Sucha Beskidzka - miasto dobre do życia

Licząca ponad 600 lat historia, położonej zaledwie o godzinę jazdy samochodem od Krakowa, Suchej Beskidzkiej nierozerwalnie łączy się z renesansowym zamkiem zwanym Małym Wawelem. W czasie II wojny światowej wyposażenie zamku oraz biblioteka uległy rozproszeniu.

Po wojnie obiekt przeszedł na własność państwa i był siedzibą wielu, często przypadkowych, instytucji. W 2016 roku burmistrz miasta Sucha Beskidzka Stanisław Lichosyt oraz Władysław hr. Tarnowski podpisali akt notarialny, na mocy którego gmina Sucha Beskidzka odkupiła renesansowy zamek wraz z przyległym parkiem od rodziny Tarnowskich, stając się jego jedynym prawnym właścicielem.

W ciągu dwóch lat za łączną kwotę ponad 10,5 mln złotych przeprowadzona została gruntowna renowacja wszystkich zewnętrznych elementów zamku wraz z dziedzińcem, co pozwoliło przywrócić mu dawną świetność i obecnie bez wątpienia jest on jednym z najcenniejszym zabytków nie tylko na terenie miasta, ale i całej południowej Polski.

Swoim pięknem zachwyca nie tylko w dzień, ale także po zmroku, gdyż zamek został również pięknie oświetlony. Wykonana iluminacja wspaniale eksponuje nocą jego bryłę, tworząc niezwykły nastrój. Kontynuując rewitalizację zespołu zamkowo-parkowego samorząd miasta podniósł z ruin oranżerię, będącą jednym z nielicznych przykładów neogotyku angielskiego na południu Polski.

W odrestaurowanym obiekcie działa stylowa kawiarnia z kręgielnią, a znajdujące się w niej liczne rośliny egzotyczne nawiązują do pierwotnej funkcji jaką pełnił budynek. Przed laty Braniccy, jako zamiłowani botanicy, hodowali unikatowe gatunki roślin egzotycznych i cytrynat. Teraz w tym historycznym miejscu można spotkać się ze znajomi przy filiżance wybornej kawy. Delektując się jej smakiem i oddając się rozmowom można podziwiać zarówno okazały park, odnowione wnętrza oranżerii, jak i zewnętrzne detale architektoniczne, a rozstawione w kawiarni i na tarasie rośliny pozwalają się poczuć jakby czas cofnął się o ponad 100 lat.

Park zamkowy z odrestaurowanymi arkadowymi mostkami jest nie tylko chętnie odwiedzany przez turystów zwiedzających zamek i działające w nim Muzeum Miejskie Suchej Beskidzkiej, ale również przez mieszkańców Suchej Beskidzkiej. W ubiegłym roku zrealizowano w nim kolejne przedsięwzięcie, które jeszcze bardziej podniosło atrakcyjność tego miejsca.

Soniczna tężnia solankowa, bo o niej mowa, dzięki swojej formie, rozmiarom, a także lokalizacji w sposób harmonijny została wkomponowana w parkową przestrzeń. Położony zaledwie kilkaset metrów od zespołu zamkowo-parkowego, odrestaurowany w latach 2023-2024, miejski rynek jest kolejnym miejscem, którego nie sposób ominąć podczas zwiedzania Suchej Beskidzkiej.

W ramach prac jeszcze lepiej wyeksponowano stojącą na nim od wieków karczmę Rzym, która jako przykład budownictwa ludowego górali żywieckich i babiogórskich jest ważnym punktem Szlaku Architektury Drewnianej Małopolski. W ramach rewitalizacji rynku wprowadzono nowe elementy małej architektury, w tym przebudowano stylową fontannę, wykonano nowe oświetlenie. Dużą atrakcją zarówno dla mieszkańców, jak i turystów jest atrapa koła młyńskiego, która w symboliczny sposób przypomina, że niegdyś w sąsiedztwie karczmy Rzym istniał młyn wodny.

