Jak długo trwa Adwent? To okres radosnego oczekiwania na Boże Narodzenie. Sięgamy po zwyczaje w tradycji ludowej

W Kościele katolickim adwent rozpoczyna nowy rok liturgiczny. Początek ma od pierwszych Nieszporów niedzieli po sobocie 34. tygodnia Okresu Zwykłego, a kończy przed pierwszymi Nieszporami uroczystości Narodzenia Pańskiego w wieczór 24 grudnia. Wigilia przypada w 2023 roku w niedzielę, która będzie ostatnią niedzielą Adwentu.

W 2023 roku pierwszą niedzielą adwentu jest ta 3 grudnia. Okres adwentu trwa od 23 do 28 dni w ciągu roku i obejmuje 4 kolejne niedziele przed Bożym Narodzeniem, czyli 25 grudnia.

Swoją nazwę wziął od łac. Adventus, czyli przyjście. Jak wyjaśnia na swojej stronie Diecezja Rzeszowska, adwent składa się z 2 okresów:

• Czasu, w którym czekamy na powtórne przyjścia Jezusa w chwale na końcu czasów (od początku adwentu do 16 grudnia);
• Okresu bezpośredniego przygotowania do uroczystości Narodzenia Pańskiego, w której wspominamy pierwsze przyjście Chrystusa na ziemię.

Roraty są mszami świętymi ku czci Najświętszej Maryi Panny. Nazwa pochodzi od łacińskich słów pieśni często śpiewanej na ich początku – "Rorate caeli desuper", "Spuśćcie rosę, niebiosa". Roraty są odprawiane w kościołach podczas całego adwentu z pominięciem niedziel i uroczystości Poczęcia Najświętszej Maryi Panny (8 grudnia).

Diecezja Zielonogórsko-Gorzowska: Z Roratami związany jest zwyczaj zapalania na ołtarzu specjalnej świecy symbolizującej Maryję - wzór oczekiwania na przyjście Chrystusa. W wielu kościołach umieszcza się również wieniec adwentowy, którego 4 świece zapala się w kolejne niedziele Adwentu. W czasie Rorat przy ołtarzu znajduje się dodatkowa, zazwyczaj ozdobna świeca, która symbolizuje obecność Maryi.

Mszę roratnią tradycyjnie odprawiano bardzo wcześnie, jeszcze przed świtem. Współcześnie jednak, biorąc pod uwagę dzisiejszy rytm życia, roraty są sprawowane również wieczorem. Wierni gromadzą się na liturgii w ciemnościach, które rozjaśnia światło trzymanych w ręku świec lub lampionów adwentowych.

Konferencja Episkopatu Polski przypomina, że nazwa rorat wzięła się od pierwszych słów pieśni śpiewanej na wejście, czyli introitu: Rorate caeli desuper – „Spuśćcie rosę niebiosa”.

Diecezja Kielecka wyjaśnia, że trzecia niedziela adwentu jest dniem radości, a sama nazwa „Gaudete” pochodzi od słów antyfony na wejście: „Gaudete in Domino”, czyli „Radujcie się zawsze w Panu”. Wierni przybliżają się do świąt. Tego dnia księża przybierają różowe szaty liturgiczne. Kolor ma wyrażać przewagę światła, a tym samym bliskość Bożego Narodzenia.

Muzeum Regionalne w Jaśle o Adwencie pisze, że jest to okres przygotowujący do spotkania z nowo narodzonym Chrystusem, co w tradycji ludowej wiąże się z wieloma praktykami i zwyczajami. Ich korzenie sięgają czasów przedchrześcijańskich oraz tradycji grecko-rzymskiej. "Zwyczaje te oraz praktyki dotyczą sfery agrarnej. Mają na celu zapewnić ciągłość wegetacji zbóż i drzew owocowych, pomyślność w gospodarstwach wiejskich i rodzinach w roku przyszłym".

Okres Bożego Narodzenia i poprzedzający go Adwent w tradycji ludowej zawsze oznaczał zakończenie roku wegetacyjnego w przyrodzie, zatem okres spoczynku, jakim była dla przyrody i gospodarstwa zima oraz oczekiwanie na wiosnę i przyszły rok, a ten z kolei zawsze był pewną niewiadomą.

Ludowe zwyczaje adwentowe kilka lat temu analizował Wielkopolski Ośrodek Doradztwa Rolniczego

• Słyszeliście o trąbieniu na adwent? Na Podlasiu początek adwentu obwieszczało głośne trąbienie na ligawach, czyli długich, drewnianych trąbach. Trąbiący stawał przy studni, aby echo potęgowało wygrywany sygnał.
• Na Pomorzu i Kaszubach już w adwencie rozpoczynały się świąteczne obchody Bożego Narodzenia. Po wsi chodzili przebierańcy (kolędnicy) zwani gwizduchami lub gwiazdkami
• Na wsi adwent i długie jesienne wieczory były czasem spotkań sąsiadek. Wspólnie wykonywały prace domowe, takie jak: darcie pierza, przędzenie nici z lnu i wełny, przebieranie grochu lub fasoli.

Źródła: diecezje, WODR, Muezum Regionalne w Jaśle