Prof. Kazimierz Karolczak: Nauczyciel powinien być liderem oraz przewodnikiem, który wskaże drogę młodemu człowiekowi

Reforma edukacji, rozwój nowych technologii, nowe przepisy związane z RODO... Nauczyciele w ostatnim czasie mają dużo pracy?

Rzeczywiście w tym roku szkoła, a w szczególności nauczyciele żyją w dużym stresie. Tworzy to niepokój wśród pracowników oświaty. Często są oni zmęczeni, pracują na kilka etatów, pensje też pozostawiają wiele do życzenia. Nauczyciel, który żyje w niepewności, nie ma poczucia stabilizacji zawodowej, nie będzie dążył do doskonalenia się. Bo nie wie, czy za chwilę będzie miał pracę. To bardzo wymagający zawód, dla prawdziwych pasjonatów. Jednak daje dużo satysfakcji i spełnienia. Co roku nie brakuje także chętnych do kształcenia w tym kierunku.

Dziś nauczyciel w szkole musi nie tylko zrealizować podstawę programową, ale także wykazać się charyzmą, zaciekawić uczniów. Tego uczy się studentów na uczelniach wyższych?

Wiele cech da się wyuczyć. Są to między innymi: umiejętność szybkiego reagowania, stanowczość, zyskiwanie akceptacji. Tyle, że ten zawód trzeba naprawdę lubić, a tego nie da się wykształcić. Na studiach ważna jest także praktyka. Powinno być jej jak najwięcej! Student przygotowujący się do zawodu nauczyciela powinien spędzić wiele godzin w szkole i nie być jedynie biernym uczestnikiem lekcji. Kontakt z dziećmi i młodzieżą oraz próba nauki czegoś wartościowego może być dla niego najcenniejszą lekcją.

Pedagogika i nauczanie przedmiotowe to popularne kierunki studiów?

Na pedagogikę raczej trudno się dostać. To bardzo oblegany kierunek studiów. Dostają się tylko najlepsi, osoby, które otrzymały najwyższe wyniki maturalne. Trudno tu o przypadek. Jeśli chodzi o nauczanie przedmiotowe, jest trochę prościej, ponieważ są to kierunki bardziej specjalistyczne, skupiające się na wybranej dziedzinie, np. biologii, fizyce.

Jak zweryfikować, czy student nadaje się na nauczyciela?

Czasami jest to bardzo trudne. Na uczelniach wyższych mamy odpowiednie egzaminy, ale nie wszystko da się sprawdzić. Nauczyciel musi być liderem, posiadać umiejętność odważnego i mądrego prowadzenia innych. Uważam, że najzdolniejsi dydaktycy powinni pracować w edukacji wczesnoszkolnej. Przedszkole i pierwsze klasy szkoły podstawowej to jedne z najważniejszych okresów w życiu każdego człowieka. Wtedy intensywniej poznajemy otaczający nas świat. Osoba, która doskonale sprawdzi się w roli nauczyciela powinna skutecznie pomagać innym w stawianiu pierwszych kroków w naukach humanistycznych i ścisłych. Im więcej dobrych dydaktyków będzie uczyło w polskich szkołach, tym mądrzejsze i zdolniejsze stanie się nasze społeczeństwo.

Co po studiach? Rynek pracy jest otwarty na nowe talenty dydaktyczne?

Wbrew pozorom wcale nie jest łatwo otrzymać dobrą posadę nauczyciela. Szczególnie w mniejszych miejscowościach. Tam większość ludzi się zna, a nowy pracownik pojawia się w szkole dopiero wtedy, kiedy ktoś inny zrezygnuje lub przejdzie na emeryturę. W dużych miastach takich jak Kraków czy Warszawa brakuje dobrych i zaangażowanych pedagogów. Tam przy odrobinie szczęścia, a przede wszystkim samozaparcia udaje się znaleźć rozwojową i dobrze płatną pracę.

Co sprawia, że chce się pracować w tym zawodzie?

Ja na przykład mam ogromną satysfakcję z kontaktu z ludźmi. Zawód nauczyciela jest stresujący i bardzo wyczerpujący psychicznie, ale szkoła to miejsce, gdzie można wyciągnąć najlepsze cechy z młodych ludzi i wiele nauczyć się od nich samych. Dydaktyk powinien umieć wejść w świat dziecka. Wtedy ma możliwość wspólnej rozmowy i zabawy, budowania zaufania, zwrócenia uwagi na wartości, ale także wychowania. W szkole nie ma miejsca na krzyk czy nieuzasadnione kary. Warto podkreślić, że nic nie zastąpi satysfakcji, jaką daje ukształtowanie odpowiedzialnej i dojrzałej postawy u młodego człowieka. Nauczyciel powinien być wzorem dla uczniów. Zdarza się, że po latach przychodzi ktoś do mnie i mówi: wspominam zajęcia z panem znakomicie. Tego nie da się przeliczyć na pieniądze.