Gminy "obwarzanka krakowskiego" nie radzą sobie z wymianą kopciuchów?

FLESZ - Najmłodsi wracają do szkół

Wydawać by się mogło, że skoro Kraków w bardzo szybkim tempie wymienia piece węglowe, to jakość powietrza znacznie się tutaj poprawi. Już na pierwszy rzut oka widać, że jest inaczej - początek roku jest fatalny, mieszkańcy niemal codziennie oddychają mocno zanieczyszczonym powietrzem. W ostatnich dniach smogowa czapa znów zawisła nad Krakowem, a władze miasta ze względu na przekroczenie średniego poziomu zanieczyszczenia dla pyłu PM10 musiały wprowadzać darmową komunikację miejską.

Posłowie z Krakowa, którzy zajmują się tematyką smogu, nie mają wątpliwości, że wpływ na taką sytuację ma m.in. wolne tempo wymiany przestarzałych pieców i kotłów w gminach wokół naszego miasta. - W każdej z nich znajduje się tysiące pieców, w których dalej pali się paliwami stałymi. Kraków leży w niecce, osadzają się tutaj zanieczyszczenia z sąsiednich miejscowości - podkreślał podczas internetowego spotkania o smogu poseł Aleksander Miszalski z Koalicji Obywatelskiej.

Ostatnio Polski Alarm Smogowy przedstawił dane, z których jasno wynika, że w całym kraju wymiana przestarzałych pieców i kotłów idzie bardzo wolno. Wyjątkiem wydaje się Kraków. Spośród miast wojewódzkich wymieniono tutaj rekordowo dużą liczbę kotłów - ponad 4,1 tys. Przypomnijmy, że w stolicy Małopolski od września 2019 roku obowiązuje zakaz palenia węglem i drewnem.

W zestawieniu PAS na drugiej pozycji znalazł się Wrocław (1442), a na trzeciej Katowice (1213). W tych dwóch miastach pozostało jednak bardzo dużo kotłów do likwidacji - odpowiednio 18 669 i około 20 tys. Dół listy miast wojewódzkich to Zielona Góra, która w zeszłym roku wymieniła zaledwie 78 kotłów, Białystok (62) i Gorzów Wielkopolski (41). Z danych nadesłanych do PAS wynika, że tylko połowa miast wojewódzkich posiada informacje o liczbie kotłów, przeznaczonych do wymiany.

- Wysyłając zapytania do gmin, spodziewaliśmy się, że liczba wymienionych kotłów nie będzie znacząca, ale to, co zobaczyliśmy w odpowiedziach, pokazało kompletny kryzys w obszarze wymiany przestarzałych kotłów w Polsce - powiedział Andrzej Guła, lider Polskiego Alarmu Smogowego.

Postanowiliśmy sprawdzić, jak sytuacja wygląda w gminach wokół Krakowa. I tak np. w ubiegłym roku w gminie Świątniki Górne wymieniono ponad 90 kotłów z węglowych na gazowe.

Dodatkowo zainstalowano 2 pompy ciepła oraz 2 kotły na biomasę. Zamontowano 42 panele fotowoltaiczne oraz 5 kolektorów słonecznych - podkreśla ekodoradca Aleksandra Piegza.

W przypadku Świątnik Górnych potwierdzają się informacje Polskiego Alarmu Smogowego: przedstawiciele gminy nie wiedzą dokładnie, ile kotłów pozostało do wymiany.

Trwają prace nad przeprowadzeniem całościowej inwentaryzacji budynków pod kątem użytkowanych źródeł ciepła. Z niepełnych danych szacuje się, że na terenie gminy pozostaje do wymiany ok. 1300 urządzeń na paliwa stałe - dodaje Piegza.

Podkreśla, że mieszkańcy na bieżąco wymieniają urządzenia, które zgodnie z uchwałą antysmogową województwa małopolskiego powinny być wymienione. Kotły na węgiel lub drewno, które nie spełniają wymogów co najmniej klasy 3, mieszkańcy powinni wymienić do końca 2022 roku. Kotły na węgiel lub drewno klasy 3 lub 4 muszą zostać wymienione do końca 2026 roku.

31 sierpnia 2020 r. podpisaliśmy porozumienie z Wojewódzkim Funduszem Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w celu realizacji projektu "Czyste Powietrze". Dzięki porozumieniu liczymy, że więcej osób skorzysta z tego programu, składając wnioski za pośrednictwem gminy - kwituje Piegza.

