- Historia Powstania splata się nierozerwalnie z historią niemieckiego nazistowskiego obozu koncentracyjnego Auschwitz. – Powstanie Warszawskie to nie tylko wielki zryw zbrojny, największy zryw powstańczy całej II wojny światowej. Powstanie to także gehenna dziesiątek tysięcy rodzin. Dla około 13 tysięcy warszawiaków Powstanie skończyło się w Auschwitz – podkreślał dyrektor Cywiński, który sam pochodzi z Warszawy.
W trakcie Powstania Warszawskiego i po jego stłumieniu Niemcy deportowali z Warszawy ok. 550 tys. jej mieszkańców i około 100 tys. ludzi z najbliższych okolic miasta. Skierowano ich do specjalnie w tym celu uruchomionego obozu przejściowego w Pruszkowie pod Warszawą, Durchgangslager 121. 55 tysięcy osób wywieziono do obozów koncentracyjnych.
W obozie Auschwitz II-Birkenau Niemcy osadzili ok. 13 tysięcy z nich, począwszy od noworodków do ludzi w podeszłym wieku. To ponad połowa ogólnej liczby Polaków deportowanych z całego dystryktu warszawskiego od sierpnia 1940 r. do września 1944 r. Wyzwolenia w obozie Auschwitz doczekało co najmniej 400 osób z transportów pruszkowskich, w tym co najmniej 125 dzieci.
