Centrum Nauki Kopernik po raz drugi przyznało Nagrodę Przewroty za nowatorskie inicjatywy edukacyjne. Podczas gali, która odbyła się 23 maja 2025 roku, poznaliśmy laureatów w kategoriach ogólnopolskiej i lokalnej oraz zdobywcę nagrody specjalnej. Wyróżniono projekty, które odważnie zmieniają oblicze edukacji, stawiając na innowacyjność, inkluzywność i odpowiedź na współczesne wyzwania.
Gala Przewroty 2025: Nowatorskie inicjatywy w centrum uwagi
Nagroda Przewroty, ustanowiona w 2023 roku z okazji 550. urodzin Mikołaja Kopernika, nawiązuje do jego przełomowego odkrycia, które zmieniło sposób myślenia o świecie. Inspiracją dla nagrody jest także idea Johna Deweya, który postulował stawianie ucznia w centrum procesu edukacyjnego. W 2025 roku kapituła ponownie poszukiwała inicjatyw odważnych, angażujących i odpowiadających na aktualne potrzeby społeczne.
Rekordowe zainteresowanie drugą edycją
Do II edycji Nagrody Przewroty zgłoszono 230 inicjatyw z całej Polski, realizowanych w różnorodnych środowiskach – od szkół i uczelni, przez szpitale i muzea, po organizacje pozarządowe i pracownie artystyczne. Projekty obejmowały zarówno przedszkolaków, jak i seniorów, co pokazuje szeroki wachlarz oddziaływań edukacyjnych. Z nadesłanych zgłoszeń kapituła wewnętrzna, złożona z ekspertów Centrum Nauki Kopernik, wybrała 10 finalistów. Następnie kapituła honorowa, w skład której weszły osoby reprezentujące różne środowiska naukowe, kulturalne i społeczne, wskazała laureatów.
Galę otworzył dyrektor naczelny Centrum Nauki Kopernik, a także przewodniczący kapituły honorowej Robert Firmhofer, który wygłosił przemówienie powitalne.
To wielka przyjemność widzieć tak licznie zgromadzoną publiczność. Bardzo się cieszę, że widzimy się po raz drugi, aby wspólnie świętować rozdanie Nagrody Przewroty. Poszukiwaliśmy inicjatyw śmiałych, i - to pewnie nie będzie zaskoczenie - przewrotowych. Dzisiaj uhonorujemy bohaterów, którzy starają się przecierać ścieżki nowatorskiej, innowacyjnej edukacji – powiedział Robert Firmhofer, dyrektor naczelny Centrum Nauki Kopernik.
Następnie na scenie swój recital zaprezentował Aleksander Dębicz - improwizator i wykonawca muzyki klasycznej.
Laureaci II edycji Nagrody Przewroty
Nagrody przyznano w dwóch kategoriach: ogólnopolskiej i lokalnej, a także wręczono nagrodę specjalną. Laureaci otrzymali statuetki zaprojektowane przez zespół Centrum Nauki Kopernik oraz wsparcie finansowe: 20 tys. zł w kategoriach ogólnopolskiej i lokalnej oraz 10 tys. zł dla zdobywczyni nagrody specjalnej.
Kategoria ogólnopolska: Kurs dla położnych od Kulczyk Foundation
W kategorii ogólnopolskiej zwyciężył kurs dokształcający „Poradnictwo w okresie transformacji menopauzalnej”, realizowany przez Kulczyk Foundation we współpracy z Naczelną Radą Pielęgniarek i Położnych oraz Warszawską Okręgową Izbą Pielęgniarek i Położnych. Program ten przygotowuje położne do wspierania kobiet w wieku 40–55 lat w okresie okołomenopauzalnym, oferując kompleksowe szkolenie w zakresie zdrowia fizycznego, emocjonalnego i psychologicznego. Kurs, składający się z pięciu modułów tematycznych, odpowiada na niedobór specjalistycznej wiedzy w edukacji medycznej i promuje nowe spojrzenie na rolę położnych w opiece nad kobietami. Inicjatywa ma szansę stać się standardowym elementem podstawowej opieki zdrowotnej, odpowiadając na zmiany demograficzne w Polsce.
- Bycie wdzięcznym, to bycie szczęśliwym. Dzisiaj państwo możecie zobaczyć wdzięczne i szczęśliwe osoby, które na co dzień starają się budować rzeczywistość która wyrównuje szanse, która stawia kobiety na równi z mężczyznami i ta inicjatywa to jeden z elementów, naszej codziennej pracy. Bardzo dziękuję za te docenienie – powiedziała Monika Dziekan.
Kategoria lokalna: Centrum Aktywności Młodzieży w Krośnie
W kategorii lokalnej nagrodzono Centrum Aktywności Młodzieży (CAM) w Krośnie, inicjatywę Biura Wystaw Artystycznych. CAM to bezpieczna przestrzeń dla młodzieży w wieku 13–25 lat, stworzona w odpowiedzi na brak miejsc do spotkań i realizacji pasji. Miejsce to, zlokalizowane w odnowionej zabytkowej piwnicy, łączy funkcje społeczne i kulturalne, oferując wsparcie tutorów i psychologa. Inicjatywa opiera się na edukacji pozaformalnej, partycypacyjnym modelu działania i współpracy z samorządem, co czyni ją inspiracją dla innych miast.
- Pierwszy raz płaczę na scenie. To znaczy, że moment jest naprawdę wyjątkowy. Bardzo dziękuję osobom, które przyczyniły się do powstania centrum. Czasem na co dzień jest nam tak trudno, że myślę sobie, że naprawdę robimy rzeczy wielkie. Jestem ogromnie wzruszona, to dla nas bardzo ważny krok do dalszego działania – powiedziała Ewelina Jurasz.
Nagroda specjalna: Adrianna Kaczmarek
Nagrodę specjalną otrzymała Adrianna Kaczmarek, dyrektorka Rawickiej Biblioteki Publicznej, w której działa Strefa Odkrywania, Wyobraźni i Aktywności (SOWA). Jej codzienne zaangażowanie w edukację i tworzenie lokalnego centrum nauki zostało docenione jako przykład inspirującej pracy na rzecz społeczności. SOWA, funkcjonująca w ramach biblioteki, umożliwia dzieciom i młodzieży eksperymentowanie i odkrywanie nauki w praktyce.
Jestem zaskoczona, ale też szczęśliwa, ponieważ nie myślałam, że robię rzeczy, które mogą być dla innych ważne, które są docenione właśnie przez państwa. To zaszczyt być częścią Centrum Nauki Kopernik. Dziękuję za to, że nas wspieracie – powiedziała Adrianna Kaczmarek.
Statuetka Przewroty: Symbol innowacji
Statuetki wręczone laureatom, zaprojektowane przez Zuzannę Malinowską, Michała Romańskiego i Mateusza Chojnackiego z Centrum Nauki Kopernik, symbolizują ideę przełomu w edukacji. Ich forma nawiązuje do odkrycia Mikołaja Kopernika, które wymagało czasu i wytrwałości, by zyskać uznanie. Statuetka, trudna do ustabilizowania, odzwierciedla wyzwania, z jakimi mierzą się innowatorzy, oraz efekt ich działań – imponujący i trwały.
Na przyszłe edycje nagrody, mamy nadzieję, że wśród propozycji pojawią się takie, które nas całkowicie zaskoczą – zakończył Robert Firmhofer.
