Strefa czystego transportu – kiedy powstanie w Krakowie i kto będzie mógł do niej wjeżdżać? Nad tym debatowali eksperci

UrbanTalk to cykl wydarzeń poświęconych ekologii i życiu w mieście, których celem jest zaangażowanie lokalnej społeczności w debatę o kierunku rozwoju Krakowa i jego wpływie na codzienne życie mieszkańców. UrbanTalk to panele dyskusyjne, webinary, filmy oraz spotkania edukacyjne z mieszkańcami. W inicjatywę włączyły się także krakowskie szkoły, firmy i instytucje, którym bliska jest zielona idea.

Kolejna debata z cyklu UrbanTalk #wyznaczamykierunki Miasta poświęcona była strefom czystego transportu (zgodnie z Ustawą o elektromobilności gminy i miasta mogą tworzyć takie strefy). Czym one są? To obszary, do których nie wjadą samochody niespełniające określonych norm emisji spalin. Tworzy się je przede wszystkim po to, zmniejszyć emisje szkodliwych pyłów i tlenków azotu do atmosfery, a tym samym poprawić jakość powietrza.

- Mieszkańcy oczekują lepszej jakości powietrza. Zrobiliśmy bardzo duży krok do przodu, eliminując niską emisję z pieców, a drugi krok to jest właśnie transport drogowy. I musimy ten krok wykonać, jeśli chcemy spełnić nasze aspiracje jako mieszkańcy Krakowa, żeby powietrze osiągnęło taką jakość, jakiej oczekujemy - podkreślił Łukasz Franek, dyrektor Zarządu Transportu Publicznego w Krakowie.

Tego samego zdania był Andrzej Guła z Krakowskiego Alarmu Smogowego: – Strefa jest po to, by chronić nasze zdrowie i życie, bo o ile dużo już zrobiono, jeśli chodzi o emisje z pieców i kominków, to nadal mamy w Krakowie problem z emisjami komunikacyjnymi. Tego problemu nie rozwiążemy bez wprowadzenia strefy czystego transportu. To problem, który nie ogranicza się tylko do największych ciągów komunikacyjnych. Jeśli więc chcemy oddychać w Krakowie dobrym jakościowo powietrzem, to musimy tę strefę wdrożyć.

Przedstawiciel KAS zwrócił także uwagę, jakim problemem są w Krakowie najstarsze pojazdy – 17-letnie diesle i 22-letnie auta benzynowe. – Stanowią one zaledwie 14 proc. pojazdów poruszających się po ulicach Krakowa, a odpowiadają za aż 50 proc. emisji pyłu zawieszonego – wyliczał Andrzej Guła.

– Pojazdy najstarszej generacji generują kilkunasto- albo nawet kilkudziesięciokrotnie więcej zanieczyszczeń niż pojazdy nowej generacji – potwierdził prof. Marek Brzeżański z Wydziału Mechanicznego Politechniki Krakowskiej. – Mało kto wie, że w spalinach silnikowych główne składniki spalin są nietoksyczne – to azot, para wodna i dwutlenek węgla. Toksyczne składniki w spalinach nieoczyszczonych stanowią zaledwie mniej niż 1 proc. całej emisji, a po przejściu przez katalizator nawet jeszcze dziesięciokrotnie mniej. W czym więc problem? W skali. Pojedynczy samochód rzeczywiście mało zanieczyszcza środowisko, ale jest problem skali. Dlatego musimy tutaj rzeczywiście wprowadzić radykalne rozwiązania. Uchwała o strefach czystego transportu opiera się na europejskich normach Euro. Nie mamy lepszego narzędzia w tej chwili – stwierdził ekspert.

Uczestnicy debaty UrbanTalk nie mieli wątpliwości co do tego, że strefy czystego transportu trzeba tworzyć. – Ramy, które pozwalają konstruować strefy czystego transportu, stworzył Program ochrony powietrza – przypomniał Tomasz Urynowicz, radny Sejmiku Województwa Małopolskiego. Podkreślił, że to jeden z elementów naprawczych, które trzeba zastosować, by poprawić jakość powietrza w Krakowie i Małopolsce. – Jestem jak najbardziej za tym, by Kraków przyjął uchwałę o strefie czystego transportu bez zbędnej zwłoki. Należy ją wdrożyć pod koniec tego roku, ale plan jej wprowadzania powinien być ewolucyjny – zauważył radny Sejmiku Województwa Małopolskiego.

Jego zdaniem w kwestii stref czystego transportu do rozstrzygnięcia będą dwa pytania: po pierwsze jak je wdrażać, a po drugie jak edukować mieszkańców, informować ich i prowadzić konsultacje społeczne. – Bez edukacji proces wdrażania stref będzie niewykonalny, a przede wszystkim nieakceptowalny społecznie. I będzie przepisem martwym, a przecież nie o to nam chodzi – zwrócił uwagę Tomasz Urynowicz.

– Niezwykle pomocna byłaby tu szeroka akcja informacyjna, żeby krakowianie nie kupowali samochodów, które za dwa, trzy lata nie będą dopuszczone do ruchu – zasugerował prof. Brzeżański. Wskazał jednocześnie, iż przepisy do których wprowadzenia Kraków się przymierza, nie są wcale restrykcyjne. Mówimy tu bowiem o 17-letnich samochodach z silnikami benzynowymi i 15-letnich samochodach z silnikami diesla.

Andrzej Guła z KAS podkreślił natomiast, że strefy mądrze wprowadzane wcale nie muszą uderzać w najuboższych mieszkańców oraz że należy je wprowadzać stopniowo, krok po kroku. – Trzeba dać również kierowcom poruszającym się po Krakowie wyraźny sygnał, że emisyjność pojazdów będzie miała znaczenie. Jeżeli teraz dokonujemy wyboru, to warto się zastanowić, jaki samochód kupujemy – dodał przedstawiciel KAS.

Krakowska strefa czystego transportu zostanie stworzona na podstawie nowelizacji Ustawy o elektromobilności z 24 grudnia 2021 roku, ale także w oparciu o uchwałę antysmogową oraz Program ochrony powietrza dla Małopolski. Na razie nie ma jeszcze decyzji w sprawie tego, jaką przestrzeń zajmie strefa. Konsultacje społeczne mają się rozpocząć w ciągu dwóch, trzech tygodni. Zarząd Transportu Publicznego planuje kampanię informacyjną, podczas której będzie dzielił się danymi z dotychczasowych badań.

Czy strefa niskoemisyjna oznacza możliwość wjazdu wyłącznie dla samochodów hybrydowych bądź elektrycznych? Nie. Urząd Miasta Krakowa chce ograniczyć napływ najstarszych samochodów powodujących największe zanieczyszczenie powietrza w mieście, a także wymusić rozsądne decyzje zakupowe w tym zakresie.

Ograniczenia będą wprowadzane etapowo. Na początek strefa czystego transportu obejmie zaledwie kilka procent mieszkańców Krakowa. Czy otrzymają oni wsparcie w okresie przejściowym? To zostanie ustalone w najbliższym czasie. Są brane pod uwagę między innymi darmowe bilety MPK.

Zapisy wszystkich dotąd przeprowadzonych debat z cyklu UrbanTalk #wyznaczamykierunki Miasta, jak również harmonogramy kolejnych spotkań są dostępne na stronie internetowej www.wszib.edu.pl/urbantalk.