Więcej przestarzałych pieców wymieniono w gminie Niepołomice: w ubiegłym roku blisko 150. - Przy czym należy zaznaczyć, że liczba odnosi się wyłącznie do inwestycji, wykonanych w ramach gminnych projektów dotacyjnych oraz programu rządowego Czyste Powietrze - zapewnia nas Anna Szewczyk z Urzędu Miasta i Gminy Niepołomice.

Do wymiany zgodnie z dotychczasową inwentaryzacją jest 2853 kotłów na paliwo stałe. - Gmina w dalszym ciągu prowadzi czynności inwentaryzacyjne zatem nie jest to ostateczna wartość - dodaje Szewczyk. Podkreśla, że zgodnie z uchwałą Sejmiku Województwa Małopolskiego mieszkańcy gminy Niepołomice do końca 2026 r. mają czas, aby wymienić kotły na paliwo stałe - za wyjątkiem tych, spełniających wymagania klasy 5.

W Krakowie do wymiany pozostało 2850 pieców.

W Urzędzie Marszałkowskim Województwa Małopolskiego przekonują natomiast, że w gminach ościennych Krakowa z roku na rok wymienianych jest coraz więcej przestarzałych kotłów.

- W skali Małopolski liderem nadal pozostaje Kraków, który w 2019 r. zlikwidował niemal dwukrotnie więcej przestarzałych kotłów niż wszystkie gminy ościenne. W latach poprzednich ta przewaga była jeszcze większa - przekonują w urzędzie.

Zdaniem Michała Drewnickiego, rzecznika prasowego UMWM, wśród gmin tzw. „obwarzanka krakowskiego”, ale również w skali województwa, szczególnie wyróżnia się Skawina i burmistrz Norbert Rzepisko. Gmina nie tylko wymienia najwięcej źródeł ciepła, ale przeprowadza też najwięcej kontroli palenisk, instaluje odnawialne źródła energii w budynkach mieszkalnych i dokonała inwentaryzacji niemal wszystkich źródeł ciepła.

Drewnicki zwraca uwagę na pozytywne działania Krakowa i podkrakowskich gmin, które w kwietniu 2020 r. w ramach Stowarzyszenia Metropolia Krakowska rozpoczęły realizację projektu EKO TEAM. W Krakowie i gminach ościennych zatrudnionych zostało 39-u Ekodoradców, zajmujących się doradztwem dla mieszkańców w wymianie źródeł ciepła i termomodernizacji.

Dodatkowo w 7-u gminach „obwarzanka” działają Ekodoradcy w ramach projektu zintegrowanego LIFE. Liczymy, że tak liczna sieć osób pomagających mieszkańcom w wymianie źródeł ogrzewania przyczyni się do znaczącego zwiększenia tempa wdrażania uchwały antysmogowej - dodaje Drewnicki.

Ciekawe, że jeśli w gminach i miastach wymieniano kotły, to korzystano głównie z gminnych programów dotacyjnych, a nie z rządowego Programu Czyste Powietrze. Podkreśla to również Polski Alarm Smogowy.

Analizy Polskiego Alarmu Smogowego potwierdzają się również w gminie Niepołomice. Na 147 pieców wymienionych w naszej gminie w 2020 r., środki na wymianę 142 pochodziły z Gminnego Programu Ograniczania Niskiej Emisji, natomiast tylko 5 mieszkańców zdecydowało się sfinansować wymianę pieca z programu Czyste Powietrze - mówi Anna Szewczyk.

- Tak niska popularność PCZP świadczy o bardzo niskiej wiedzy o rządowym programie dotacyjnym, który niejednokrotnie oferuje wyższe wsparcie od programów gminnych - tłumaczy PAS. W opinii jego przedstawicieli niedostatki w działaniu Programu Czyste Powietrze oznaczają potrzebę szerokiej i skutecznej kampanii informacyjnej oraz jak najszybszego dokończenia reformy tego programu: dołączenie wsparcia dla osób najuboższych i budynków wielorodzinnych oraz włączenie sektora bankowego w dystrybucję środków. Ważne jest też wspieranie gmin w rozpowszechnianiu PCZP.

Jak przekazał nam Michał Drewnicki z Urzędu Marszałkowskiego, "wszystkie gminy zobowiązane są utworzyć punkty obsługi Programu Czyste Powietrze, który jest obecnie głównym źródłem dofinansowania wymiany kotłów w całym kraju. Zadaniem gmin jest jego rozpowszechnienie wśród mieszkańców i ułatwienie dostępu do dofinansowania".