Zawał Temidy: polskie sądy spowolniły, rosną zaległości. Minister Ziobro zapowiada poprawę. A sędziowie twierdzą, że to on jest winny

W opozycji PiS krytykował „katastrofalnie niską sprawność sądów”. Po czterech latach rządów PiS sądy są jeszcze mniej sprawne. Jak wynika z danych za pierwsze półrocze 2019 r., wyniki Temidy są jeszcze gorsze niż w roku ubiegłym, który uchodził za bardzo zły.

Na decyzję sądu powszechnego w Polsce trzeba było czekać prawie 82 dni. To o ponad 11 dni więcej niż w I półroczu 2018 r, które należało do najgorszych w historii. Aż o 20,9 procent (o 627 tysięcy!), wzrosła liczba spraw zaległych: na koniec I półrocza 2019 r. było ich ponad 3,6 mln.

- Reforma trwa i już przynosi efekty np. w sądach pracy – uspokaja Ministerstwo Sprawiedliwości. W celu poprawy efektywności „zmniejszono o ponad 400 liczbę stanowisk funkcyjnych w sądach”.

- Szansą na zdecydowaną poprawę jest napływ nowych kadr. Przywróciliśmy instytucję sądowego asesora, a więc „sędziego na próbę” – dodaje resort. Temida ma też przyspieszyć za sprawą gruntownych zmian w kodeksach postępowania – cywilnego i karnego.

- Katastrofalna zapaść w sądach jest efektem „reform” przeforsowanych w ciagu dwóch lat przez obecną władzę – odpowiada Bartłomiej Przymusiński ze Stowarzyszenia Sędziów Polskich “IUSTITIA”.

I wylicza, że np. przy obsadzaniu stanowisk prezesów i przewodniczących wydziałów sędziami współpracującymi z rządem, nowi funkcyjni chętnie pozbywali się prowadzonych wcześniej spraw. Wedle obserwacji SSP, minister sprawiedliwości z premedytacja "pozbył się też doświadczonych sędziów, których efektywność była najwyższa i nie obsadzał wakatów".

- Skutki tego będziemy jako obywatele odczuwać latami. Odrabianie fury zaległości potrwa długo - ubolewa sędzia.

Najbardziej wzrosły w ostatnim czasie zaległości w sądach cywilnych: z 1,86 mln do 2,45 mln spraw (czyli o prawie jedna trzecią) - wynika z danych za I półrocze 2019 r. Z podobnym nagromadzeniem niezałatwionych spraw mamy do czynienia w sądach zajmujących się ubezpieczeniami społecznymi (głównie ZUS). W sądach karnych i pracy jest lepiej, ale tylko w rejonach, bo w okręgach i apelacjach zaległości rosną. Podobnie - w sądach gospodarczych.

Na merytoryczne rozstrzygniecie sprawy czekaliśmy w pierwszym półroczu 2019 r. średnio aż 107 dni (w 2018 r. – niespełna 95), przy czym statystyki obejmują miliony spraw prostych, do załatwienia od ręki (jak wpis do rejestru). W sądach apelacyjnych ów czas wydłużył się ze 138 do 154 dni (w sprawach gospodarczych – do prawie 200, a ubezpieczeniowych – do 368), w sądach okręgowych ze 145 do 173 (w sprawach gospodarczych do 210, cywilnych - 230, a ubezpieczeniowych do… 621!) , zaś w rejonowych z 92 do 102 (w sprawach rodzinnych do 132, pracowniczych – do 152, ubezpieczeniowych – do 430, procesowych gospodarczych – do 482, zaś nieprocesowych gospodarczych – do… 644 dni).

W krakowskim Sądzie Apelacyjnym (obejmującym zasięgiem Małopolskę i Świętokrzyskie) tzw. wskaźnik opanowania wpływu (czyli stosunek spraw załatwionych do tych, które napłynęły) wyniósł w pierwszym półroczu 91 proc., przy czym w sprawach dotyczących ZUS, KRUS itp. - 71,5 proc. Spośród sądów okręgowych Apelacji Krakowskiej tylko nowosądecki zdołał załatwić (z nawiązką) tyle spraw, ile doń wpłynęło. W Krakowie wskaźnik opanowania wpływu wyniósł 98,5 proc, w Tarnowie 95,7, zaś w Kielcach – zaledwie 90,3 proc.

Wynik sądów rejonowych, do których trafia przytłaczająca większość spraw Polek i Polaków, był jeszcze gorszy: zdołały załatwić niespełna 90 proc. spraw. Najwięcej problemów było w placówkach działających w obszarze Sądu Okręgowego w Krakowie (cztery sądy krakowskie, a także sąd oświęcimski, chrzanowski, wadowicki, olkuski, wielicki, myślenicki, miechowski i suski) – załatwiły zaledwie 86,6 proc. spraw, przy czym najgorzej radziły sobie wydziały ksiąg wieczystych i ubezpieczeń społecznych, a najlepiej – cywilne.

Ministerstwo Sprawiedliwości, które udostępniło nam te dane po monitach, tłumaczy, że na efekty reform wdrażanych od kilku lat trzeba poczekać. Niektóre już widać. Resort podkreśla np., że „o 6 miesięcy skrócił się w I półroczu średni czas rozpatrywania wnoszonych przez inspektorów pracy spraw o ustalenie stosunku pracy w porównaniu do okresu sprzed reformy, a więc I półrocza 2016 r.” Szybciej niż trzy lata temu rozpatrywane są sprawy z zakresu ubezpieczeń społecznych – choć jest ich 1,5 razy więcej.

Wkrótce przyspieszą sprawy rejestrowe (przedsiębiorcy załatwią wszystko przez internet). Usprawnieniu postępowań sądowychsprzyjać też mają nowelizacje: kodeksu postępowania karnego (przyjęta już przez Senat) i kodeksu postępowania cywilnego (podpisana przez prezydenta). W sądach cywilnych regułą ma się stać jedna rozprawa, na której zapadnie wyrok. W karnych sędziowie nie będą musieli odczytywać tysięcy kart. Zwolnienie lekarskie oskarżonego nie zablokuje procesu.

Postępowania mają ruszyć z kopyta także za sprawą świeżej krwi, czyli głównie absolwentów działającej w Krakowie i Lublinie Krajowej Szkoły Sędziów i Prokuratorów.

Przeciwnicy rewolucji ministra Zbigniewa Ziobry odpowiadają, że wywołała ona chaos – i stąd paraliż lub zawał w większości wydziałów. – Ludzie ministra, po objęciu stanowisk, chętnie pozbywali się prowadzonych dotąd spraw. Zmuszano do odejścia najbardziej doświadczonych, a wiec i sprawnych sędziów, nie przyjmując w ich miejsce nikogo. Zamieszanie wokół nowej Krajowej Rady Sądownictwa wywołało lawinę problemów – wylicza Bartłomiej Przymusiński ze Stowarzyszenia Sędziów Polskich “Iustitia”.

- Narastające w wyniku działań obecnej władzy zaległości trzeba będzie odrabiać latami, co odczują wszyscy Polacy mający sprawy w sądzie - dodaje. Co roku do polskich sądów wpływa kilkanaście milionów spraw.

FLESZ - Smartfony zamiast kas fiskalnych. Przedsiębiorcom ma być lżej