Każde moje zetknięcie z Krakowem miało szczególne znaczenie.
Andrzej Wajda (1926-2016)
Andrzej Wajda urodził się 6 marca 1926 roku w Suwałkach. Studiował malarstwo na Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie.
Zrezygnował jednak z kariery malarskiej na rzecz filmu. Reżyserię studiował w Łodzi, tam otrzymał dyplom w Państwowej Wyższej Szkole Filmowej, Telewizyjnej i Teatralnej, tzw. "Filmówce".
Był jednym z twórców Polskiej Szkoły Filmowej, której najlepszymi dziełami były m.in. "Kanał" czy "Popiół i diament".
Andrzej Wajda - wielokrotnie nagradzany, także Oscarem
Reżyser czterokrotnie nominowany był do Oscara w kategorii "Najlepszy film nieanglojęzyczny", a w 2000 roku otrzymał statuetkę za całokształt pracy. Jest także laureatem m.in. Złotego Lwa, Złotej Palmy, Cesara i Złotego Niedźwiedzia.
Wyreżyserował m.in. "Kanał", "Pana Tadeusza", Popiół i Diament", "Ziemię Obiecaną", "Wesele", "Popioły", "Pana Tadeusza", a w ostatnich latach "Katyń" "Wałęsa. Człowiek z nadziei" i "Powidoki".
***
Urodził się w Suwałkach, wczesne dzieciństwo spędził w Radomiu, ale zdaje się, że najbardziej ukochał Kraków. - Kraków od wczesnego dzieciństwa jawił się w mojej wyobraźni. To dlatego, że mój ojciec urodził się w niedalekim Szarowie. Każde moje zetknięcie z Krakowem miało szczególne znaczenie. W wieku 14 lat zachwyciłem się witrażami Wyspiańskiego w kościele Franciszkanów i swój pierwszy list miłosny jako nastolatek napisałem nie do dziewczyny, a właśnie do Wyspiańskiego. Tak ten Kraków na mnie oddziałuje - mówił Andrzej Wajda.
Wajda nigdy nie ukrywał swoich silnych związków z Krakowem. To tu w końcu studiował malarstwo na Akademii Sztuk Pięknych. I to tu również zdecydował pewnego dnia, że zostanie reżyserem. A może to los zdecydował za niego? Założył bowiem, że jeżeli nazajutrz będzie padał deszcz, to znak, że powinien pojechać na egzaminy do Szkoły Filmowej w Łodzi. Deszcz padał, więc Andrzej Wajda wsiadł do pociągu i tak został studentem reżyserii.
Do Krakowa powracał jednak często. Bywało, że kręcił to swoje filmy, w tym jeden z najbardziej osobistych obrazów - „Katyń”. To w nim bowiem skanalizował swoje wspomnienia z dzieciństwa, kiedy stracił ukochanego ojca - oficera Wojska Polskiego zamordowanego bestialsko przez NKWD. W pamięci niejednego widza z pewnością zapisało się ujęcie Danuty Stenki - odtwarzającej rolę matki reżysera, stojącej na Rynku Głównym i trzymającej w rękach „Kuriera Krakowskiego” z tytułem: „Odkryto masowe groby polskich oficerów”.
W Krakowie kręcił też „Wesele” na podstawie dramatu Stanisława Wyspiańskiego. Miejscem ważnym dla Andrzeja Wajdy w Krakowie był też Narodowy Stary Teatr, gdzie powstawały jego najważniejsze dzieła sceniczne, w tym „Biesy”, nad którymi współpracował ze swoją obecną żoną, scenograf Krystyną Zachwatowicz.
Ich wspólnym dziełem, poniekąd prezentem dla Krakowa, jest Muzeum Sztuki i Techniki Japońskiej Manggha. Na jego budowę przeznaczyli 340 tys. dolarów - Nagrodę Kyoto, którą Wajda odebrał w uznaniu za swoją twórczość w Japonii.
(Urszula Wolak)
