Nie ignorujmy anemii

Co to jest anemia?

Najprościej mówiąc, jest to zmniejszenie się liczby czerwonych krwinek, czyli erytrocytów, które skutkuje łatwym zmęczeniem się, bladością i ogólnym osłabieniem.

Jakie są jej przyczyny?

Zmniejszenie liczby erytrocytów albo hemoglobiny obecnej w czerwonych krwinkach może mieć kilka przyczyn. Jedną z nich jest słaba produkcja w szpiku kostnym przy jego uszkodzeniu, na przykład spowodowanym zażywaniem leków toksycznych właśnie dla szpiku. Anemię przy braku żelaza albo witaminy B12 może powodować także osłabiona lub nieprawidłowa produkcja krwinek i ich defekt jakościowy.

Trzecią przyczyną obniżenia liczby erytrocytów jest ich nadmierna utrata lub autoniszczenie – taki typ choroby nazywamy anemią hemolityczną. Komórki są niszczone m.in. przy powiększonej śledzionie. Z kolei przewlekła utrata to, prościej mówiąc, przewlekłe krwawienie. To najczęstsza przyczyna anemii, a drogi krwawienia to przewód pokarmowy, drogi moczowe albo drogi rodne u kobiet.

Jak można rozpoznać anemię?

Lekarz pierwszego kontaktu, do którego się zwraca pacjent z wyżej wymienionymi objawami, musi zebrać dokładny wywiad dotyczący okoliczności wystąpienia anemii, czasu jej trwania, nasilenia objawów, a następnie wykonać badania dodatkowe. Trzeba wykonać morfologię krwi, która określa parametry liczbowe i jakościowe krwinek, poziom żelaza, witaminy B12, liczbę młodych czerwonych krwinek, czyli retikulocytów. Ich liczba jest zwiększona w anemii pokrwotocznej i hemolitycznej, a obniżona w anemii aplastycznej, czyli uszkodzeniu szpiku kostnego.

Czyli mamy kilka rodzajów anemii.

Tak, jest ich aż pięć. Pierwszym podtypem jest anemia syderopeniczna, spowodowana niedoborem żelaza. Druga to megaloblastyczna, wywołana niedoborem witaminy B12. Dalej mamy anemię hemolityczną, czyli przedwczesne niszczenie czerwonych krwinek oraz ablastyczną, gdzie do małej liczby erytrocytów dochodzi niska liczba leukocytów (tzw.
białych krwinek) z powikłaniami infekcyjnymi oraz niska liczba płytek krwi ze skazą krwotoczną. Piątym podtypem anemii jest bardzo częsta tzw. anemia chorób przewlekłych, występująca przy przewlekłych stanach zapalnych, infekcyjnych lub nowotworowych.

Podsumowując, wszystkie typy anemii charakteryzują się klinicznie niedotlenieniem tkanek i narządów, aczkolwiek różnią się pozostałymi objawami, przyczynami, badaniami laboratoryjnymi i wymagają innego leczenia.

A jak można leczyć anemię?

Najważniejsze jest znalezienie przyczyny, bo, jak powiedziałem, każdy rodzaj leczy się inaczej. Na przykład nie można za szybko zacząć uzupełniania brakujących czynników, żelaza czy witaminy B2. Najpierw trzeba się przekonać, czym anemia jest spowodowana. Bo jeśli jest to niedokrwistość wywołana chorobą przewlekłą, nie wolno podawać żelaza – trzeba leczyć stan zapalny. Tak zdarza się w przypadkach reumatoidalnego zapalenia stawów czy przy procesach nowotworowych.

Który z tych typów anemii jest najczęstszy?

Najczęściej występuje zdecydowanie anemia z niedoboru żela- za – ona ma cztery przyczyny. Może to być dieta wegetariańska, nieregularne odżywianie czy nieprawidłowa dieta odchudzająca, przez które człowiek przyjmuje mniej żelaza. Druga przyczyna to osłabione wchłanianie, a trzecia to zwiększone zapotrzebowanie np. w ciąży.

Czwartym czynnikiem jest przewlekła utrata żelaza z przewodu pokarmowego, z dróg moczowych i rodnych. Poza objawami, o których mówiłem wcześniej, pacjent może zaobserwować m.in. wypadanie lub rozdwajanie się włosów, przedwczesne siwienie, zajady, czyli zapalenia kącików ust, osłabione paznokcie, często wygięte łyżeczkowo. To dlatego, że 3/4 żelaza mamy we krwi, ale 1/4 w tkankach – stąd problemy z włosami czy paznokciami. Ale, niezależnie od przyczyn, anemia jest najczęstszym zjawiskiem, z którym pacjenci zgłaszają się do lekarzy, ostrzeżeniem, że rozpoczyna się proces chorobowy i nie powinna być bagatelizowana.

Częściej chorują kobiety czy mężczyźni?

Zdecydowanie kobiety, bo przecież często chodzi o drogi rodne. Można powiedzieć, że kobiet chorych na anemię jest dwa razy więcej niż mężczyzn.

Jak uniknąć anemii?

Podstawowe zasady – zrównoważona dieta, jedzenie owoców, warzyw, mięs, produktów bogatych w żelazo. Żadnego z niepokojących objawów nie można bagatelizować, bo to przecież może być oznaką poważniejszej choroby. Zwracanie uwagi na takie rzeczy, wykonanie odpowiednich badań i znalezienie przyczyny jest o wiele ważniejsze niż picie soków z buraków czy innych specjałów, które rzekomo mają pomóc choremu.