśmy się obawiać znacznego ochłodzenia?

Zimna Zośka. Niezwykłe zjawisko klimatyczne środkowej Europy

Nazwy "zimna Zośka" oraz "zimni ogrodnicy" odnoszą się do niezwykłego zjawiska klimatycznego, które można zauważyć w połowie maja w krajach środkowej Europy, w tym w Polsce. Pojawia się on zazwyczaj między 12 a 15 maja.

Chodzi o nagłe pojawienie się niżu (zaraz po długim okresie utrzymywania się wyżu barycznego), przynoszącego ze sobą niezwykle zimne, polarne powietrze, a co za tym idzie przymrozki. Jednak nie należy się obawiać - jest to znak, chłodny okres roku właśnie się skończył i mróz nie może już zaszkodzić plonom ani uprawom.

Wieloletnie badania i analizy

Wspomniane zjawiska to nie żaden ludowy wymysł. Zostały one bowiem udokumentowane naukowo. Otóż w latach 1881-1980 w Obserwatorium Astronomicznego Uniwersytetu Jagiellońskiego przeprowadzono analizę, z której wynika, że aż w dziewięciu latach spadek temperatury z dnia na dzień przekraczał ponad 10 stopni Celsjusza. Prawie 100 lat badań wykazało, że między 1 a 25 maja występują częste ochłodzenia. Największe z nich mają miejsce w okolicach 10-17 maja. Prawdopodobieństwo ich wystąpienia wynosi aż 34 proc.

A skąd takie nazwy?

"Zimni ogrodnicy" i "zimna Zośka" wzięli swoje nazwy od świętych katolickich, których wspomnienie wypada między 12 a 15 maja:

  • św. Pankracy (12 maja) - patron ogrodników
  • św. Serwacy (13 maja) - patron m.in. uprawiających winorośl, urodzajów i chroniący przed przymrozkami
  • św. Bonifacy (14 maja) - patron nawróconych i kawalerów
  • św. Zofia (15 maja) - patronka ludzi mądrych

Według staropolskich przesądów po imieninach świętej Zofii powinna nastąpić poprawa pogody.

Znane przysłowia o "zimnej Zośce" i "zimnych ogrodnikach"

To niezwykłe zjawisko przymrozków w połowie maja stało się inspiracją do powstania wielu powiedzeń i przysłów. Oto niektóre z nich:

  • Święta Zofija kwiaty rozwija
  • Na świętą Zofiję deszcz po polach bije
  • Dla świętej Zosi kłos się podnosi
  • Pankracy, Serwacy, Bonifacy to źli na ogrody chłopacy
  • Pankracy, Serwacy i Bonifacy chłodem się znaczą i zwykle płaczą
  • Pankracy, Serwacy i Bonifacy dla drzew wielcy niedobracy
  • Przed Pankracym nie ma lata, po Bonifacym mróz ulata

Warto zaznaczyć, że wspomniane zjawisko pojawia się w Polsce już od wielu wieków. Nie mając Internetu, rolnicy musieli bazować na własnej wiedzy oraz bacznie obserwować naturę, aby na przykład wiedzieć, że przed "zimną Zośką" nie można sadzić niektórych roślin. W ten sposób powstało wiele przesądów. Jeden z nich mówi m.in, że dzięki ochłodzeniu 15 maja sprawi, iż nocne przymrozki nie będą nam już zagrażać aż do października. Kilkaset lat wstecz rozpalano także ogromne ogniska ku czci świętej Zofii, aby ubłagać ją o dobre plony.

emisja bez ograniczeń wiekowych
Wideo

Jak działają oszuści (5) - oszustwo na kartę NFZ

Dołącz do nas na Facebooku!

Publikujemy najciekawsze artykuły, wydarzenia i konkursy. Jesteśmy tam gdzie nasi czytelnicy!

Polub nas na Facebooku!

Dołącz do nas na X!

Codziennie informujemy o ciekawostkach i aktualnych wydarzeniach.

Obserwuj nas na X!

Kontakt z redakcją

Byłeś świadkiem ważnego zdarzenia? Widziałeś coś interesującego? Zrobiłeś ciekawe zdjęcie lub wideo?

Napisz do nas!

Polecane oferty

Materiały promocyjne partnera
Wróć na gazetakrakowska.pl Gazeta Krakowska