Felieton Liliany Sonik. Globalny smutek nastolatków

Znajomi, którym pokazałam prace artystów-licealistów, tłumaczyli ponure klimaty wpływem wojny i pandemii. Ale socjolodzy i psycholodzy rozpoznali to zjawisko przed pandemią i przed wojną. Młodych, o których mówimy, nazwano pokoleniem płatków śniegu. Bo czują się wyjątkowi, jak śnieżynki wśród których nie ma dwu identycznych, ale też jak śnieżynki są bezbronni wobec najmniejszych przeciwności. Co wcale nie znaczy, że empatyczni, altruistyczni, szczerzy i nadmiernie uduchowieni. Co to, to nie. Nie znoszą krytyki i nawet opinie pochlebne uważają za uzurpatorskie wejście w ‘ich’ przestrzeń.

Wschodząca gwiazda publicystki, Freya India należąca do pokolenia Z (czyli pokolenia płatków śniegu) zastanawia się w australijskim magazynie, czy zbyt gładkie, pozbawione wymagań i bólu życie nie sprawiło, że egzystencja nastolatków wydaje im się nie do udźwignięcia. Bo jak inaczej wytłumaczyć, że młodzi, którym nie brak ani chleba ani wolności, są nieszczęśliwi?

W tej kategorii wiekowej statystyki samobójstw i zaburzeń psychicznych biją nigdy niewidziane rekordy. Według American Psychological Association u 54 % nastolatków diagnozuje się stany lękowe i depresyjne. W Stanach Zjednoczonych wśród dziewcząt procent samobójstw wzrósł o 87% (!) w stosunku do roku 2007. W Wielkiej Brytanii co czwarta 14-latka leczy się na depresję.

„Moje pokolenie – pisze Freya India – utraciło świadomość sensu. Żyjemy jak w letargu, w poczuciu niespełnienia, umęczeni nie tyle tragediami współczesności, co wrażeniem bezcelowości, pustki i daremności świata.”

Nadopiekuńczy rodzice, szukanie winnych poza sobą - w strukturach, w rodzicach, szkole, obyczaju czy niedostatku opieki ze strony państwa - wyprodukowały młodych ludzi, których życie boli. Są ‘niezaszczepieni’ na porażki i ciężar odpowiedzialności. Komfort wydaje im się stanem oczywistym, tymczasem świat jest miejscem wymagającym, gdzie nie każdemu dane jest jabłkiem spadać na cudze kolana. Jak się okazuje, żeby się dobrze czuć we własnej skórze, trzeba siły charakteru, żeby mieć solidnych przyjaciół i gratyfikujące relacje z ludźmi,

trzeba cierpliwości i zaangażowania. Nawet własne ciało, jeśli ma nie przysparzać problemów, wymaga dyscypliny innej, niż makijaż.

Od antyku przez wszystkie wieki pojawiały się różne wypowiedzi na ten temat. Jedną z piękniejszych jest sonet Mikołaja Sępa-Szarzyńskiego „O wojnie naszej, którą wiedziemy z szatanem, światem i ciałem” ze słynnym wersem: „Pokój – szczęśliwość, ale bojowanie byt nasz podniebny…”

Ale pop-kultura ucieka od figury bohatera, który byłby człowiekiem silnym wewnętrznie, dzielnym i wytrwałym. Bohaterem proponowanym w obecnym wieku jest najczęściej ofiara – ktoś skrzywdzony, złamany, należący do poszkodowanych mniejszości. To prawda, że w ten sposób można budzić empatię ale trudno stworzyć mocne rusztowanie stabilnej osobowości.

A jak z goryczą podsumowuje Freya India: „współczesne społeczeństwa doprowadziły do perfekcji sztukę przekonywania ludzi do ich nieprzydatności i zbędności.”