Rewitalizacja miała również na celu zwiększenie ilości zieleni. Choć lasy zajmują około 40% powierzchni Suchej Beskidzkiej, to samorząd troszczy się, aby zieleni nie brakowało również w ścisłym centrum. Dzięki temu wszechobecna zieleń i kwiaty zdobią niemal każdy zakątek miasta, umilając spacer po nim. Ponad rynkiem góruje wieża neogotyckiego kościoła. Wzniesiona na przełomie XIX i XX wieku świątynia zaprojektowana przez wybitnego polskiego architekta Teodora Talowskiego wraz z usytuowanym tuż obok przepięknym, gruntownie odrestaurowanym starym XVII wiecznym kościołem i pochodzącym z tego samego okresu budynkiem klasztornym Kanoników Regularnych Laterańskich tworzą unikalny kompleks, który obok zespołu zamkowo-parkowego stanowi najcenniejszy zabytek Suchej Beskidzkiej.

Niewątpliwie największą inwestycją nie tylko w minionej kadencji, ale i całej współczesnej historii była budowa Centrum Kultury i Filmu im. Billy’ego Wildera. Wybudowany za ponad 25 mln zł nowoczesny obiekt ma ponad 3,5 tysiąca metrów kwadratowych powierzchni, a jego kubatura wynosi 21 tys. metrów sześciennych. Okazały budynek wyróżnia się na tle pozostałych nie tylko wielkością, ale przede wszystkim niebanalną formą. Zachowano przy tym stonowaną, gustowną kolorystykę, która sprawia, że stanowi spójną całość z będącą jedną z wizytówek miasta promenadą biegnącą wydłuż ul. Mickiewicza oraz domem handlowym Juhas i osiedlem Beskidzkim.

Sercem CKIF jest przestronna sala widowiskowo-kinowa na 300 miejsc, wyposażona w nowoczesny sprzęt nagłaśniający i oświetleniowy, zaplecze techniczne z garderobami oraz duży zwijany ekran i projektor kinowy. W wielofunkcyjnej sali widowiskowej odbywają się także koncerty, spektakle teatralne, recitale, widowiska operowe i operetkowe. CKiF to oczywiście nie tylko kino. To prawdziwy hipermarket kultury. W budynku mieści się kilka sal: multimedialna, konferencyjna, kameralna i taneczna.

Przestronne sale konferencyjne i multimedialna, które można łączyć lub dzielić w zależności od ilości uczestników zajęć, pozwalają na organizacje szkoleń, konferencji, a przede wszystkim zajęć warsztatowych zarówno dla dzieci oraz młodzieży, jak i seniorów. Sale kameralne to idealne miejsce do organizacji prób i wstępów licznych zespołów działających przy CKiF chórów, kapel i wokalistów. W drugim skrzydle budynku ma siedzibę Biblioteka Suska. Na dwóch kondygnacjach i powierzchni ok 550 metrów kwadratowych mieści się nowoczesna wypożyczalnia, biblioteka dla młodych oraz czytelnia.

Przestronne pomieszczenia dają czytelnikowi możliwość swobodnego poruszania się pomiędzy regałami z bogatym księgozbiorem, a w okresie letnim korzystania również z tarasu. Nowa siedziba instytucji pozwoliła w pełni wprowadzić system układu książek na regałach oparty na klasyfikacji BISAC i Thema, czyli stosowanych w księgarniach, bazując na nim i własnych doświadczeniach stworzona została biblioteka jeszcze bardziej przyjazna czytelnikowi.

Organizowane są w niej również spotkania autorskie, warsztaty tematyczne oraz turnieje np. w grach planszowych. Suska Biblioteka w ogólnopolskich rankingach jest jedną z najlepszych w Polsce. Goście i mieszkańcy odwiedzający Centrum mają także do dyspozycji ponad 80 miejsc parkingowych, z czego połowa znajduje się na parkingu podziemnym. Dziś CKiF funkcjonuje na najwyższym poziomie i tętni życiem od rana do wieczora. Odbywają się tu liczne zajęcia kulturalne dla wszystkich grup wiekowych, gale koncertowe, teatralne i występy kabaretowe. Średniorocznie wyświetlanych jest ok 800 seansów filmowych z najnowszego repertuaru, a pod względem frekwencji na seansach filmowych suskie kino zajmuje drugie miejsce w kraju.

