Historyczne górnictwo na ziemi olkuskiej może stwarzać zagrożenia. Nie do końca wiadomo, gdzie prowadzona była dawna działalność górnicza

Obecnie mieszkańcy, władze oraz instytucje z powiatu olkuskiego borykają się ze skutkami likwidacji ostatniej kopalni na ziemi olkuskiej, którą była kopalnia Olkusz-Pomorzany. Głównie chodzi o zapadliska. Zamknięcie zakładu górniczego zakończyło wielowiekową historię górnictwa na tych ziemiach.

Już w pierwszych miesiącach po wyłączeniu pomp odwadniających górotwór woda przestała płynąć do rzek Baby i Sztoły. W Hutkach koło Bolesławia pojawiło się pierwsze zapadlisko. Z czasem w całym powiecie zaczęło pojawiać się coraz więcej dziur. Obecnie jest ich już ponad sto.

Występowanie zapadlisk w powiecie olkuskim nie jest nowym zjawiskiem. Na wielkie leje można było trafić już w latach 80-tych i 90-tych ubiegłego wieku. Wówczas ziemia zapadała się na skutek eksploatacji „na zawał”. Były one większe niż obecne, ale wtedy mało kto miał aparaty, by uwieczniać straty.

Przedstawiciele Zakładów Górniczo-Hutniczych „Bolesław” w Bukownie znają miejsca zagrożone powstawaniem zapadlisk, w których działalność górniczą prowadziła spółka lub jej prawni poprzednicy. Te zostały oznakowane charakterystycznymi żółtymi tablicami ostrzegającymi przed możliwością wystąpienia deformacji. Można je znaleźć między innymi w pobliżu ogródków działkowych w Olkuszu, w okolicach Odkrywkowej Kopalni Piasku Hutki oraz w lasach nieopodal ulicy Wspólnej w Olkuszu. Właściwie trudno przejechać przez powiat i nie zauważyć tabliczek.

Dużym problemem i zagrożeniem mogą być jednak tereny, pod którymi było prowadzone historyczne górnictwo, ponieważ na ten moment nie są znane wszystkie miejsca, w których fedrowano.

- Należy jak najszybciej zlecić wykonanie opracowań i inwentaryzacji historycznego górnictwa i zdecydować co tam zrobić, żeby nie było problemów właśnie z historycznym górnictwem – zaznaczył w rozmowie z „Gazetą Krakowską” prezes zarządu ZGH „Bolesław” Bogusław Ochab.

Jednocześnie prezes spółki podkreśla, że ZGH nie jest prawnym następcą tego górnictwa. Na ten moment jest ono znane jedynie ze źródeł historycznych, które nie wskazują wszystkich miejsc, w których była prowadzona działalność górnicza.

- Historyczne górnictwo, które było prowadzone pod Olkuszem oraz Bolesławiem jest największym wyzwaniem dla gmin i mieszkańców – zaznaczył w rozmowie z „Gazetą Krakowską” prezes zarządu ZGH „Bolesław” Bogusław Ochab.

Przykładami miejsc, w których znajdują się pozostałości po dawnym górnictwie są chociażby części Olkusza, które znajdują się nad podziemną częścią sztolni Ponikowskiej i Pileckiej. Powstały one w XVI wieku. Sztolnia Ponikowska ciągła się na długości prawie ośmiu kilometrów od mniej więcej os. Słowiki i kościoła pw. Dobrego Pasterza na zachód, aż do Hutek, częściowo była na powierzchni.

Druga z dużych sztolni - Pilecka była na południe od ówczesnych granic miasta i też rozciągała się ze wschodu na zachód na kilku kilometrach. Patrząc na dzisiejsze mapy zaczynała się na wysokości starego cmentarza, potem idzie blisko linii kolejowej, odbija trochę na północ, by przejść blisko nowego cmentarza. Przebiega pod Starym Olkuszem i dalej ciągnie się na zachód.

Czemu te stare sztolnie mogą być takim zagrożeniem? Bo są dość płytko, a szybko podnoszące się wody podziemne, po zaprzestaniu odwadniania kopalni, nie dają dużo czasu na budowę zabezpieczeń. Na połowę lutego 2023 woda była ok. 30 metrów poniżej powierzchni.

Problem szkód dotknie gminy, w których prowadzona była działalność górnicza Mowa tu o Olkuszu, Bukownie, Bolesławiu i Kluczach. W każdej z tych jednostek problemy będą miały inne przyczyny. Przykładowo źródłem problemów gminy Bukowno będzie historyczne górnictwo. W przypadku Bolesławia, oprócz dawnego górnictwa, problemem będzie także działalność kopalni „Bolesław”.

- Są prowadzone bieżące prace związane z utrzymaniem kanału Warwas i Baby. Te cieki mogą w przyszłości posłużyć do oprowadzania wody z podtopień, które mogą, ale nie muszą pojawić się na terenie Bukowna - mówił w rozmowie z „Gazetą Krakowską” wiceburmistrz Bukowna Marcin Cockiewicz.

Podobne działania w gminach zostały podjęte po 2014 roku, w którym naukowcy na zlecenie samorządów przygotowali opracowanie naukowe wskazujące miejsca, w których mogą występować podtopienia. Przykładem takich działań jest choćby zakaz budowania podpiwniczeń na niektórych terenach gminy Olkusz.

Jak relacjonuje wiceburmistrz miasta Bukowno w lutym władze gmin zagrożonych powstawaniem szkód górniczych wzięły udział w specjalnym spotkaniu, które odbyło się w ZGH „Bolesław”. Jego tematem było omówienie pozyskania środków finansowych na przygotowanie kompleksowego opracowania dotyczącego rozwiązania potencjalnych problemów z podtopieniami i zapadliskami.

- Trzeba wypracować kompleksowe rozwiązanie, dzięki któremu nie dojdzie do takiej sytuacji, że jedna gmina rozwiązuje swoje problemy tworząc nowe problemy na przykład dla sąsiedniej gminy – podkreślił wiceburmistrz Bukowna.