Słownik terminów dermatologicznych

ATOPOWE ZAPALENIE SKÓRY - to jedna z najczęstszych alergicznych chorób skóry. Jest schorzeniem zapalnym, niezakaźnym, przewlekłym i nawrotowym charakterze, związanym z nadwrażliwością miejscową na określone substancje, jak kurz, niektóre pokarmy, drożdżaki, bakterie, wełnę. Jest uwarunkowana genetycznie. W swej typowej postaci rozwija się zwykle u dzieci w ciągu pierwszych kilku miesięcy życia. Następnie ustępuje, niekiedy samoistnie, do ok 5. roku życia.

Obecnie coraz częściej opisywane są przypadki nawrotów atopowego zapalenia skóry wśród dorosłych. Skóra osób szczególnie predysponowanych do rozwoju choroby posiada następujące cechy: suchość - wynika przede wszystkim z utraty naturalnej powłoki lipidowej, zabezpieczającej skórę przed nadmierną utratą wody oraz z zaburzeń struktury naskórka, rogowacenie mieszkowe - zaburzenie oddzielania i usuwania zrogowaciałych mas naskórka oraz gromadzenie ich w obrębie mieszków włosowych; widoczne gołym okiem jako drobne, ciemne punkciki, obniżenie progu świądowego skóry, nadmierna aktywność drobnych naczyń tętniczych zlokalizowanych w skórze właściwej. Wszystkie opisane zjawiska podlegają diagnostyce podczas badania dermatologicznego

BIELACTWO - jest schorzeniem układu barwnikowego, stosunkowo często występującym, nabytym lub wrodzonym (znanym również jako albinizm). Charakteryzuje się występowaniem licznych, drobnych, kilkucentymetrowych, odbarwionych plam zlokalizowanych symetrycznie w obrębie skóry rąk, twarzy, okolic narządów płciowych i odbytu. Pojedyncze wykwity otacza obwódka złożona z komórek zawierających nadmierną ilość barwnika (melaniny).

Do charakterystycznych objawów bielactwa zalicza się: plamy - dobrze odgraniczone, otoczone charakterystyczną obwódką o wzmożonej pigmentacji, przyjmują nieregularne kształty; wielkość pojedynczej plamy waha się od kilku do kilkunastu centymetrów; w większości przypadków bielactwa nabytego zmiany rozmieszczone są symetrycznie; odbarwienie włosów ("siwe") - procesy uszkadzające melanocyty skóry w równym stopniu eliminują komórki barwnikowe w obrębie włosów; spotykane częściej w bielactwie wrodzonym; odbarwienie tęczówki oka - częstsze w bielactwie wrodzonym; ostrość wzroku nie ulega zaburzeniu; świąd skóry - występuje rzadko.

BLIZNOWIEC - to łagodny nowotwór skóry wywodzący się z tkanki łącznej. Składa się z jej komórek (fibroblastów) oraz produkowanych przez nie włókien, głównie kolagenowych. Rozwija się u osób szczególnie predysponowanych (podłoże genetyczne), o ciemnej barwie skóry, częściej u dzieci. Zwykle jest barwy sinoczerwonej, posiada gładką, lśniącą powierzchnię oraz wyraźne odgraniczenie od otaczającej, zdrowej skóry.

Tym samym jest specyficzną formą twardego włókniaka, od którego odróżnia go głównie kształt. W przypadku włókniaka jest to zwykle wyniosły ponad powierzchnię guzek. Bliznowiec natomiast rozwija się w postaci płaskich lub wyniosłych, różnokształtnych tworów. Rozmiar pojedynczego keloidu nie jest ściśle określony, waha się od kilkunastu milimetrów do nawet kilkunastu bądź kilkudziesięciu centymetrów.

ZIARNINIAK GRZYBIASTY - jest jednym z najczęstszych chłoniaków skóry, wywodzących się z obwodowych komórek T. Ziarniniak grzybiasty po raz pierwszy został wspomniany przez francuskiego dermatologa Aliberta, który opisał u chorego zaawansowane duże martwicze zmiany zlokalizowane na skórze, przypominające kształtem grzyb. Zespół Sezary'ego jest wariantem ziarniniaka grzybiastego, występującym u około 5 proc. chorych.

Uważa się, że część przypadków jest jego późnym stadium, ale część powstaje de novo. Cechą charakterystyczną jest obecność uogólnionego zapalenia skóry- erytrodermii, zajęcie węzłów chłonnych oraz występowanie nieprawidłowych limfocytów T we krwi obwodowej. Choroby te rozwijają się zwykle w starszym wieku, ale częstotliwość ich występowania wzrasta wraz z przekroczeniem 40. roku. Mają zazwyczaj przebieg przewlekły, wieloletni, częściej dotykają mężczyzn.

