Panie Przewodniczący, dane demograficzne wskazują, że Małopolska mierzy się z postępującym starzeniem się społeczeństwa. Jakie wyzwania w związku z tym stoją dziś przed naszym regionem?
Małopolska, podobnie jak cała Polska, mierzy się z dynamicznym procesem starzenia się społeczeństwa. Już teraz osoby powyżej 60. roku życia stanowią znaczący odsetek mieszkańców naszego regionu, a wg prognoz GUS w 2050 r. będą one stanowić niemal 40 proc. populacji. W Małopolsce w 2021 r. odnotowaliśmy ujemny przyrost naturalny - 33,3 tys. urodzeń przy 40,7 tys. zgonów. Pandemia COVID-19 pogłębiła te trendy, a dodatkowo rośnie udział osób w wieku poprodukcyjnym; to już 20,7 proc. Małopolan. Dane dotyczące przyrostu naturalnego dla roku 2022 pokazują co prawda mniejszą liczbę zgonów, ale niestety nastąpił dalszy spadek liczby urodzeń (31,1 tys.), więc ten negatywny trend się utrzymuje. To oznacza rosnące potrzeby w zakresie opieki zdrowotnej, usług opiekuńczych, dostępu do infrastruktury przyjaznej seniorom oraz aktywizacji społecznej.
Jakie konkretne programy realizuje Województwo Małopolskie w zakresie wsparcia seniorów? Czym jest „Program Strategiczny Srebrna Małopolska 2030”?
„Srebrna Małopolska 2030” to dokument strategiczny, który określa kierunki rozwoju polityki senioralnej. W ramach tej strategii realizujemy m.in. program „Małopolski Tele-Anioł”. Jest to innowacyjny projekt, łączący nowoczesne technologie z tradycyjnymi usługami opiekuńczymi, oferując kompleksowe wsparcie dla osób starszych i niesamodzielnych. To wprowadzone przez nas przed 10 laty pionierskie rozwiązanie nie tylko w skali Polski, ale i Europy, które umożliwia dłuższe, bezpieczne pozostanie w domu. Uczestnicy projektu otrzymują bezpłatnie opaskę SOS wyposażoną w przycisk alarmowy, który pozwala na natychmiastowe połączenie się z Centrum Teleopieki, zapewniając szybkie wsparcie w sytuacjach zagrożenia zdrowia lub życia.
Wspomniał Pan o aktywizacji seniorów. Jakie działania podejmuje województwo, by przeciwdziałać wykluczeniu społecznemu osób starszych?
Ważne, by seniorzy czuli się częścią społeczeństwa, a nie byli jedynie odbiorcami usług opiekuńczych. Dlatego wspieramy Uniwersytety Trzeciego Wieku, kluby seniora oraz programy międzypokoleniowe. W ramach programu „Małopolska uczy i pomaga przez całe życie” organizujemy konkursy grantowe dla organizacji pozarządowych, które realizują inicjatywy edukacyjne i integracyjne dla seniorów. Od lat wspieramy organizuję kursów komputerowych i warsztatów z obsługi smartfonów, aby ułatwić im funkcjonowanie w nowoczesnym świecie i przeciwdziałać samotności. Promujemy także aktywność fizyczną, zachęcając do udziału w zajęciach sportowych i rehabilitacyjnych.
Jako radny dużo Pan mówi o samorządzie Województwa Małopolskiego, ale chyba największą rolę w aktywizacji seniorów odgrywają samorządy lokalne…
Jednym z zadań własnych samorządów jest tworzenie warunków do pobudzania aktywności obywatelskiej. Temu mają służyć m.in. Rady Seniorów, które w samorządach mają pełnić rolę reprezentacji osób starszych, informować o ważnych sprawach, animować i integrować środowiska senioralne.
Jakie są Pana zdaniem priorytety na najbliższe lata w zakresie polityki senioralnej w Małopolsce?
Priorytetem jest dalsza rozbudowa systemu wsparcia zdrowotnego i opiekuńczego, szczególnie na terenach wiejskich. Chcemy także zwiększyć aktywizację społeczną seniorów poprzez rozwój klubów seniora, centrów wsparcia oraz programów edukacyjnych. Ważnym elementem jest rozwój infrastruktury przyjaznej osobom starszym - chodzi o dostępność mieszkań dostosowanych do ich potrzeb oraz eliminowanie barier architektonicznych w przestrzeni publicznej.
Amerykański podróżnik Den Beuttner, razem z zespołem National Geographic oraz Narodowym Instytutem Starości, wyznaczył 5 miejsc, w których ludzie najczęściej dożywają 100 lat. Czy Małopolska i Kraków mają szansę stać się regionem, w którym mieszkańcy żyją wyjątkowo długo i cieszą się dobrym zdrowiem?
Dlaczego nie? Co prawda nie mamy ciepłego klimatu jak Okinawa czy Sardynia, ale mamy inne atuty. W Małopolsce inwestujemy w zielone tereny - parki, ścieżki rowerowe, trasy spacerowe - aż połowa terenów Małopolski to obszary chronione Natura 2000. Właśnie te elementy są fundamentem zdrowego, długiego życia, bo wspierają regularną aktywność fizyczną. Do tego Kraków i Małopolska zrobiły ogromny krok w walce o czystsze powietrze. To u nas podjęto pierwszą w Polsce i Europie Środkowo-Wschodniej uchwałę antysmogową, którą jako Przewodniczący Sejmiku Województwa Małopolskiego z radością podpisałem. Tylko w Krakowie udało się zlikwidować ponad 30 tys. starych pieców „kopciuchów”! Pozostało ich tylko 100. To był naprawdę wielki wysiłek, ale teraz możemy oddychać znacznie czystszym powietrzem. Jednak na tym nie poprzestajemy, bo smog nie zna granic, a stare piece w sąsiadujących gminach wciąż wpływają na naszą jakość życia. Dlatego naszym kolejnym celem jest likwidacja kopciuchów w całej Małopolsce. Bo co z tego, że mamy piękne ścieżki rowerowe i parki, jeśli mieszkańcy nie będą mogli z nich korzystać przez zanieczyszczone powietrze? Możemy powiedzieć, że Kraków i Małopolska w końcu oddychają pełną piersią, i to dosłownie!
