"W ciągu kilkudziesięciu lat, jakie potem nastąpiły, zrobiono w
Krakowie — za sprawą energicznych prezydentów (Józefa Dietla,
Mikołaja Zybłifciewicza i ich następców) oraz władz samorządowych bardzo wiele.

Uporządkowano ulice, pokrywając je z biegiem lat trwałą nawierzchnią, wyburzono rudery i niechlujne przybudówki. Zasypano koryto Starej Wisły, tworząc na jej miejscu szeroką ulicę Dietla; zasklepiono też koryto Rudawy, a na jego miejscu powstała ul. Retoryka i piękna aleja spacerowa (al. 3 Maja).

Przez Wisłę przerzucano mosty, łącząc w ten sposób z Krakowem i ożywiając jego prawobrzeżne przedmieścia: Dębniki, Ludwinów i miasto Podgórze.

Obok nowego mostu Podgórskiego (u wylotu ul. Mostowej), działał unowocześniony most kolejowy, pod
Wawelem przez kilka lat istniał drewniany most zbudowany przez
władze wojskowe" - czytamy u Małeckiego.


Na zdjęciu:
Rynek Główny z fragmentem kościoła św. Wojciecha i kościoła Mariackiego, zdjęcie wykonano między 1890, a 1900 rokiem.

Rewolucję przyniosły w Krakowie tramwaje. Po nieudanych próbach z omnibusem konnym w 1875 roku otwarto w 1882 roku pierwszą linię tramwajową, czyli tak zwany tramwaj konny.

Na zdjęciu: tramwaj konny na Rynku Głównym

Podróż tramwajem konnym podlegała określonym zasadom, a linie były podzielone na sekcje (odcinki). Np. trasę między mostem Podgórskim a dworcem kolejowym podzielono na trzy sekcje:

sekcja I – od mostu do Wawelu (przystanki: 1. Most Podgórski; 2. Kazimierz, Ratusz; 3. Kazimierz, ul. Józefa; 4. Stradom, ul. Dietlowska; 5. Stradom, kościół XX. Misjonarzy; 6. Wawel),
sekcja II – od Wawelu do Rynku Gł (przystanki: 7. ul. Grodzka, kościół św. Piotra; 8. ul. Grodzka, Magistrat; 9. Rynek, ul. Sienna, Sukiennice),
sekcja III – od Rynku Gł. do dworca (przystanki: 10. ul. Floriańska, Hotel „Pod Różą”; 11. Rondel Floriański /Barbakan/, Kleparz; 12. Dworzec kolejowy).

Na zdjęciu: tramwaj konny przed Barbakanem

Według austriackiego spisu ludności z 1900 r. w 2099 budynkach w Krakowie na obszarze 832 hektarów mieszkały 91 323 osoby, z czego 64 209 (70,3%) było katolikami, 25 670 (28,1%) wyznawcami judaizmu, 727 (0,8%) grekokatolikami, a 717 (0,8%) innej religii lub wyznania, 78 563 (86%) było polsko-, 6576 (7,2%) niemiecko-, 219 (0,2%) rusko-, a 1092 (1,2%) innojęzycznymi.

Jak pisał Małecki:
"Z czasem, w wyniku długotrwałych starań, udało się wyjść poza granice pierwszego pierścienia fortyfikacji. Idea ,,wielkiego Krakowa”, uparcie realizowana przez prezydenta Juliusza Leo, urzeczywistniła się w latach 1910—1915, gdy włączono do Krakowa sąsiednie gminy wiejskie i, na końcu, miasto Podgórze. Powierzchnia Krakowa wzrosła z niecałych 6 do 47 km2. Otworzyły się wielkie możliwości budowlane, na przykład w sąsiedztwie wytyczonych teraz alei Trzech Wieszczów. Rodziła się idea przekształcenia miasta-twierdzy w miasto-ogród".

Na zdjęciu:
Fragment Rynku Głównego z kościołem Mariackim, zdjęcie wykonane między 1890, a 1900 rokiem.