Łagodny przerost gruczołu krokowego (BPH – benign prostatic hyperplasia) jest dolegliwością często spotykaną wśród starszych mężczyzn. Z biegiem lat aż do 50-75% mężczyzn powyżej pięćdziesiątego roku życia doświadcza tej przypadłości a liczba ta wzrasta do 80% w przypadku mężczyzn powyżej siedemdziesiątego roku życia. Objawia się powiększeniem prostaty co prowadzi do ucisku na cewkę moczową, utrudniając oddawanie moczu i powodując szereg innych problemów związanych z układem moczowym. Pomimo, że początkowo objawy łagodnego rozrostu gruczołu krokowego mają formę mało nasilonych to wraz z upływem czasu mogą utrudniać codzienne funkcjonowanie a nieleczone mogą prowadzić do obniżenia jakości życia. Jedną z metod leczenia tego schorzenia jest laserowa enukleacja prostaty, znana jako HoLEP (Holmium Laser Enucleation of the Prostate). O metodzie tej rozmawiamy z urologiem z krakowskiego Szpitala na Klinach – lek. med. Michałem Swolkieniem.
Po czym poznać łagodny przerost prostaty?
Objawy łagodnego przerostu gruczołu krokowego mogą być różnorodne ale najczęściej obejmują trudności w rozpoczęciu oddawania moczu, osłabienie strumienia moczu, częste oddawanie moczu (zwłaszcza w nocy, tzw. nokturia), uczucie niepełnego opróżnienia pęcherza oraz konieczność nagłego oddawania moczu. Należy pamiętać, że łagodny przerost prostaty jest stanem, którego nie należy lekceważyć gdyż brak odpowiedniego leczenia może prowadzić do poważnych problemów zdrowotnych. Do najczęstszych komplikacji związanych z nieleczonym przerostem prostaty należą: powtarzające się infekcje dróg moczowych, formowanie się kamieni w pęcherzu moczowym, przewlekłe uszkodzenia nerek oraz pęcherza moczowego. W skrajnych przypadkach schorzenie może prowadzić do całkowitej blokady cewki moczowej co wymaga natychmiastowej interwencji medycznej. Diagnostyka rozpoczyna się od szczegółowego wywiadu lekarskiego, w którym pacjent opisuje swoje objawy. Lekarz może przeprowadzić badanie per rectum aby ocenić wstępnie wielkość i strukturę prostaty. Badaniem tym można również ocenić ryzyko obecności raka prostaty.Następnie aby potwierdzić diagnozę i ocenić stopień zaawansowania schorzenia mogą być zlecone dodatkowe badania takie jak rezonans magnetyczny gruczołu krokowego (MRI) pomiar z krwi poziomu antygenu specyficznego dla prostaty (PSA) oraz badanie uroflowmetryczne oceniające przepływ moczu. W przypadkach gdy objawy choroby są łagodne, leczenie może ograniczać się do regularnej obserwacji i zmiany stylu życia, w tym unikania kofeiny i alkoholu, które mogą nasilać objawy. Jeśli jednak objawy stają się uciążliwe konieczne jest podjęcie leczenia farmakologicznego lub zabiegowego.