Odrestaurowany Zamek Suski jest siedzibą Muzeum Miejskiego Suchej Beskidzkiej, posiadającego bardzo bogate zbiory, w tym archeologiczne pochodzące z wykopalisk prowadzonych na dnie dzisiejszego Jeziora Mucharskiego. Wraz z parkiem stanowi również miejsce prestiżowych wydarzeń kulturalnych i wysokiej rangi konferencji naukowych. Koncerty Noworoczne pod patronatem Burmistrza Miasta Sucha Beskidzka, to piękna tradycja, która rozwinęła się na przestrzeni lat i pozwala rozpocząć Nowy Rok w podniosłej oprawie. To wydarzenia kulturalne o szczególnej randze, w czasie których goszczą znakomici soliści i światowej sławy muzycy, występujący na największych scenach operowych Polski i Europy.

Dzięki temu swoim klimatem, najwyższym poziomem artystycznym i wyjątkową oprawą nawiązują do najsłynniejszego na świecie koncertu noworocznego organizowanego przez Filharmoników Wiedeńskich w Złotej Sali Musikverein. Przez kilkanaście lat Koncerty Noworoczne w Suchej Beskidzkiej organizowano w pierwszych dniach stycznia w Sali Rycerskiej Zamku Suskiego i podobnie jak w przypadku tych w stolicy Austrii, trzeba było mieć odrobinę szczęścia, aby móc je zobaczyć na własne oczy, gdyż bilety wyprzedawały się błyskawicznie. Z tego względu od dwóch lat Koncerty Noworoczne odbywają się w dwóch terminach. W sylwestrowy wieczór w Sali Rycerskiej Zamku Suskiego gromadzą publiczność, chcącą przywitać Nowy Rok z muzyką klasyczną w prestiżowym otoczeniu.

Dzień później ten sam program prezentowany jest w nowocześniejszym anturażu sali widowiskowej Centrum Kultury i Filmu, ponownie gromadząc komplety publiczności. W sezonie letnim najważniejszym wydarzeniem kulturalnym w Suchej Beskidzkiej są Dni Ziemi Suskiej. Szeroki i bardzo urozmaicony program imprezy sprawia, że mieszkańcy oraz goszczący w naszym mieście przez trzy dni licznie odwiedzają zespół zamkowo-parkowy, bawiąc się do późnych godzin wieczornych. W najpiękniejszą salę koncertową w tej części województwa przeistacza się zamkowy dziedziniec. Organizowane na nim po zmroku koncerty odbywają się, co podkreślają sami artyści, w atmosferze jakiej nie sposób stworzyć w innym miejscu.

Elementem scenografii staje się tonący w półmroku Mały Wawel, którego krużganki wydobywa z niego wielobarwna iluminacja, sprawiająca, że płynące ze sceny dźwięki słuchacze odbierają wszystkimi zmysłami, a sceniczne widowiska z udziałem wysokiej klasy muzyków klasycznych i artystów rozrywkowych stają się niezapomnianymi wydarzeniami. Nie wszyscy wiedzą, ale słynny hollywoodzki scenarzysta i reżyser, sześciokrotny zdobywcy Oscara - Billy Wilder urodził się w Suchej Beskidzkiej. Stąd nieprzypadkowo jego imieniem nazwany został obiekt Centrum Kultury i Filmu, a w 2023 roku zorganizowana została pierwsza edycja Festiwalu Artystycznego „Urodziny Billy’ego Wildera”.

