Mija 10 lat pracy Piotra M.A. Cywińskiego na stanowisku dyrektora Muzeum Auschwitz-Birkenau

1 września 2016 roku minęło dziesięć lat pracy dr Piotra M. A. Cywińskiego na stanowisku dyrektora Państwowego Muzeum Auschwitz-Birkenau. W trakcie ostatnich dziesięciu lat Miejsce Pamięci rozwijało się dynamicznie i zmieniało się w wielu aspektach i stało się jednym z najczęściej odwiedzanych muzeów w Polsce. W trakcie ostatnich dziesięciu lat Miejsce Pamięci odwiedziło ponad 13 milionów osób, w tym w ub. rekordowym roku ponad 1,7 mln.
W tym czasie na skalę nieporównywalną z jakimkolwiek Miejscem Pamięci na świecie rozwinięte zostały programy konserwatorskie. Utworzona została Fundacja Auschwitz-Birkenau, której zgromadzony Kapitał Wieczysty w wysokości ponad 100 z planowanych 120 milionów euro. Służy on długofalowemu finansowaniu prac nad zachowaniem autentyzmu wszystkich pozostałości niemieckiego nazistowskiego obozu koncentracyjnego i zagłady. W 2016 r. dotacja Fundacji dla Miejsca Pamięci wyniesie ok. 8 milionów złotych. Dzięki pozyskanym funduszom rozpoczęły się m.in. niezbędne prace konserwatorskie w obszarze byłego obozu kobiecego w Birkenau. Rozbudowane zostały także pracownie i laboratoria konserwatorskie, a liczba zatrudnionych konserwatorów wzrosła kilkukrotnie. Dzięki podjętym w ramach Fundacji działaniom, Muzeum Auschwitz jest jedynym Miejscem Pamięci na świecie, dysponującym tak rozbudowaną infrastrukturą służącą konserwacji.
Rozwój różnorodnych działań edukacyjnych, w tym e-learningu, prowadzonych przez Międzynarodowe Centrum Edukacji o Auschwitz i Holokauście sprawił, że Muzeum postrzegane jest także jako ważna i ceniona placówka edukacyjna. Przygotowany projekt zagospodarowania tzw. Starego Teatru na rzecz siedziby MCEAH uzyskał w 2016 r. ścieżkę finansowania ze źródeł europejskich, co otwiera całkowicie nowe perspektywy dla rozwijających się programów edukacyjnych Muzeum.
Rozpoczęto prace nad całkowitą zmianą wystawy głównej z 1955 r., stworzono także wiele nowych wystaw czasowych i narodowych, a także wiele ekspozycji podróżujących po całym świecie. Na rampie na terenie byłego obozu Auschwitz II-Birkenau ustawiony został autentyczny niemiecki wagon kolejowy z czasów deportacji, który stał już się jednym z symboli Miejsca Pamięci.
Wykonano ogromne inwestycje mające na celu zabezpieczenie pozostałości poobozowych zrealizowano m.in. w Zbiorach i w Archiwum. Wzmocniona została ochrona prawna wypożyczanych obiektów, a także uregulowano zgodnie z obowiązującym prawem status licznych wypożyczeń, które nie wracały na czas z zagranicy. Odzyskano także ponad szesnaście tysięcy obiektów pochodzących z badań archeologicznych na terenie byłego obozu Birkenau sprzed pół wieku. Stale rozwijana jest ochrona terenu Miejsca Pamięci, do którego w międzyczasie udało się pozyskać przestrzeń wokół historycznego budynku byłej rzeźni obozowej, budynek Starego Teatru czy też tzw. małe ziemniaczarki w Birkenau.
Duże zmiany zostały przeprowadzone także w samej strukturze instytucji Muzeum. Utworzone zostało m.in. Biuro Prasowe, Biuro Wolontariatu, czy specjalna komórka ds. metodyki oprowadzania w MCEAH. Ze względu na rekordową frekwencję zreorganizowano również system rezerwacji i obsługi odwiedzających.
Okres ostatniego dziesięciolecia był również wzmożonym czasem budowania dialogu Miejsca Pamięci z całym światem. Dwukrotnie zmieniała się strona internetowa Miejsca Pamięci, której oglądalność osiąga ponad 20 milionów odsłon rocznie. Utworzone zostały profile na najważniejszych portalach społecznościowych, m.in. na Facebooku (ponad 225 tys. obserwujących). Wydawnictwo Muzeum przygotowało kilkadziesiąt nowych książek i albumów.
Jednym z najważniejszych wydarzeń tej dekady była niewątpliwie 70. rocznica wyzwolenia KL Auschwitz, która 27 stycznia 2015 r. zgromadziła ok. 300 ocalałych oraz delegacje z 48 państw. Oglądalność transmisji na żywo w ponad 250 telewizjach świata przekroczyła pół miliarda widzów, a ponad 1 miliard 750 milionów odbiorców czytało relacje pisane z tego wydarzenia. Wedle komentatorów było to upamiętnienie o „największym jako dotąd zasięgu medialnym na świecie”.
Piotr Cywiński towarzyszył i oprowadzał po terenie Miejsca Pamięci wielu znamienitych gości, m.in. prezydentów wielu państw, premierów, czy Sekretarza Generalnego ONZ oraz licznych historyków, badaczy i specjalistów z zakresu edukacji, muzealnictwa i pamięci. Na osobistą prośbę papieża Franciszka, dyrektor Cywiński witał go w Bramie Śmierci Birkenau. Liczba odwiedzających wzrosła w latach 2006-2016 ponad dwukrotnie, a roczny budżet Muzeum – trzykrotnie, mimo utrzymania zasady darmowego wstępu na teren Miejsca Pamięci.
Praca dyrektora Cywińskiego została doceniona licznymi nagrodami i odznaczeniami, m.in. krzyżem oficerskim Orderu Odrodzenia Polski, a także belgijskim Orderem Korony, monakijskim Orderem św. Karola, greckim Orderem Feniksa i francuskim Orderem Palm Akademickich.
Dr Piotr Cywiński jest piątym dyrektorem od momentu utworzenia Miejsca Pamięci na terenie byłego niemieckiego nazistowskiego obozu koncentracyjnego i zagłady Auschwitz-Birkenau w lipcu 1947 r. Funkcję tę pełnili najpierw byli więźniowie obozu Tadeusz Wąsowicz (1947-52), Stefan Wiernik (1952-1955) oraz Kazimierz Smoleń (1955-1990). Bezpośrednio przed obecnym dyrektorem był jeszcze Jerzy Wróblewski (1990-2006).