Kochali galicyjskiego króla nafty. Został milionerem, bo miał farta?

,,Od trzech tygodni pokazała się nafta w Uhercach pod Liskiem, we własności Stanisława Świeykowskiego w tak znacznej ilości, iż formalnie zalewa Uherce. Nie można było nastarczyć naczyń do wyłapywania ropy. Co najciekawsze, nafta wytryska w Uhercach grubym promieniem, jakby studnia artezyjska. Co 15 minut wytryska słup ropy, dostateczny do napełnienia 5 beczek - następnie ustaje, by po kwadransie znowu rozpocząć tę samą czynność. Dziurę na 150 m głęboką wyświdrowali tutaj amerykańscy robotnicy, sprowadzeni z Kanady w sześciu dniach” - pisała ,,Gazeta Narodowa” z 2 maja 1884 r. o kanadyjskiej metodzie wierceń stosowanej przez kanadyjczyka Williama Mac Garveya.

Trudne dobrego początki

To, że w przemyśle naftowym w Europie można robić dobre interesy, dostrzegł angielski przemysłowiec Johan Simeon Bergheim i w 1880 r. wyjechał do Ameryki Północnej w rejon Pensylwanii, aby zatrudnić ekipę do wiercenia i wydobywania ropy w okolicach Hanoweru w Niemczech. Udał się też do miejscowości Petrolia w Kanadzie, znanego rejonu kopalń ropy naftowej, gdzie znalazł chętnych wiertaczy do pracy w Europie. Spotkał tam Williama Henry’ego Mac Garveya, który w tym czasie był już znanym przedsiębiorcą naftowym i właścicielem kilku szybów. Bergheim i Mac Garvey już na pierwszym spotkaniu ustalili partnerską współpracę.

Wkrótce partnerzy dołączyli do Continental Oil Company i pod nadzorem Mac Garveya rozpoczęli w 1881 roku wiercenia koło Hanoweru. Nie odnieśli jednak oczekiwanych sukcesów, co więcej - zadłużyli się. Niepowodzenia te wykorzystał przedsiębiorca naftowy inż. Stanisław Szczepanowski, który zaproponował Williamowi Mac Garveyowi współpracę w Galicji. Sprowadzony na ziemię gorlicką William Henry Mac Garvey po raz pierwszy na naszym terenie zastosował nowatorską metodę wiercenia udarowego na żerdziach na polach naftowych Adama Skrzyńskiego w Krygu. Owa „metoda galicyjska” była przez szereg lat najwyższym osiągnięciem techniki wydobywczej. Jak podają umowy zawierane przez Williama Mac Garveya, za prace wiertnicze od głębionego na 200 m szybu pobierał on wynagrodzenie od 6000 do 7000 zł reńskich oraz 20 proc. zysku od wydobytej ropy.

,,Król Nafty” i wynalazca

Jak twierdzą współcześni, miał dużo szczęścia w poszukiwaniu ropy. Nic więc dziwnego, że szybko rosła jego fortuna, a on sam zyskał przydomek ,,króla nafty” i ,,milionera”, stając się atrakcyjnym partnerem do założenia spółki. Zwłaszcza w momencie, kiedy w 1884 r. sejm wiedeński uchwalił prawo naftowe, które likwidowało bałagan prawny na polach naftowych. Zapewne efektem tych zmian było założenie 13 listopada 1885 r. oficjalnej spółki usługowo-naftowej przez dotychczasowych partnerów, Williama Henry’ego Mac Garveya i Johna Bergheima. Spółka „Bergheim & Mac Garvey” objęła swą działalnością cały rejon Podkarpacia - od Gorlic, przez Jasło, do Leska, a we wschodniej Galicji - okolice Borysławia, uzyskując milionowe zyski z prowadzonej działalności gospodarczej.

Zarobione pieniądze spółka inwestowała w zakup terenów ropodajnych, m.in. w Krygu, Kobylance i Męcinie Wielkiej. Jak podają źródła, do 1894 r. spółka „Bergheim & Mac Garvey” wykonała w 43 miejscowościach Galicji 370 otworów o łącznej głębokości około 100 km. W 1887 r. spółka rozpoczęła budowę destylarni w Gliniku Mariampolskim, która dała początek istniejącej ponad 125 lat rafinerii nafty. Obok budowanej rafinerii spółka ,,Bergheim & Mac Garvey” zorganizowała w Gliniku Mariampolskim Warsztaty Naprawcze, których prekursorem był warsztat założony wcześniej gościnnie przy rafinerii nafty Adama Skrzyńskiego w Libuszy. 12 sierpnia 1895 r. William Henry Mac Garvey i John Bergheim, decyzją Austriackiego Ministerstwa Spraw Wewnętrznych otrzymali koncesję na założenie Galicyjskiego Karpackiego Naftowego Towarzystwa Akcyjnego. Towarzystwo było kontynuacją spółki ,,Bergheim & Mac Garvey”. Kapitał zakładowy spółki w momencie jej powstania wynosił 10 mln koron, w tym gros (8 mln) stanowił udział Mac Garveya i Bergheima.

Oprócz zdolności biznesowych Mac Garvey posiadał duże zdolności techniczne. Opracował on i wprowadził do produkcji w 1899 roku świdry ekscentryczne. Umożliwiały one równocześnie z wierceniem zapuszczanie rur do wierconego otworu bez stosowania rozszerzaczy. Pomysłowość Mac Garveya przyniosła dalszy postęp i urzeczywistniona została w opatentowanym przez niego elastycznym koźle pod balans, zapobiegającym rwaniu się żerdzi wiertniczych.

W przededniu wybuchu I wojny światowej William Mac Garvey wprowadził pierwsze w polskim przemyśle naftowym wiercenia obrotowe płuczkowe ,,rotary”. Niestety metoda ta nie znalazła wtedy uznania wśród galicyjskich wiertników. Dopiero potrzeba wierceń na dużych głębokościach wymusiła wprowadzenie tego sposobu pracy jako dominującego w polskim górnictwie naftowym po II wojnie światowej.

William Mac Garvey, mieszkaniec Glinika

Mac Garvey często przebywał w Gliniku Mariampolskim, gdzie był właścicielem posiadłości. Tu odbyła się uroczystość 25-lecia ślubu Williama Henry’ego Mac Garveya z Heleną Jane Wesołowską. Wtedy to grupa przyjaciół, współpracowników i pracowników wydała duże przyjęcie w majątku Mac Garveya w tej właśnie miejscowości.

„Rano tego dnia muzyka zbudziła jubilatów. Z wysokości okien w sypialni powitali oni grupę wojskową złożoną z 55 graczy, przechodzącą przez park, który otaczał ich rezydencję. Za grupą szło ponad 60 kanadyjskich gości, wielu ubranych w stroje klubu baseballowego, który utworzył William Mac Garvey. Jacob Perkins, długoletni pracownik, składał Państwu Garveyom gratulacje i zaprosił do parku, gdzie składano kolejne życzenia. Gra w baseballa odbyła się po obiedzie wydanym dla 150 gości.

William Henry Mac Garvey wzniósł toast za Kanadę, a jeden z wiertaczy - za króla.

Jacob Perkins, gdy mówił o Mac Garveyu, podkreślał jego życzliwość oraz dbałość o dobrobyt pracowników, jak również jego sukcesy w rozwijaniu galicyjskich pól naftowych. Państwo Mac Garveyowie zostali zaprezentowani w albumie na 15 rysunkach, które wykonała Krakowska Akademia Sztuki. Uroczystość w glinickim majątku Garveyów, połączona z rozmowami i muzyką, trwała całe popołudnie i zakończona została pokazem sztucznych ogni”.

William Mac Garvey, czując się związany ze społecznością glinicką, w 1894 r. przekazał nieodpłatnie ziemię pod budowę szkoły wraz z ogrodem i wspierał jej powstawanie. Był też współinicjatorem założenia ochronki dla dzieci pracowników. Do niej staraniem ówczesnego proboszcza ks. Antoniego Sosa sprowadzone zostały ze Starej Wsi koło Brzozowa Siostry Służebniczki.

Zgodnie z umową zawartą w 1907 r. między Galicyjskim Karpackim Naftowym Towarzystwem Akcyjnym a Zgromadzeniem Sióstr Służebniczek NMP, miały one „prowadzić ochronkę dla dzieci obojga płci od 3 do 6 lat, uczyć starsze dziewczęta robót ręcznych, szycia, haftu i wykonywania koronek oraz zgromadzać lud na czytanie i modlitwy w ochronce lub kaplicy i wpływać na jego umoralnienie”.

William Mac Garvey to pionier przemysłu naftowego na ziemi gorlickiej, który dzięki szczęściu i pracy doszedł do takiego majątku i statusu społecznego, że młodszą córkę wydał - nie bez rozterek, które brały się z wątpliwości, czy arystokrata jest godną partią dla „naftowej księżniczki” - za Eberharda Friedricha hrabiego von Zeppelin, bratanka sławnego wynalazcy i producenta sterowców.

Gazeta Gorlicka