Metropolia Krakowska. Sezon grzewczy: szykuj się na zimę, pomyśl o następnych. Co zamiast starego kotła na węgiel? Liga Antysmogowa liczy

Eksperci szacują, że przeciętne „węglowe” gospodarstwo wyda w tym sezonie na ogrzewanie grubo ponad 10 tys. zł. Te szacunki zakładają zużycie ok. 4 ton węgla na dom, choć w nieocieplonym lub słabo ocieplonym – a takich jest w Małopolsce najwięcej – potrzeba więcej. Wcześnie wprowadzone embargo na węgiel z Rosji sprawiło, że u progu obecnego sezonu grzewczego składy opały opustoszały, a ceny wzrosły do absurdalnych poziomów.

Do Polski docierają sukcesywnie kolejne statki z urobkiem z różnych stron świata, pewne jest jednak, że tanio nie będzie. Średnia cena importowanego węgla w miejscu jego składowania (czyli najczęściej w porcie) to ok. 2,1 tys. zł netto plus 23 proc. VAT, czyli prawie 2,6 tys. zł brutto. Do tego trzeba dodać koszty dowozu. Wychodzi o ok. 1 tys. zł więcej niż w przypadku węgla zakupionego wprost z polskich kopalń, np. w sklepie PGG lub Weglokoksu. Niestety, analiza obecnego poziomu wydobycia w krajowych kopalniach wskazuje, że na ów relatywnie tani opał załapie się mniejszość chętnych.

Określenie „tani” jest przy tym co najmniej względne. Trzeba pamiętać, że w poprzednim sezonie grzewczym dobry gruby węgiel można było kupić po ok. 800 zł za tonę, a tzw. ekogroszek – po 900-1000 zł. Państwowe kopalnie dwukrotnie „urealniały” jednak swoje ceny – bo i tak wszystko sprzedaje się na pniu. Ich wynik ekonomiczny poprawił się dzięki temu wręcz spektakularnie. Niestety, wynik ekonomiczny gospodarstw domowych równie widowiskowo się pogarsza.

W Lidze Antysmogowej wielokrotnie wskazywaliśmy, że oprócz kwestii ekologicznych i zdrowotnych – czyli pożytków z czystego powietrza – użytkownicy kotłów węglowych, zwłaszcza tych najmniej efektywnych, powinni zwracać uwagę na ekonomię. To się teraz sprawdza bardzo brutalnie.

W ostatniej dekadzie polski rynek węgla dla gospodarstw domowych i lokalnych ciepłowni w ogromnym stopniu uzależnił się od importu z Rosji i można było przewidzieć, że jakiekolwiek zawirowania w relacjach Zachodu z Moskwą będą miały bolesne skutki. Polski rząd zrobił bardzo wiele, by uniezależnić nasz kraj od rosyjskiego gazu – i tu jesteśmy (lub za parę miesięcy będziemy) względnie bezpieczni, ale rynek węgla okazał się naszym słabym punktem. Konsekwencje znamy.

Tym bardziej warto już dziś pomyśleć nie tylko o najbliższej zimie, ale o tym, jak się zabezpieczyć na kolejne. Coraz więcej Małopolan to robi. Kto mądry i kto może, korzystając ze sprzyjającej złotojesiennej aury, ociepla dom styropianem lub wełną oraz wymienia stare okna i drzwi, bo to przynosi najwięcej korzyści – zarówno dla domowego budżetu, jak i jakości powietrza. Odsetek mieszkańców sięgających po dofinansowanie z państwowego programu Czyste Powietrze po to, by wymienić źródło ciepła i równocześnie przeprowadzić termomodernizację, jest rekordowy w historii – przekracza 80 proc.

A jakie źródła ciepła preferują obecnie ludzie składający wnioski do Czystego Powietrza? Od początku programu, czyli od września 2018 r., do końca sierpnia 2022 największy odsetek – blisko 40 proc. – stanowiły gazowe kotły kondensacyjne. Na drugim miejscu utrzymywały się długo kotły na biomasę (20 proc.), ale w ostatnich miesiącach zostały wyprzedzone przez pompy ciepła (najpopularniejsze - powietrzne i rzadsze - gruntowe), które zbliżyły się już do poziomu 25 proc. Co więcej – ów odsetek szybko rośnie. Kotły węglowe (najnowszej generacji, czyli o 30 proc. efektywniejsze od kopciuchów) wybrało przez te cztery lata 13 procent wnioskujących; działo się to głównie w latach 2018 i 2019. Teraz na węgiel nie stawia nikt.

Spójrzmy na dane za lipiec (to ostatnie, jakie udostępnił NFOŚiGW). Spośród 13.150 wniosków do programu Czyste Powietrze:

• 7.824 (prawie 60 procent!) dotyczyło pomp ciepła
• 2.741 (21 proc.) – gazowych kotłów kondensacyjnych
• 1.811 (13,8 proc.) – kotłów na biomasę
• 244 (1,8 proc.) – systemów ogrzewania elektrycznego
• 32 – węzłów ciepła
• 12 - kotłów olejowych.

Pompy ciepła królują dziś zatem zdecydowanie i trudno się temu dziwić, skoro roczny koszt ogrzewania w ten sposób przeciętnego dobrze ocieplonego domu w Małopolsce nie przekracza 3 tys. zł, a przy instalacjach niskotemperaturowych (podłogówka) – 2,5 tys. zł. Koszt ten można jeszcze zbić przy pomocy odpowiednio dobranych paneli fotowoltaicznych. Mieszkańcy doskonale to wiedzą i dlatego złożyli w lipcu aż 4.248 wniosków o dofinansowanie takich instalacji. Tylko w Czystym Powietrzu – bo są jeszcze inne programy wspierające, na czele ze sztandarowym - Mój Prąd. Jeśli dodać do tego ulgi podatkowe (na termomodernizację), inwestycja taka zwraca się bardzo szybko. Wystarczy porównać koszty ogrzewania paliwami stałymi, w tym węglem, a także – przy obecnych cenach – biomasą (ceny pelletu wahają się od 2,7 do 3 tys. zł za tonę).

Pewne jest, że także ogrzewanie gazowe po raz kolejny zdrożeje, nakładają się na to obawy związane z dostępnością gazu ziemnego - zapewne nieuzasadnione, ale raczej oczywiste jest, że w obecnych warunkach, gdy cała Europa próbuje się przestawić na gaz inny niż rosyjski, towar ten radykalnie nie stanieje. Rozsądek podpowiada więc Małopolanom wybór rozwiązań najkorzystniejszych ekonomicznie. Tak się składa, że są one również najkorzystniejsze dla naszego powietrza i zdrowia.

GŁÓWNYM PARTNEREM LIGI ANTYSMOGOWEJ JEST: