Dzieci znikają w telefonach, smartfony uzależniają jak alkohol. Jak walczyć z fonoholizmem? W Małopolsce prowadzony jest pilotażowy program

We wtorek 10 września w Małopolskim Urzędzie Wojewódzkim w Krakowie odbył się briefing prasowy w temacie e-uzależnień u młodych ludzi.

- Za częsty, łatwy dostęp do nowych technologii może szybko stać się nałogiem. Już w 2019 r. Urząd Komunikacji Elektronicznej wskazywał, że blisko 9 na 10 dzieci korzysta codziennie z internetu. Oznaki uzależnienia od telefonu lub internetu mają coraz młodsze dzieci. Spotkałem się z takimi sytuacjami także w swojej praktyce psychologa. Początek roku szkolnego to dobry czas, by się temu przyjrzeć. E-uzależnienia powodują, że dziecko ogranicza inne aktywności lub rezygnuje z nich, ma problemy w kontrolowaniu emocji, jest wycofane, zaniedbuje relacje społeczne. Przedkłada wirtualną rzeczywistość nad zwyczajną rozmowę. Znika. Staje się nieobecne. Reagujmy na takie sygnały. Może być i tak, że konieczna będzie pomoc specjalisty - mówi wojewoda małopolski Krzysztof Klęczar.

Fonoholizm – uzależnienie od telefonu komórkowego. Nomofobia (ang. no-mobile phobia) – lęk przed brakiem telefonu. Phubbing (ang. phone, snubbing) – skupianie uwagi na telefonie kosztem komunikacji interpersonalnej. Form e-uzależnień jest wiele. Problem dotyka młodych ludzi. Coraz częściej kontakt z internetem czy z ekranem ma miejsce w pierwszym roku życia dziecka - mówi wojewoda małopolski Krzysztof Klęczar.

Jak podaje Urząd Komunikacji Elektronicznej (dane za 2022 rok), z roku na rok coraz więcej dzieci ma telefon komórkowy (deklaracja 81,1% dzieci w wieku 7-14 lat). Odsetek dzieci mających swój telefon rośnie wraz z ich wiekiem. Wszyscy badani 13-latkowie mieli swoje smartfony. Ponad 10% dzieci twierdzi, że zaczęło korzystać z telefonu komórkowego, mając 5-6 lat. Prawie wszystkie dzieci korzystają ze smartfonów (96,9%).

Podobnie jak z telefonu większość dzieci korzysta z internetu poza edukacją online (91,3%). Najczęściej przygodę z internetem dzieci zaczynają w wieku 7-8 lat (38,8%), ale aż 23,1% dzieci mówi, że zaczęło korzystać z sieci, mając 5-6 lat. Dzieci najwięcej czasu spędzają w internecie, oglądając filmiki na YouTube, grając w gry, przeglądając strony internetowe oraz korzystając z komunikatorów i portali społecznościowych. Największą popularnością wśród serwisów i portali społecznościowych cieszy się YouTube (dzieci: 87,7%), nieco mniejszą Facebook (54,6%) oraz Tik Tok (48,6%). Popularność prawie wszystkich portali społecznościowych rosła wraz z wiekiem dzieci. Wyjątek stanowił YouTube, z którego chętnie korzystały zarówno 7-9 latki, jak i starsze dzieci.

Jeśli dziecko lub nastolatek godzinami śledzi telefon, media społecznościowe lub gra na komputerze – może to być uzależnienie. Jest to mechanizm bardzo podobny do uzależnienia od alkoholu czy papierosów. Wpływa negatywnie na psychikę.

- Narodowy Fundusz Zdrowia, wspólnie z Ministerstwem Zdrowia, realizuje program pilotażowy dla dzieci uzależnionych od nowych technologii cyfrowych. W kilkunastu specjalistycznych ośrodkach w Polsce najmłodsi i ich rodziny otrzymają bezpłatnie profesjonalną pomoc psychologiczną. Za terapię płaci NFZ. Nie jest potrzebne skierowanie, należy zgłosić się bezpośrednio do placówki realizującej pilotaż. Czas trwania leczenia będzie dostosowany do pacjenta. Może wynieść nawet ponad 12 tygodni. Z pomocy mogą skorzystać dzieci i ich rodzice. Program pilotażowy trwa do końca czerwca 2025 roku – mówi zastępca dyrektora Małopolskiego Oddziału Wojewódzkiego Narodowego Funduszu Zdrowia ds. medycznych Teresa Biela.

• pomoc w wyjściu z uzależnienia,
• zwiększenie wiedzy i samoświadomości na temat tego problemu,
• przetestowanie nowych modeli opieki nad najmłodszymi pacjentami,
• wypracowanie wzorcowej ścieżkę terapeutycznej, którą będzie można wykorzystać na szeroką skalę w całej Polsce.

• dzieci przed rozpoczęciem nauki w szkole,
• dzieci i młodzież w wieku szkolnym – do czasu ukończenia nauki w szkołach ponadpodstawowych.

Program pilotażowy oddziaływań terapeutycznych skierowanych do dzieci i młodzieży problemowo korzystających z nowych technologii cyfrowych oraz ich rodzin w Małopolsce realizowany jest przez Centrum Rehabilis w Oświęcimiu.

Realizator programu pilotażowego udziela pomocy: długoterminowej powyżej 12 tygodni, krótkoterminowej do 12 tygodni, a także konsultacyjnej. Realizowane są świadczenia ambulatoryjne w zakresie porady lub wizyty diagnostycznej, porady lub wizyty terapeutycznej, sesji psychoterapii indywidualnej, sesji psychoterapii rodzinnej, sesji psychoterapii grupowej, sesji psychoedukacyjnej. Świadczenia te również mogą być udzielane z wykorzystaniem systemów teleinformatycznych/telełącznościowych.

- Problem, z którym trafia do nas świadczeniobiorca, to uzależnienie od nowych technologii cyfrowych przejawiające się poprzez zaburzenia społeczne, zaburzenia nerwicowe, zaburzenia związane ze stresem pod postacią somatyczną. Najmłodsza osoba, która do nas trafiła, miała 8 lat, zaś najstarsza 17 lat – przekazuje Przemysław Sikora z Centrum Rehabilis.

- Podmiot podczas całego okresu realizacji programu z miesiąca na miesiąc obejmuje opieką coraz większą liczbę pacjentów, obecnie terapią zostało objętych 146 nieletnich. W tym roku – do końca czerwca NFZ przekazał na realizację świadczeń kwotę ponad 136 tys. zł. W 2023 roku było to ok. 180 tys. zł – mówi zastępca dyrektora MOW NFZ ds. medycznych Teresa Biela.

Promienie słoneczne mogą powodować nowotwór skóry. Jak się chronić?