- Myśląc o polskim ruchu oporu w czasach okupacji niemieckiej przywołujemy na myśl Armię Krajową, Bataliony Chłopskie, Armię Ludową. O Młodym Orle niewielu pamięta.
- Tymczasem historia Młodego Orła jest piękną kartą w dziejach ruchu oporu. Inspiratorami jej powstania była młodzież w wieku 16 - 18 lat. Zasadniczym motywem, a zarazem ideałem mobilizującym ich do działania był patriotyzm. O ile starszym działaczom politycznym potrzebne było kilka miesięcy na otrząśnięcie się z tragedii września 1939 roku, to młodzież już w kilka tygodni po napaści organizuje się w trwałą strukturę militarną.
- Kto stanął na jej czele?
-Inicjatorem powstania Młodego Orła był Stanisław Oczkowicz z Maciejowa. W dniu wybuchu wojny nie miał jeszcze ukończonych 16 lat. Był uczniem Szkoły Administracyjno Handlowej w Działoszycach. W połowie października 1939 roku miał już grono kolegów zdecydowanych do pracy w konspiracji. Z tego zespołu 26 grudnia 1939 roku zawiązała się POP „Młody Orzeł”. Na czele jako komendant główny staną Stanisław Oczkowicz, pseudonim „Lech”. Pozostałymi funkcyjnymi zostali Norbert Michta z Janowic, Franciszek Krawiec i Leon Kubiak.
- Jak wyglądał rozwój organizacji?
- Na początku 1940 roku utworzono drużyny w okolicznych miejscowościach. W Maciejowie dowódcą został brat komendanta Józef Oczkowicz, w Boczkowicach Józef Brodowicz, w Nieszkowie Jan Ochęduszko, Działoszycach Tadeusz Miller.
- Na czym polegała działalność w tym okresie?
- Szkolono członków z zakresu budowy broni i taktyki walki partyzanckiej. Broń najczęściej kupowano od mieszkańców lub była dobrowolnie przekazywana organizacji. Podobnie jak inny ekwipunek wojskowy. Pod koniec 1940 roku zorganizowane i uzbrojone patrole zaczęły patrolować teren, chroniąc mieszkańców od zwykłych rabusiów oraz wymierzając kary chłosty nadgorliwym urzędnikom na usługach okupanta.
- Z czasem powstawały kolejne organizacje ruchu oporu. Wzajemne kontakty były nieuniknione.
- Do pierwszych rozmów doszło z przedstawicielami ZWZ z Książa Wielkiego. Jak wspomina Stanisław Oczkowicz rozmowa miała niezbyt przyjemny charakter. Przedstawiciele ZWZ, podoficerowie i oficerowie Wojska Polskiego, widząc młodych chłopaków zażądali przekazania uzbrojenia i podporządkowania się ich rygorom organizacyjnym. Przedstawiciele „Młodego Orła” odmówili i spotkanie szybko się zakończyło. Inną organizacją z jaką się kontaktowano to Konfederacja Zbrojna. Spotkanie z przedstawicielami miało zupełnie inną atmosferę. Jej członkowie to uciekinierzy ze Śląska i Zagłębia. Pod koniec 1941 podjęto próbę nawiązania ponownej współpracy z Armią Krajową placówki Słaboszów.
- Młody Orzeł nie uniknął rozłamu w swoich szeregach.
- Członkowie z Janowic, ulegając wpływom miejscowych działaczy lewicowych postanawiają opuścić szeregi „Młodego Orła”. Grupie przewodzili Henryk Jaros i Norbert Michta. Kilka miesięcy później ta grupa w sposób bandycki napadła na dom „Lecha” z zamiarem zabrania broni która pozostała w schowku zabudowań. Po odejściu grupy członków z Janowic pozostali zmieniają pseudonimy wraz z Komendantem który przyjmuje ps. „Sęp”.
- W końcu Orła wchłonęły Bataliony Chłopskie.
- Doszło do fuzji z BCh obwodu jędrzejowskiego. Organizacja zachowała jednak swoją odrębność i dotychczasowe dowództwo. POP „Młody Orzeł” szybko się rozwijał. Powstawały nowe drużyny w okolicznych wsiach. Napływ młodzieży był tak duży że zaczęto robić różne utrudnienia w przyjęciu nowych członków. Komenda obawiała się dekonspiracji. Członkowie „Młodego Orła” przeszli wszechstronne przeszkolenia w taktyce działania, obsłudze broni i zachowaniu się w terenie. Uczestniczyli w wielu akcjach na terenie 12 obwodu jędrzejowskiego oraz okolicznych miejscowości. Po akcji scaleniowej AK z BCH , Polska Organizacja Patriotyczna „Młody Orzeł” znalazła się w strukturze placówki AK „Sarna” w Słaboszowie.
- U schyłku wojny okaże się to bardzo szczęśliwym posunięciem...
- W przeddzień Bożego Narodzenia 1945 roku do Maciejowa wkroczyła Brygada Świętokrzyska NSZ. Już w pierwszym dniu aresztowali przywódców Młodego Orła pod zarzutem współpracy z organizacjami lewicowymi. Po krótkim przesłuchaniu stwierdzono winę i należało oczekiwać na wyrok śmierci. Szybka interwencja dowództwa placówki AK „Sarna” uchroniła ich od śmierci. Jak później wyjaśniono, aresztowanie nastąpiło w wyniku donosu miejscowego członka NSZ w następstwie osobistej niechęci nieuzasadnionych zarzutów wobec aresztowanych.
- Jak wyglądały losy członków Młodego Orła po wkroczeniu Armii Czerwonej?
Trzeba podkreślić, że członkowie „Młodego Orła” przez cały okres okupacji nie dopuścili się żadnego niegodziwego czynu. Ich zachowanie wskazywało na wielką rozwagę. Uczestnicząc w akcjach organizowanych przez przełożonych wykazywali się odwagą i dyscypliną. Po wkroczeniu wojsk radzieckich na teren ziemi miechowskiej „Sęp” zebrał wszystkich członków organizacji, podziękował za wierność przysiędze i walkę z okupantem. Po uściśnięciu dłoni każdemu z nich uznał, że są wolni. W kilkanaście dni po wyzwoleniu 23 lutego 1945 roku do domu Stanisława Oczkowicza wdarli się byli koledzy z Janowic którzy już służyli w Urzędzie Bezpieczeństwa, aresztując „Sępa” i jego brata „Lewara”. „Sępa” przewieziono do Miechowa na ulicę Jagiellońską do aresztu Powiatowego Urzędu Bezpieczeństwa gdzie przebywał do 3 maja 1945 roku. Potraktowany jako wróg nowej władzy przeżył gehennę prześladowań i upokorzenia. Przez długi okres zdany byli na ukrywanie się przed ponownymi aresztowaniami. Rodzice „Sępa” byli nachodzeni przez przedstawicieli nowej władzy i okradani w perfidny sposób z różnych rzeczy i pieniędzy.
NASZE NAJLEPSZE MATERIAŁY - KONIECZNIE SPRAWDŹ:
FLESZ: Bezpieczeństwo podczas Sylwestra