Leczenie łagodnego przerostu gruczołu krokowego
Tradycyjne metody leczenia obejmują zarówno leczenie farmakologiczne jak i zabiegowe. Leki stosowane w terapii BPH obejmują alfa-blokery, które rozluźniają mięśnie prostaty i szyi pęcherza, ułatwiając oddawanie moczu. W przypadkach gdy pacjent nie może być operowany lub ryzyko zabiegu przewyższa spodziewane efekty do rozważenia jest doustne leczenie lekami, które zmniejszają wielkość prostaty poprzez blokowanie przemiany testosteronu w dihydrotestosteron. Trzeba pamiętać, że tego typu terapia niesie ze sobą też negatywne skutki – zmniejszenie poziomu dihydrotestosteronu może i często prowadzi do objawów związanych z niedoborem tego hormonu takich jak zaburzenia erekcji, czy spadek libido. Jeśli leczenie farmakologiczne nie przynosi oczekiwanych rezultatów lub jeśli pacjent doświadcza powikłań, takich jak nawracające infekcje dróg moczowych, kamica pęcherza moczowego czy zatrzymanie moczu, zwykle konieczne jest leczenie operacyjne. Przez lata standardową metodą chirurgicznego leczenia BPH była przezcewkowa resekcja prostaty (TURP), która polega na usunięciu części gruczołu krokowego przy użyciu pętli elektrycznej wprowadzonej przez cewkę moczową. Chociaż TURP jest skuteczny to może wiązać się z ryzykiem ponownego pojawiania się dolegliwości wskutek odrastania pozostawionej tkanki.
Czym jest metoda HoLEP?
HoLEP (Holmium Laser Enucleation of the Prostate) jest popularną metodą leczenia łagodnego rozrostu gruczołu krokowego. Zabieg ten polega na całkowitym usunięciu przerośniętej tkanki prostaty za pomocą lasera holmowego, który precyzyjnie oddziela powiększoną tkankę od otaczającej ją zdrowej tkanki. Następnie usunięta tkanka jest fragmentowana i usuwana przez cewkę moczową. HoLEP jest uważany za jedną z najbardziej zaawansowanych technik leczenia tego schorzenia i oferuje szereg korzyści w porównaniu do tradycyjnych metod chirurgicznych. Po pierwsze, laser holmowy pozwala na bardzo precyzyjne usunięcie przerośniętej tkanki, minimalizując ryzyko uszkodzenia otaczających struktur i zmniejszając ryzyko powikłań takich jak krwawienie. Przeprowadzając zabieg HoLEP usuwa się całą tkankę prostaty a nie tylko fragment tak jak przy zabiegu TURP. Pacjenci po zbiegu HoLEP zazwyczaj doświadczają dłużej utrzymujących się efektów terapeutycznych, co zmniejsza ryzyko nawrotu objawów i konieczności ponownego zabiegu. Zabieg HoLEP może być wykonywany u pacjentów z różną wielkością prostaty nawet u tych, którzy mają bardzo dużą prostatę, co czyni go bardziej uniwersalnym w porównaniu do innych metod. Ponadto, HoLEP może być przeprowadzany u pacjentów z podwyższonym ryzykiem krwawienia oraz w trakcie terapii przeciwkrzepliwej. Oczywiście dotyczy to wybranych przypadków pacjentów. Enukleacja laserowa (HoLEP) czyli usunięcie całej tkanki umożliwia zamknięcie dużych naczyń krwionośnych co nie jest możliwe przy zabiegach częściowej resekcji takich jak TURP.
Przebieg zabiegu HoLEP
Zabieg HoLEP jest zwykle wykonywany w znieczuleniu ogólnym lub podpajęczynówkowym. Procedura rozpoczyna się od wprowadzenia resektoskopu przez cewkę moczową do prostaty. Następnie przy użyciu lasera holmowego, chirurg precyzyjnie oddziela przerośniętą tkankę prostaty od torebki gruczołu. Usunięta tkanka jest fragmentowana za pomocą morcelatora - urządzenia, które rozdrabnia tkankę na małe kawałki, które można łatwo usunąć przez cewkę moczową. Po zakończeniu zabiegu, cewnik jest zwykle umieszczany w cewce moczowej aby umożliwić swobodny odpływ moczu i kontrolować ewentualne krwawienie. Cewnik jest zazwyczaj usuwany następnego dnia a u wybranych pacjentów po kilku dniach. Większość pacjentów może wrócić do domu w ciągu jednego do dwóch dni po zabiegu.
Jakich efektów można spodziewać się po zabiegu HoLEP?
