Czytaj także: Wielki angielski malarz w Muzeum Narodowym hipnotyzuje!
W książce "Wyrąbany chodnik" Gustaw Morcinek nazwał psa "Bismarck". Za ten literacki pomysł przesiedział blisko sześć lat w obozach koncentracyjnych. Rodzina niemieckiego artysty Florenza Roberta Schabbona, który popełnił samobójstwo w 1933 roku w obawie przed totalitarną władzą, spaliła większość jego dzieł. Żydowski malarz Jonasz Stern za swoją twórczość trafił przed nazistowski pluton egzekucyjny. Jednak kule go ominęły. Nocą wydostał się spod sterty ciał, uciekł i dzięki temu przeżył wojnę.
Polowanie na artystów zaczęło się w Rzeszy już w latach 30. ubiegłego stulecia. - W 1937 roku w Monachium otwarto wystawę "Entartete Kunst", czyli "Sztuka zdegenerowana" - opowiada Judith Schoenwiesner, jedna z dwóch kuratorek. - Później pokazywano ją w innych miastach. Wstęp był bezpłatny, nie mogły jej jednak oglądać dzieci ani młodzież. Ale i tak zobaczyło ją w sumie ponad 2 mln ludzi. W MCK pokazujemy, pochodzące z tej wystawy, zdjęcie Hitlera w otoczeniu dzieł sztuki.
Co nie podobało się nazistom? Na przykład dzieła z czasów Republiki Weimarskiej (1919-33). Możemy je teraz zobaczyć w Krakowie. - Hitler nie chciał w sztuce widzieć żołnierzy z czasów I wojny, biedy i brzydoty - mówi Schoenwiesner.
Jednak wbrew Hitlerowi tych tematów artyści nie unikali. Widać to na przykładzie grafiki Carla Rabusa "Der Hinkemann" przedstawiającej mężczyznę, który w czasie pierwszej wojny utracił genitalia. Na wystawie jest też inne dzieło Rabusa "Więzienie". - Artysta mieszkał na wygnaniu we Francji. Gdy w czasie II wojny wkroczyli tam Niemcy, trafił do obozu koncentracyjnego - wyjaśnia Schoenwiesner. - Linoryt na wystawie to pokłosie tamtych wydarzeń.
Ekspozycja prezentuje też dzieła niemieckiego modernizmu i ekspresjonizmu, czy prace artystów tworzących na emigracji, na przykład obraz Arthura Kaufmanna "Die Geistige Emigration", czyli "Emigracja duchowa". Widać na nim 38 sławnych osób, m.in. Alberta Einsteina, które po 1933 roku wyemigrowały z Niemiec i Austrii do USA.
W Krakowie są też prace- choć nielicznie reprezentowane - artystek, takich jak choćby Else Lasker-Schuler. W międzywojniu była znaną osobą. Pisała książki, które ilustrowała swoimi obrazami. Obracała się w kręgu najsłynniejszych twórców niemieckiej awangardy. Ale niestety była Żydówką. To wystarczyło, żeby podpaść Hitlerowi. - Musiała wyjechać do Izraela. Ze znanej artystki stała się biedaczką, zapomnianą przez wszystkich - opowiada Schoenwiesner.
Podobnie naziści sprawili, że zapomniano o Juliusie Graumanie, twórcy tętniącej kolorami "Jarmarcznej budy". Grauman pokazywał uroki lat dwudziestych, w których nie było nic politycznego. Faszystom podpadł, bo był po prostu Żydem.
Ostatnia sala to polski aneks do wystawy. Znalazły się tu m.in. dzieła Jankiela Adlera, Samuela Cyglera, Zofii Kossak-Szatkowskiej, Melchiora Wańkowicza, Brunona Schulza. Pojawiają się tu także nazwiska pisarzy, bowiem wystawa to nie tylko prezentacja dzieł malarskich. Są też książki, bo - jak przypomina Schoenwiesner - nazistowska walka z kulturą wybuchła już w 1933 roku, kiedy to w niemieckich miastach spalono wiele ważnych dzieł literackich.
Na MCK można też posłuchać muzyki, choćby popularnej przed wojną piosenki "Wąsik, ach ten wąsik". To przez nią Ludwik Sempoliński musiał się ukrywać przed hitlerowcami. - Każdemu z dzieł na tej wystawie towarzyszą dramatyczne historie artystów - dodaje druga z kuratorek Monika Rydiger
Więcej o wystawie na stronie Międzynarodowego Centrum Kultury
Wybierz najpopularniejszego wójta i burmistrza Małopolski! Trwa głosowanie!
Wybieramy najpiękniejszy rynek w Małopolsce! Weź udział w plebiscycie i oddaj głos!
Wielka galeria! Zobacz archiwalne zdjęcia strojów Wisły Kraków z ostatnich stu lat!
Codziennie rano najświeższe informacje z Krakowa prosto na Twoją skrzynkę e-mail. Zapisz się do newslettera!