To mozaika różnorodnych wydarzeń, która łączy miłośników świata filmu, pasjonatów muzyki filmowej, grafiki i wielu innych dziedzin. W ramach wydarzenia odbywają się pokazy filmowe, ogólnopolski Konkurs Muzyki Filmowej Orkiestr Dętych poprzedzony paradą z udziałem jego uczestników, koncerty muzyki filmowej oraz spotkania z gośćmi specjalnymi. Piękno suskiego zespołu zamkowo-parkowego dostrzegło Województwo Małopolskie, wybierając je na miejsce wyjątkowej, bo 18. edycji Małopolskiego Festiwalu Smaku. Podczas całodniowego wydarzenia park zamkowy odwiedziło kilka tysięcy mieszkańców całego województwa. Kosztując potraw serwowanych przez koła gospodyń wiejskich odkrywali dawne smaki, a współczesne potrawy serwował gość specjalny, znakomity kucharz Andrzej Polan.

Mały Wawel oczarował również uczestników ogólnopolskiej konferencji „Tu się wszystko zaczęło”, którą zainaugurowane zostały obchody 100. rocznicy powstania Lasów Państwowych, a miesiąc później na zamkowym dziedzińcu oraz w parku odbył się jubileusz 100-lecia Polskiego Związku Łowieckiego.

Sucha Beskidzka to również idealne miejsce dla wszystkich ceniących zdrowy tryb życia i aktywny wypoczynek. Przez miasto przebiegają cztery górskie szlaki turystyczne, jednym z nich dotrzemy do platformy widokowej wraz ze schronem turystycznym na zboczu Mioduszyny, zamykającej od wchodu kotlinę, w której położona jest Sucha Beskidzka. Stanowi doskonały punkt widokowy, z którego rozpościera się panorama miasta z królującym u podnóży Jasienia zamkiem suskim.

Swoje pasje mogą rozwijać miłośnicy niemalże wszystkich sportowych dyscyplin. W mieście znajduje się nowoczesna kryta pływalnia, hale i boiska sportowe. Największym obiektem jest Miejskie Centrum Sportu i Rekreacji. Rozległy kompleks tworzą stadion piłkarski z otaczającą go czterotorową 400-metrową bieżnią lekkoatletyczną posiadającą atest Polskiego Związku Lekkiej Atletyki, a także skoczniami wzwyż i w dal oraz rzutniami do rzutu młotem, oszczepem i pchnięcia kulą, które można śledzić z krytej trybuny z 261 miejscami siedzącymi.

Obok zlokalizowane są pełnowymiarowe boisko piłkarskie ze sztuczną nawierzchnią, mniejsze boiska piłkarskie ze sztuczną i naturalną nawierzchnią, boisko wielofunkcyjne (służy do gry w koszykówkę i siatkówkę), na którym zimą uruchamiane jest sztuczne lodowisko oraz dwa korty tenisowe. Obiekty (z wyjątkiem głównej płyty) posiadają oświetlenie, co umożliwia korzystanie z nich także po zmroku. Stwarza to idealne warunki do uprawiania sportu, z czego korzystają nie tylko mieszańcy Suchej Beskidzkiej, ale także kluby sportowe z całego kraju, które wybierają miasto na miejsce letnich i zimowych obozów sportowych.

Na terenie kompleksu organizowane są prestiżowe zawody sportowe. Z inicjatywy burmistrza miasta rokrocznie odbywa się memoriałowy, ogólnopolski Mityng Lekkoatletyczny „I Ty możesz zostać mistrzem”, poświęcony pamięci suskiego olimpijczyka Edwarda Szklarczyka, Na stadionowej bieżni finiszują również uczestnicy biegu ulicznego „Suska Piątka”, który z uwagi na wysoki poziom sportowy i organizacyjny w 2024 roku miał już rangę Mistrzostw Małopolski.Stadion był również areną lekkoatletycznych Mistrzostw Małopolski U16 i turniejów piłkarskich o randze wojewódzkiej.

Sucha Beskidzka to także niezwykle ważny ośrodek edukacyjny. Działa tutaj Wyższa Szkoła Turystyki i Ekologii, ceniona niepubliczna uczelnia, na której wykładowcami się profesorowie renomowanych uniwersytetów w Polsce i za granicą oraz trzy szkoły ponadpodstawowe. W niespełna dziesięciotysięcznym mieście uczy się około 6 tys. uczniów i studentów. Co niezwykle ważne, dynamiczny rozwój miasta dokonuje się ze szczególną troską o środowisko naturalne. Ponad 96% budynków w Suchej Beskidzkiej posiada kanalizację sanitarną. W mieście funkcjonuje nowoczesna oczyszczalnia ścieków, składowisko odpadów i jeden z najnowocześniejszych w Polsce systemów uzdatniania wody.

