Obok rocznicy odzyskania przez Polskę niepodległości świętujemy jeszcze inną rocznicę

Ja jednak chcę Państwa zainteresować inną rocznicą, a dokładniej serią rocznic związanych z uzyskaniem przez Polskę tożsamości naukowej.

Tu niczego nie trzeba było odzyskiwać, bo na szczęście niczego nigdy nie straciliśmy. Nauka polska pod zaborami rozwijała się dość swobodnie, głównie na uniwersytetach (Jagiellońskim, Wileńskim, Lwowskim i Warszawskim). Jednak przez długi czas tożsamość narodowa badaczy uważana była za kwestię nieistotną. Polscy uczeni publikowali swoje dzieła po łacinie, a potem po francusku lub w językach zaborców - i nikomu to nie przeszkadzało. Dopiero budząca się świadomość narodowa sprawiła, że niemal dokładnie 200 lat temu zaczęto tworzyć zręby organizacji, które nadawały walor polskości także rozwojowi nauki.

Pierwszą z nich było utworzone w 1815 roku Towarzystwo Naukowe Krakowskie. Właśnie mija 200 lat od tego wydarzenia i Archiwum PAN i PAU (w Krakowie przy ulicy św. Jana 26) organizuje z tej okazji ciekawą wystawę (dostępną także w internecie),a 9 grudnia także okolicznościową konferencję.

Towarzystwo Naukowe Krakowskie było początkowo silnie związane z Uniwersytetem Jagiellońskim (kolejni rektorzy UJ byli również prezesami TNK). W 1856 roku doszło jednak do zerwania tych więzów z powodu postępującej germanizacji UJ. Towarzystwo przetrwało pod nową nazwą Cesarsko-Królewskie Towarzystwo Naukowe Krakowskie i stale się rozrastało.

Gdy w 1872 roku liczba członków Towarzystwa Naukowego Krakowskiego przekroczyła setkę, postanowiono podnieść jego rangę i przekształcono je w Akademię Umiejętności. Jej otwarcia dokonał osobiście sam cesarz Franciszek Józef. Akademia ta przybrała potem nazwę Polskiej Akademii Umiejętności i stała się organizacją ogólnopolską. Jej członkami zostali najwybitniejsi polscy uczeni, zarówno pracujący w Polsce, jak i działający za granicą.

Dlaczego jednak piszę o tym właśnie dzisiaj?

Otóż Akademia ta (której członkiem jestem od 1998 roku) istnieje do dziś i świętuje swoje 143. urodzinyoraz 26. rocznicę odrodzenia (w latach 1948-1989 PAU była zawieszona, bo komuniści preferowali PAN). Z tej okazji w najbliższą sobotę w Krakowie w gmachu PAU przy ulicy Sławkowskiej 17 o godz. 11 odbędzie się uroczyste posiedzenie naukowe. Zachęcam do udziału!