Rusza ogólnopolski projekt ochrony torfowisk i mokradeł – Wetlands Green Life. Jego budżet to 35 mln euro. W czym ma pomóc?

Wetlands Green Life to projekt finansowany ze środków unijnego programu LIFE (22 mln euro) oraz Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej (13 mln euro), mający na celu odtworzenie oraz zachowanie obszarów bagiennych, torfowisk i terenów podmokłych na obszarach Natura 2000 i Zielonej Infrastruktury.

– Wiemy, że torfowiska mogą spowolnić zmiany klimatyczne, bo torf ma niesamowite możliwości akumulacji węgla, oczyszczania wody, retencji. Ale żeby torfowisko było sprawne, musi mieć odpowiedni poziom wody. Kiedy poziom wody opadnie i torf się odsłoni, następuje proces osuszania i murszenia. W ten sposób jego dobroczynne właściwości zanikają. Ponieważ poziom wody w Polsce opada, torfowiska są w złym stanie i trzeba je ratować – wyjaśnia Przemysław Musiał z Biura Urządzania Lasu i Geodezji Leśnej.

Stan terenów podmokłych znajdujących się poza obszarami Natura 2000 nie jest znany i wymaga identyfikacji oraz opisu. Te niezinwentaryzowane dotychczas tereny zostały na potrzeby projektu nazwane obszarami Zielonej Infrastruktury. W ich skład wchodzą między innymi korytarze ekologiczne znajdujące się w bezpośrednim sąsiedztwie terenów podmokłych objętych ochroną. Projekt obejmie wszystkie siedliska torfowisk, bagien i terenów podmokłych na terenie całej Polski.

– W pierwszej kolejności chcemy dokładnie policzyć i określić stan tych terenów. Chcemy to zrobić we współpracy z Głównym Inspektorem Ochrony Środowiska. Potem wydamy rekomendacje do podjęcia działań ochronnych – dodaje Przemysław Musiał.

Zaplanowane w ramach projektu Wetlands Green Life kierunki działań obejmą między innymi renaturyzację i odtwarzanie zdegradowanych siedlisk przyrodniczych przy jednoczesnym wzmacnianiu zagrożonych populacji flory i fauny. Ważnym elementem będzie również konserwacja oraz odtworzenie urządzeń regulujących stan wody.

Ponadto prowadzone będą prace, których celem będzie przywrócenie naturalnego przebiegu zjawisk hydrologicznych w rzece (tzw. reżimu hydrologicznego) i zwiększenie zdolności retencyjnych siedlisk leśnych i nieleśnych. Określone zostaną też zasady gospodarowania wokół cennych siedlisk bagien, torfowisk i terenów podmokłych. Powstaną karty informacyjne z określeniem stanu siedlisk na obszarach Zielonej Infrastruktury nieobjętych siecią Natura 2000. Zostaną zaproponowane działania ochronne i naprawcze.

Twórcom projektu zależy na podniesieniu zwierciadła wód gruntowych, stabilizacji ich poziomu, oraz przywróceniu naturalnego procesu, który powstrzyma procesy murszenia i na nowo uruchomi proces torfotwórczy. Po wprowadzeniu zmian specjaliści liczą na wzrost wskaźników różnorodności biologicznej oraz poprawy właściwości chemicznych wód.

– Uważamy, że edukacja społeczeństwa jest niezmiernie istotna. We współpracy z Uniwersytetem Rolniczym w Krakowie chcemy otworzyć nowy kierunek studiów, na którym kształcić się będą specjaliści w zakresie zarządzania terenami podmokłymi na obszarze Natura 2000 – mówi Przemysław Musiał.

Dodał, że powstanie też jedna wielka baza danych, w której zebrane zostaną informacje uzyskane podczas realizacji projektu. – Pomoże to nie tylko w prowadzeniu długoterminowych badań, ale posłuży również do opracowania przepisów prawnych na poziomie krajowym i unijnym – wyjaśnia Musiał.

Budżet projektu przewiduje również finansowanie dla inicjatyw oddolnych i lokalnych związanych z polepszeniem stanu bagien i torfowisk, dlatego kierujący projektem zapraszają już dziś do współpracy organizacje pozarządowe i samorządy.