Samorząd podejmuje także liczne działania mające na celu ochronę powietrza atmosferycznego. Znalazło to odzwierciedlenie w wynikach zorganizowanego przez redakcję „Gazety Krakowskiej” wraz z Województwem Małopolskim konkursu EKO-HERO, w którym nagrodzono małopolskie samorządy wykazujące dużą troskę o mieszkańców i środowisko. Sucha Beskidzka została zwycięzcą aż w dwóch z trzech konkursowych kategorii - „Ochrona powietrza atmosferycznego i klimatu” oraz „Gospodarowanie odpadami”! Co warte podkreślenia, rankingi we wszystkich kategoriach zostały przygotowane we współpracy z Urzędem Statystycznym w Krakowie. Materiałem źródłowym były dane z Banku Danych Lokalnych oraz przekazane przez Urząd Marszałkowski Województwa Małopolskiego.

Klasyfikacja została zatem dokonana bez żadnego udziału samorządów gminnych, a wyniki pokazują w sposób wiarygodny i przekrojowy troskę samorządów gminnych o ochronę środowiska naturalnego. Dynamiczny, ale zarazem stabilny i trwały rozwój gminy powoduje, że Sucha Beskidzka od lat zajmuje czołowe lokaty w „Rankingu Zrównoważonego Rozwoju”. Jednocześnie jest miastem, w którym mieszkańcom dobrze się żyje. Potwierdzeniem tego faktu są wyniki ogólnopolskiego rankingu „Gmina Dobra do Życia”, w którym została sklasyfikowana na szóstym miejscu w Polsce w kategorii gmin będących siedzibą powiatu ziemskiego, a wśród wszystkich 185 gmin województwa małopolskiego na siódmej pozycji za Krakowem i Tarnowem oraz samorządami stanowiącymi tzw. gminy obwarzanka krakowskiego, które korzystają na sąsiadowaniu ze stolicą województwa.

Sucha Beskidzka to miasto tętniące życiem, urzekające pięknem przyrody, niepowtarzalną historią, tradycją. To wszystko sprawia, iż jest miastem, które warto odwiedzać, w którym warto pracować, uczyć się i mieszkać. Samorząd miasta nie zadowala się wyłącznie dotychczasowymi osiągnięciami i podejmuje kolejne przedsięwzięcia, mające na celu dalsze podnoszenie komfortu życia, a także zachęcające innych do związania swojej przyszłości z Suchą Beskidzką. W dobie szybko rosnących cen nieruchomości nie wszystkich, a tym bardziej osoby młode, dopiero zaczynające samodzielne życie, stać na kupno, a nawet wynajem mieszkania na rynku komercyjnym. Wychodząc naprzeciw tej podstawowej potrzebie Burmistrz i Rada Miasta podjął ambitną decyzję o budowie w ścisłym centrum miasta trzech nowoczesnych wielorodzinnych budynków mieszkalnych.

Zaprojektowano w nich 114 lokali mieszkalnych, które nie będą sprzedawane, lecz wynajmowane długoterminowo na preferencyjnych warunkach. Jest to największa inwestycja we współczesnej historii miasta. Aby jeszcze bardziej zwiększyć walory turystyczne miasta, na jego terenie wytyczone zostaną nowe ścieżki rowerowe. Będą stanowiły uzupełnienie projektowanej przez Województwo Małopolskie trasy rowerowej VeloSkawa, która poprowadzi z Suchej Beskidzkiej do Łączan. Tam krzyżować się będzie z Wiślaną Trasą Rowerową, wchodząc w skład wojewódzkiej sieci tras rowerowych VeloMałopolska. Umożliwi to miłośnikom dwóch kółek bezpieczne dotarcie na nich w Beskidy z każdego regionu Małopolski i jeszcze bardziej podniesie atrakcyjność Suchej Beskidzkiej.