GRZYBICA PAZNOKCI - jest bardzo często spotykaną chorobą wśród Polaków. To schorzenie przewlekłe, o przebiegu wieloletnim. Dotyka zwykle osoby dorosłe, cierpiące na zaburzenia hormonalne oraz niedobory odporności. Dzieci chorują zdecydowanie rzadziej. Choroba dotyczy zarówno paznokci palców rąk, jak i stóp. Objawia się głównie pogrubieniem, zmianą zabarwienia (zażółceniem), łamliwością, w końcu destrukcją płytki paznokciowej. Należy pamiętać, że zmiany pojawiają się zawsze od strony wolnego brzegu paznokcia. Przeciwnie przebiega infekcja drożdżakowa, w której zmiany pojawiają się od strony wału paznokcia (czyli miejsca, z którego paznokieć wychodzi spod skóry). Grzybicę paznokci należy leczyć jak najszybciej, gdyż stanowi ona nie tylko źródło zakażenia dla innych, potencjalnie zdrowych osób, ale też jest punktem wyjścia dla rozwoju grzybicy skóry u chorego.

OPRYSZCZKA - jest szeroko rozpowszechniona na całym świecie. Do zakażenia najczęściej dochodzi w wyniku kontaktu ze zmianą (pęcherzyk, rana) lub wydzieliną ze zmiany znajdującej się w obrębie błon śluzowych lub skóry. Wirusem HSV zarazić się można także od osoby, u której choroba jest w fazie bezobjawowej. Najniebezpieczniejsze jest zakażenie wirusem osób z upośledzeniem odporności (np. chorych na AIDS), poddanych immunosupresji (biorców przeszczepów, chorych na nowotwory) oraz noworodków. Charakterystycznym objawem są zmiany w postaci bolesnych pęcherzyków, które pękają pozostawiając wrzodziejącą ranę.

BRODAWKI ZWYKŁE - stanowią jedno z najczęstszych schorzeń dermatologicznych. Szacuje się, iż cierpi na nie około 35 proc. Polaków. Charakterystyczne objawy wywołane są obecnością w komórkach naskórka wirusa brodawczaka ludzkiego (HPV), głównie typu 2. Namnażanie cząstek wirusa skutkuje powstaniem kilku lub kilkunastomilimetrowych, nawarstwionych, niezapalnych grudek, zwykle mnogich, wykazujących tendencję do zlewania się w jeden, większych rozmiarów twór.

Lokalizują się głównie w obrębie niezmienionej skóry dłoni, w sąsiedztwie płytki paznokciowej, wału paznokcia oraz pod samym paznokciem. Przebieg choroby jest zwykle przewlekły, objawy utrzymują się od kilku miesięcy do nawet kilku lat. W miarę czasu obserwuje się tendencję zarówno do samoistnego rozprzestrzeniania się infekcji na sąsiednie komórki naskórka, jak i do ustępowania zmian. Brodawki zwykłe mogą pojawić się u każdego, osoby dorosłej oraz dziecka. Wirus brodawczaka ludzkiego nie wykazuje predylekcji do płci.

LISZAJ PŁASKI - jest chorobą skóry o charakterze przewlekłym, niezakaźnym. Zajmować może również błony śluzowe oraz nierzadko paznokcie. Cechuje się występowaniem zmian grudkowych, czyli wykwitów wyniosłych ponad powierzchnię, ustępujących zwykle bez pozostawienia blizn. Przybierają barwę żywoczerwoną lub siną. Niekiedy towarzyszy zmiennie nasilony świąd.

Choroba trwać może nawet kilka lat. Dotyczy głównie osób dorosłych, między 20. a 40. rokiem. Częstość występowania rośnie wraz z wiekiem. Notuje się podobną liczbę zachorowań wśród kobiet i mężczyzn. Wyróżniamy cztery najważniejsze odmiany liszaja płaskiego: przerosła, zanikowa, mieszkowa i pęcherzowa.

PĘCHERZYCA - należy do przewlekłych chorób skóry o podłożu autoimmunologicznym. Mechanizm jej rozwoju polega na produkcji specyficznych białek (przeciwciał) skierowanych przeciwko komórkom naskórka, rozerwaniu połączeń między tymi komórkami z wytworzeniem wolnych przestrzeni. Następnie dochodzi do gromadzenia w nich płynu i formowania pęcherzy.

Na rozwinięcie objawów choroby narażone są osoby z predyspozycją do schorzeń autoimmunologicznych, cierpiących na niektóre z nich (np.: autoimmunologiczne zapalenie tarczycy, reumatoidalne zapalenie stawów lub autoimmunologiczne zapalenie żołądka) oraz wszyscy chorzy, którzy oprócz szczególnej podatności przyjmowali w ostatnim czasie niektóre z leków (penicylamina, kaptopryl). Najczęściej zajęta jest okolica tułowia, skóra kończyn górnych i dolnych oraz błona śluzowa jamy ustnej. Rozwijające się pęcherze mają różne rozmiary- od kilku milimetrów do kilku centymetrów. Zazwyczaj ich pokrywa jest niezwykle wiotka i ulega uszkodzeniu pod wpływem dotyku (przy jedzeniu, kąpieli lub zmianie garderoby).

Powstające wówczas ubytki naskórka określa się mianem nadżerek. Pęcherzyca rozwija się głównie u osób dojrzałych, powyżej 25. roku życia.