Oświęcim-Praga był przed wojną hitem i dumą motoryzacji w Polsce. Ta historia zaczęła się prawie 100 lat temu. Zdjęcia

Bogusław Kwiecień

16 października 2024, 10:57

Auta Oświęcim-Praga były hitem motoryzacji w przedwojennej Polsce. Jeździł nim m.in. legendarny śpiewak Jan Kiepura

Zobacz galerię (21 zdjęć)

Samochody Oświęcim-Praga były w latach 30. ub. hitem motoryzacji w Polsce. Autami z Oświęcimia jeździli wielcy przedwojenni artyści i ówcześni celebryci. Posiadanie takiego auta było wtedy w dobrym tonie. Jeździli nimi m.in. Jan Kiepura, Wojciech Kossak, czy Zizi Halama.

Zobacz galerię(21 zdjęć)

Kliknij w przycisk "zobacz galerię" i przesuwaj zdjęcia w prawo - naciśnij strzałkę lub przycisk NASTĘPNE

Polsko-czeska fabryka powstała w Oświęcimiu 95 lat temu

Polsko-czeka fabryka aut powstała w Oświęcimiu w 1929 roku, ale ta historia zaczęła się wcześniej. Po upadku Fabryki Maszyn Rolniczych, Odlewnia Żelaza i Metali, Potęga w 1928 r. dwóch arystokratów hr. Artur Potocki i hr. Roger Raczyński uznali, że jest to miejsce, w którym zrealizują swoje plany założenia fabryki automobili.

Załoga spółki Zjednoczone Fabryki Maszyn i Samochodów „Oświęcim”. Jej założycielami, a potem udziałowcami byli hr. Artur Potocki z Krzeszowic i hr. Roger Raczyński z Rogalina pod Poznaniem, którzy mieli świadomość, że chcąc urzeczywistnić ten pomysł potrzebna jest pomoc z zagranicy. Po dłuższych pertraktacjach podpisali umowę z Czesko-Morawską Fabryką „Praga”. Zakłady powstały 13 kwietnia 1929 roku na miejscu dawnych Fabryki Śrub, Nitów i Gwoździ oraz Fabryki Urządzeń Rolniczych „Potęga” w Oświęcimiu-Brzezince. Montaż nadzorowali czescy inżynierowie Zbiory Łukasza Szymańskiego

Nawiązali kontakty z firmą Praga w Czechach, która uznała, że jest to okazja, aby wejść na polski rynek. Po dłuższych pertraktacjach podpisali umowę z Czesko-Morawską Fabryką „Praga”. Zakłady powstały 13 kwietnia 1929 roku. Początkowo w fabryce w Oświęcimiu montowano pojazdy z części dostarczanych z Czech, a montaż nadzorowali czescy inżynierowie.

Plany spółki były ogromne jak na tamte lata. Oprócz samochodów osobowych obejmowały produkcję ciężarówek, autobusów, maszyn rolniczych, silników różnych typów, turbin, dźwigów, a nawet parowozów. Te rozległe plany udało się zrealizować tylko w części, ale i tak o nowej fabryce w Oświęcimiu stało się szybko głośno w całej Polsce Zbiory Łukasza Szymańskiego

W końcu zakład w Oświęcimiu własną produkcję. Specjalizował się w produkcji samochodów osobowych.

Tak fabryka z Oświęcimia reklamowała swoje pojazdy, wykorzystując wielką popularność śpiewaka Jana Kiepury i malarza Wojciecha Kossaka Zbiory Łukasza Szymańskiego

Oświęcim-Praga jak Cadillac

Oświęcim-Praga szybko zdobył popularność. Chwalili sobie legendarny śpiewak Jan Kiepura, popularna artystka Zizi Halama, czy wybitny malarz Wojciech Kossak.

Oświęcim-Praga w swojej historii ma także ważny epizod sportowy. Jeździł nim m.in. wielokrotny mistrz Polski Jan Ripper. Amatorzy rajdów, w tym także panie z powodzeniem startowały w różnych imprezach krajowych, ale samochód z Oświęcimia zapisał się w historii przede wszystkim bezprecedensowym wyczynem na trasie Rajdu Monte Carlo w zimie 1931 roku. Polska załoga: Adam Potocki, Stanisław Barylski i Ignacy Kołłupajło wystartowała do tego rajdu 8-cylindrowym modelem Grand ze stolicy Mołdawii Jassy. Warunki były tak fatalne, że większość załóg musiała się wycofać. Do zlotu gwiaździstego w Monte Carlo dojechały tylko dwie załogi, w tym Polacy Oświęcimiem-Pragą. Za ten wyczyn załoga została nagrodzona pucharem za najlepszy rezultat na trasie dojazdowej. Na zdjęciu przedstawiciel rodziny Haberfeldów z Oświęcimia, który także spróbował swoich sił w słynnym rajdzie Zbiory Łukasza Szymańskiego

Ten ostatni w liście do firmy napisał, że posiadał już samochody takich marek, jak Cadillac, Napier czy Locomobile i może z całą bezstronnością stwierdzić, że jego Oświęcim-Praga w niczym nie ustępuje najlepszym nawet samochodom.

Egzemplarz Pragi Baby można zobaczyć w ratuszu na Rynku w Oświęcimiu Zbiory Adventure Multimedialne Muzea

- Doskonały, niezawodny motor, solidna precyzyjna budowa podwozia, która dopiero na polskich drogach da się ocenić i wytworna w linii karoseria - chwalił auto wybitny artysta.

Z uznaniem o samochodzie mówi także świetny przedwojenny rajdowiec Jan Ripper.

Posiadanie takiego auta było wówczas w dobrym tonie. Po ulicach przedwojennej Warszawy Oświęcimiem-Pragą rozbijała się Zizi Halama, znana aktorka kabaretowa i inni ówcześni celebryci. Chwalili je sobie także taksówkarze w Krakowie. Samochody z Oświęcimia podbiły cały rynek motoryzacyjny w Polsce.

Automobile z Oświęcimia robiły wielką furorę. Można było je kupić w całej Polsce Zbiory Łukasza Szymańskiego

Skąd nazwa samochodów z Oświęcimia

Skąd wzięła się nazwa? - W tamtych latach bardzo podkreślano, że coś jest produkowane w Polsce nawet jeśli było to w oparciu o modele zapożyczone z zagranicy – zaznacza Łukasz Szymański, miłośnik historii ziemi oświęcimskiej.

Przedwojenna prasa donosiła m.in. o ekspedycji polarnej, która wyruszyła z czeskiej Pragi autami marki Oświęcim-Praga Zbiory Łukasza Szymańskiego

W Oświęcimiu produkowano także ciężarówki, w tym pożarnicze i autopolewaczki. Firma Oświęcim-Praga otworzyła przedstawicielstwa w całej Polsce.

Film o Oświęcimiu-Pradze

Kilka lat temu grupa filmowców ze znanym kolekcjonerem i popularyzatorem historii nakręciła film o Oświęcimiu-Pradze. Ukazała się także książka Iwony Mejzy.

Kilka lat temu powstał film o historii fabryki i samochodów Oświęcim-Praga Jarosław Fiedor

Obecnie Pragę w wersji Baby można zobaczyć w zabytkowym ratuszu na Rynku w Oświęcimiu. Był to jeden z modeli także produkowanych w oświęcimskich zakładach. Dodatkową atrakcją jest tutaj możliwość odbycia wirtualnej przejażdżki automobilem po ulicach Oświęcimia.