Badania kliniczne wykazały, że pacjenci poddani zabiegowi HoLEP doświadczają znaczącej poprawy przepływu moczu, redukcji objętości zalegającego moczu po mikcji oraz zmniejszenia częstotliwości oddawania moczu. Efekty te są trwałe i utrzymują się przez wiele lat po zabiegu, co aktualnie czyni HoLEP jedną z częściej wybieranych opcji leczenia dla pacjentów z zaawansowanym przerostem prostaty. HoLEP charakteryzuje się również niskim ryzykiem powikłań takich jak krwawienie, infekcje, czy nietrzymanie moczu. Ponadto, ponieważ zabieg jest minimalnie inwazyjny, czas rekonwalescencji jest zazwyczaj krótszy w porównaniu do tradycyjnych metod chirurgicznych a pacjenci mogą szybciej wrócić do normalnej aktywności. Przeprowadzenie zabiegu umożliwia także dokładną ocenę histopatologiczną usuniętej tkanki, co może być ważne w przypadkach podejrzenia nowotworu prostaty. Dzięki temu, lekarze mogą szybko zdiagnozować ewentualne zmiany nowotworowe i podjąć odpowiednie leczenie.
Rekonwalescencja po zabiegu HoLEP
Rekonwalescencja po zabiegu HoLEP jest zazwyczaj stosunkowo szybka i mniej uciążliwa w porównaniu do tradycyjnych metod leczenia łagodnego przerostu gruczołu krokowego. Dzięki minimalnie inwazyjnemu charakterowi tego zabiegu, pacjenci mogą liczyć na krótszy czas pobytu w szpitalu (w większości przypadków jest to 1 dzień), mniejsze ryzyko powikłań oraz szybszy powrót do codziennych aktywności. Bezpośrednio po zabiegu pacjent zostaje poddany monitorowaniu w celu oceny jego stanu zdrowia. Po zabiegu w cewce moczowej pozostawia się cewnik, który umożliwia swobodny odpływ moczu i kontrolowanie ewentualnego krwawienia. Cewnik jest zwykle usuwany po 1-2 dniach. W pierwszych tygodniach po zabiegu mogą wystąpić łagodne do umiarkowanych dolegliwości takie jak pieczenie podczas oddawania moczu, częste parcie na mocz oraz krwiomocz (obecność krwi w moczu). Objawy te są naturalnym efektem zabiegu i zazwyczaj ustępują w ciągu kilku dni do kilku tygodni. Podczas rekonwalescencji pacjenci są zazwyczaj zachęcani do zwiększenia spożycia płynów co pomaga przepłukać układ moczowy i przyspiesza gojenie. Ważne jest również unikanie intensywnego wysiłku fizycznego oraz podnoszenia ciężkich przedmiotów przez co najmniej 2-4 tygodnie po zabiegu aby zminimalizować ryzyko powikłań i umożliwić prawidłowe gojenie się tkanek. Większość pacjentów może wrócić do pracy i normalnej aktywności w ciągu 1-2 tygodni, w zależności od charakteru wykonywanej pracy oraz ogólnego stanu zdrowia.
Lek. med. Michał Swolkień
Specjalista urologii i andrologii. Absolwent Collegium Medicum Uniwersytetu Jagiellońskiego, urolog FEBU – uzyskał prestiżowy dyplom Europejskiej Rady Urologii. Członek Towarzystw Urologicznych: Polskiego (PTU), Europejskiego (EAU) i Amerykańskiego (AUA), a także Członek Polskiego i Amerykańskiego Towarzystwa Andrologicznego. Na co dzień zajmuje się kompleksową diagnostyką i leczeniem kamicy dróg moczowych, łagodnym rozrostem gruczołu krokowego, niepłodnością męską oraz zaburzeniami andrologicznymi. Specjalizuje się w wykonywaniu małoinwazyjnych operacji stosowanych w leczeniu kamicy dróg moczowych oraz łagodnego rozrostu gruczołu krokowego.
