Historia miejsca największej zbrodni w dziejach ludzkości dzień po dniu. Ukazał się nowy "Kalendarz wydarzeń w KL Auschwitz"

Kliknij w przycisk "zobacz galerię" i przesuwaj zdjęcia w prawo - naciśnij strzałkę lub przycisk NASTĘPNE

Autorką pierwszego Kalendarium, którego pełne wydanie ukazało się w 1992 r., była Danuta Czech. Obecna nowa edycja jest efektem kilkunastoletnich wnikliwych badań i analizy dokumentów prowadzonych przez historyków Centrum Badań Muzeum.

Uwzględniony w niej został szerszy kontekst opisywanych zdarzeń. Autorzy ukazali wiele aspektów funkcjonowania obozu w nowym świetle.

– Nowa edycja Kalendarza powstała co prawda w oparciu o tekst ostatniego jego wydania, lecz jest objętościowo ponad dwu i półkrotnie większa. Wiele wpisów zostało uzupełnionych, poprawionych, względnie gruntownie przeredagowanych. Potrzeba taka wynikła przede wszystkim z ogólnego postępu badań nad historią KL Auschwitz oraz wykorzystania zbiorów archiwów, uprzednio badaczom niedostępnych – powiedział dr Piotr Setkiewicz, kierownik Centrum Badań Muzeum.

W przedmowie do publikacji dyrektor Muzeum Auschwitz dr Piotr M. A. Cywiński podkreślił, że „historia jest opisem pewnej ciągłości wydarzeń, związanych ze sobą przyczynami i skutkami. Wynikających jedne z drugich i pociągających za sobą kolejne.

Nowa edycja „Kalendarza” uwzględnia nowe dokumenty, co pozwoliło na dodanie wielu wpisów i ukazanie logicznych powiązań między wydarzeniami.

W szczególności wyeksponowano trzy kluczowe aspekty: złożone motywy utworzenia Auschwitz wiosną 1940 roku, które często były reakcją na zmieniające się wytyczne SS; wpływ koncernu IG Farbenindustrie, który zaangażował obóz do wspierania fabryki kauczuku i paliw; oraz stopniową radykalizację nazistowskich Niemiec, jeżeli chodzi o politykę wobec Żydów, których zamierzano eliminować, ale również wyzyskiwać jako siłę roboczą.

– Spośród zupełnie nowych informacji na uwagę zasługują zwłaszcza dane liczbowe dotyczące dziennych stanów obozu i panującej w nim śmiertelności, raporty ilustrujące postęp prac budowlanych – także przy wznoszeniu krematoriów i komór gazowych, nowa chronologia dla części transportów deportacyjnych, zwłaszcza przybywających w 1944 roku z Węgier i getta łódzkiego oraz transportów z więźniami ewakuowanymi w tym czasie z Auschwitz do innych obozów koncentracyjnych w Niemczech – dodał dr Setkiewicz.

Autorzy w większym stopniu wykorzystali dokumenty źródłowe dotyczące członków załogi SS, obrazujące nie tylko ich zbrodnie, lecz także życie prywatne, sposoby spędzania wolnego czasu i nagradzania za pełnienie służby zgodnie z oczekiwaniami przełożonych.

Nowy „Kalendarz wydarzeń w KL Auschwitz” liczy 2216 stron i składa się pięciu tomów. Tom pierwszy obejmuje wydarzenia z lat 1939-1941, drugi opisuje rok 1942, trzeci – rok 1943, czwarty poświęcony jest rokowi 1944 oraz pierwszym tygodniom 1945 roku. Tom piąty zawiera wykaz skrótów, stopnie służbowe SS, słownik terminów, bibliografię, indeks osobowy oraz fotografie terenów byłego obozu Auschwitz z lat 1945-1946. Każdy tom wzbogacony został materiałem ilustracyjnym, w postaci fotografii i reprodukcji planów, map oraz skanów dokumentów.

Jak zauważył dr Piotr Setkiewicz, obraz Auschwitz, jaki wyłania się po lekturze Kalendarza, jest odzwierciedleniem permanentnego chaosu w zarządzaniu obozem. Jednak pomimo tego sprawcy osiągnęli swój cel – stworzyli system masowego zabijania ludzi.

– Rezultat taki uzyskano stosując metody nowoczesne, industrialne, starannie przemyślane, a gdy te okazywały się nie do końca zadowalające – także doraźne i improwizowane. Bardzo wielu więźniów zginęło też nie tylko wskutek dokonywanych przez esesmanów bezpośrednich zabójstw, lecz także z powodu ich niechęci do zapewnienia więźniom elementarnych warunków umożliwiających przetrwanie. Był to więc skutek działań rozmyślnych, o wyniku z góry przewidywalnym. W toku prowadzonych badań nie odnaleziono znaczących przykładów poczynań oficerów z komendantury obozu, zmierzających do utrzymania przy życiu większej liczby więźniów niż oczekiwałyby tego naczelne organa SS w Berlinie. Wskazuje to tym bardziej na ich osobistą odpowiedzialność – podkreślił Piotr Setkiewicz.

Kalendarium jest już dostępne w wersji polskiej, a obecnie trwają prace nad angielskim tłumaczeniem. Jest do nabycia w księgarniach Muzeum oraz w księgarni internetowej. Osoby, które posiadają już pierwszy tom publikacji, mają możliwość dokupienia czterech brakujących tomów. Publikację wydano przy wsparciu Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego.

Źródło: Muzeum Auschwitz-Birkenau