Nowa kolekcja Gazety Krakowskiej - "Zamki, pałace i kompleksy parkowe w Małopolsce"

Siedem kamieni Siwy zostało rozrzuconych po całym świecie. Jeden z nich trafił do Krakowa i do dziś znajduje się na miejscu nieistniejącego już kościoła św. Gereona na wzgórzu wawelskim... Choć opowieść o niezwykłym kamieniu jest legendą z XX wieku, zamek wawelski rzeczywiście ma w sobie coś magicznego. Królewskie komnaty i arrasy, dzwon Zygmunta, ogrody, grobowce władców Polski wciąż zadziwiają. Strome i wyniosłe, wapienne wzgórze, które wznosi się 25 metrów ponad poziom Wisły, otoczone rozlewiskami rzeki i bagnami, było niegdyś dobrym siedliskiem do obrony.

Zamek na Wawelu znają wszyscy. Nie każdy zdaje sobie sprawę, że całkiem niedaleko, między ul. Na Gródku a Mikołajską w Krakowie, istniała jeszcze jedna twierdza. Teraz, przechodząc tamtędy, ciężko znaleźć pozostałości po zamku Gródek. Na miejscu stoi klasztor Dominikanek i tylko relikt Bramy Rzeźniczej wzniesionej jeszcze przed 1305 r. oraz fragment murów miejskich, zachowanych w budynku klasztoru od strony Plant, przypominają o dawnych dziejach tego miejsca. Jeśli jednak mielibyśmy wyobrazić sobie średniowieczny zamek Gródek, który z map zniknął prawie czterysta lat temu, byłby to dobrze ufortyfikowany budynek z wieżą, częścią mieszkalną i bramą, a od strony zabudowań miejskich oddzielałyby go wał i fosa.

A takich perełek w Małopolsce jest znacznie więcej i nie trzeba szukać daleko. Niewiele później od krakowskiego Gródka wzniesiono na polecenie Kazimierza Wielkiego mury zamku w Ojcowie.

Warownia ta była wtedy istotnym elementem na mapie - należąc do systemu Orlich Gniazd, broniących terytorium Królestwa Polskiego, zabezpieczała Kraków przed najazdem Luksemburczyków. Choć dziś po średniowiecznej, obronnej budowli pozostały już tylko ruiny, warto poznać to miejsce - część murów, brama, wieża, studnia, a nawet murowe filary, na których był zbudowany most prowadzący prosto do wejścia zamku, wciąż kryją w sobie cząstkę historii i niemało legend. Ruiny zamku znajdują się na terenie Ojcowskiego Parku Narodowego, ale nie są tam jedynymi śladami średniowiecza.

W drugiej połowie XIV wieku na stromym wzniesieniu powstała wieża mieszkalno-obronna, otoczona kamiennym murem. Były to początki rozbudowanego później zamku w Korzkwi. Forteca przez lata przechodziła z rąk do rąk różnych właścicieli, aż na przełomie XIX i XX wieku, całkiem popadła w ruinę. Zamek dostał szansę na drugie życie w 1997 roku, kiedy kupił go krakowski architekt Jerzy Donimirski. Od tego czasu, stopniowo budynek znów zaczyna tętnić życiem. Dziś znajduje się tam hotel i restauracja.

Ale przenieśmy się w inną część Małopolski. Nieco na zachód, 24 kilometry od Krakowa leżą dziś ruiny zamku Tenczyn. Warownia nie bez powodu nazywana była przez prawie trzysta lat drugim Wawelem - od połowy XIV wieku do początku XVII Tenczyn przechodził rozkwit. Wszystko zmieniło się, kiedy w poszukiwaniu skarbu koronnego fortecę najechali Szwedzi. Nie znajdując w nim kosztowności, opuścili ją i spalili. Dziś tylko mur z otworami strzelniczymi, trzy średniowieczne baszty czy pozostałości budynków mieszkalnych pamiętają czasy, kiedy należały do Tęczyńskich, jednego najbogatszych rodów w Polsce.

Małopolska ma coś jeszcze. Piękny, dobrze utrzymany XV-wieczny pałac Radziwiłłów znajduje się Balicach. Był siedzibą wielu rodów szlacheckich i gościł najznamienitsze postaci epok. Ale i ta budowla uległa zniszczeniu podczas potopu. Nowy, murowany pałac zbudował na tym miejscu pod koniec XVII wieku kanclerz wielki koronny Jan Szembek. Po wojnie rezydencja przeszła w ręce Uniwersytetu Jagiellońskiego, którego rektor, prof. Teodor Marchlewski utworzył tu Zootechniczny Zakład Doświadczalny, przekształcony później w Instytut Zootechniki.