Norma GAEC 8, czyli ugorowanie gruntów. KE zmieniła zdanie! Jest odstępstwo na 2024 rok, ale pod warunkami i czasowo

Komisja Europejska opublikowała 13 lutego 2024 r. rozporządzenie, które umożliwia w 2024 r. odstępstwo od stosowania normy GAEC 8, w zakresie wymogu przeznaczenia 4 proc. powierzchni gruntów ornych na obszary lub obiekty nieprodukcyjne (ugorowanie).

W ramach odstępstwa możliwe jest przeznaczenie 4 proc. gruntów ornych na:

• obszary lub elementy nieprodukcyjne, w tym grunty ugorowane
• lub rośliny bobowate
• lub międzyplony.

Międzyplony i rośliny bobowate mają być uprawiane bez stosowania środków ochrony roślin.

Resort rolnictwa wyjaśnia, że decyzją KE odstępstwo jest czasowe i dotyczy roku 2024. Jest ono spowodowane trudną sytuacją rolników związaną z wojną w Ukrainie oraz występowaniem niekorzystnych warunków pogodowych. Odstępstwo zwiększa możliwości użytkowania gruntów ornych przy jednoczesnym zapewnieniu pewnych korzyści dla środowiska.

Warunkowość, czyli zbiór norm dobrze znanych rolnikom i nowych wymagań. Szereg wymogów zazielenienia i zasady wzajemnej zgodności, w tym norm dobrej kultury rolnej zgodnej z ochroną środowiska został ujęty pod skrótem GAEC.

Rolnicy, którzy od 2023 roku składali wnioski o przyznanie płatności bezpośrednich i niektórych płatności II filara WPR, objętych Planem Strategicznym dla Wspólnej Polityki Rolnej na lata 2023–2027, są zobowiązani do przestrzegania wymogów warunkowości. Niektóre z nich w tym roku były objęte odstępstwami, jednak w 2024 r. mają obowiązywać już w pełni.

Wielu producentów rolnych nie zgadza się z wytycznymi dotyczącymi np. zmianowania roślin czy ugorowania gruntów. Rolnicy chcą odstępstw w 2024 roku. Tu piszemy więcej na ten temat: Co dalej z normami warunkowości?

Jedną z norm jest GAEC 8: Minimalny udział powierzchni gruntów ornych przeznaczonych na obszary lub obiekty nieprodukcyjne, zachowanie elementów krajobrazu oraz zakaz przycinania drzew i żywopłotów w okresie lęgowym ptaków. Co ważne, dotyczy rolników z ponad 10 hektarami gruntów ornych.

W części dotyczącej przeznaczenia minimalnego udziału gruntów ornych na obszary nieprodukcyjne w 2023 roku było możliwe prowadzenie produkcji na gruntach ugorowanych, z wyjątkiem uprawy niesłużących bezpośredniej produkcji żywności: kukurydzy, soi (przeznaczanych w większości na pasze) i zagajników o krótkiej rotacji (uprawianych na cele energetyczne). Chodziło o zabezpieczenie produkcji żywności w okresie kryzysu spowodowanego wojną na Ukrainie.

Odstępstwo w 2023 roku odnosiło się tylko do części tej normy, czyli obowiązku – dla rolników posiadających gospodarstwa o powierzchni powyżej 10 ha gruntów rolnych – do zagwarantowania:

• minimalnego udziału co najmniej 4 proc. gruntów ornych na poziomie gospodarstwa przeznaczonych na obszary i elementy nieprodukcyjne, w tym grunty ugorowane lub
• minimalnego udziału co najmniej 7 proc. gruntów ornych na poziomie gospodarstwa przeznaczonych na obszary i elementy nieprodukcyjne, w tym grunty ugorowane oraz międzyplony lub uprawy wiążące azot, uprawiane bez stosowania środków ochrony roślin, z czego 3 proc. stanowią obszary i elementy nieprodukcyjne, w tym grunty ugorowane.

Z obowiązku przeznaczenia minimalnego udziału powierzchni gruntów ornych na obszary lub obiekty nieprodukcyjne wyłączone są gospodarstwa:

• w których więcej niż 75 proc. powierzchni gruntów ornych jest wykorzystywanych do produkcji traw lub innych zielnych roślin pastewnych, lub ugorowanych, lub wykorzystywanych do uprawy roślin bobowatych, lub
• w których więcej niż 75 proc. powierzchni użytków rolnych stanowią trwałe użytki zielone lub jest wykorzystywanych do produkcji traw lub innych zielnych roślin pastewnych, lub
• o powierzchni gruntów ornych do 10 ha.

W przypadku gdy grunty orne w gospodarstwie obejmują powierzchnię powyżej 10 ha:

• co najmniej 4 proc. powierzchni tych gruntów przeznacza się na obszary lub obiekty nieprodukcyjne;
• w przypadku gdy co najmniej 4 proc. powierzchni gruntów ornych obejmują międzyplony ścierniskowe lub ozime lub wsiewki lub rośliny bobowate, uprawiane bez środków ochrony roślin – minimalny udział powierzchni gruntów ornych przeznaczony na obszary lub obiekty nieprodukcyjne wynosi co najmniej 3% powierzchni gruntów ornych.

Jakie obszary uznaje się za nieprodukcyjne? Wskazania MRiRW znajdziesz w galerii.

GAEC 8 to nie tylko wyłączenia gruntów z produkcji. Norma GAEC 8 zobowiązuje wszystkich rolników, w odniesieniu do wszystkich posiadanych użytków rolnych (te obowiązki nie były objęte odstępstwem w 2023 r.) do zachowania elementów krajobrazu oraz przestrzegania zakazu przycinania żywopłotów i drzew podczas okresu lęgowego ptaków oraz okresu wychowu młodych.

Na użytkach rolnych rolnik nie może niszczyć:

• drzew będących pomnikami przyrody,
• rowów, których szerokość nie przekracza 2 m,
• oczek wodnych o powierzchni mniejszej niż 100 m².

Obowiązuje także zakaz przycinania żywopłotów i drzew podczas okresu lęgowego ptaków oraz okresu wychowu młodych - od 15 kwietnia do 31 lipca. Zasada nie dotyczy drzew owocowych, wierzb i zagajników o krótkiej rotacji.

Zasady traktowania obszarów z międzyplonami i wsiewkami. Jednocześnie na tej samej powierzchni:

• międzyplony ozime lub międzyplony ścierniskowe lub wsiewki mogą być uznane na potrzeby normy GAEC 6 lub GAEC 7 lub GAEC 8,
• międzyplony ozime lub wsiewki realizujące normy GAEC 6 lub GAEC 7 lub GAEC 8 mogą być uznane do praktyki Międzyplony ozime/wsiewki śródplonowe,
• międzyplony ozime realizujące Pakiet 1. Rolnictwo zrównoważone lub Pakiet 2. Ochrona gleb i wód, Wariantu 2.1. Międzyplony w ramach PRŚK PROW 2014-2020 mogą być uznane na potrzeby normy GAEC 6 lub GAEC 7 lub GAEC 8

pod warunkiem, że wymogi odpowiednio danej normy, praktyki ekoschematu i danego pakietu są spełnione.

Źródło: MRiRW