Jak ogrzać dom, nie zbankrutować i zarazem nie truć? Liczymy koszty różnych źródeł ciepła na zimę 2022/23 z państwową dopłatą. Wegiel w tyle

Do połowy 2022 roku mieszkańcy Małopolski złożyli w ramach państwowego programu Czyste Powietrze blisko 41,2 tys. wniosków o dofinansowanie wymiany kotła. To drugi najlepszy wynik w Polsce – po Śląsku (65 tys.), a przed Mazowszem (39 tys.) i Wielkopolską (32 tys.). Małopolanie wymienili więcej instalacji niż mieszkańcy Podkarpacia i Świętokrzyskiego razem wzięci. I dobrze na tym wyszli!

Tylko w czerwcu 2022 do lokalnych agend programu Czyste Powietrze, działających w każdej gminie, trafiło w Małopolsce 1569 wniosków – i był to ponownie drugi wynik po Ślązakach (2 tys.), a przed Mazowszanami (1,5 tys.). Widać, że w obliczu nasilającego się kryzysu energetycznego i niepewności o dostępność surowców, w tym węgla, mieszkańcy nie zamierzają rezygnować z modernizacji domów. Zwłaszcza termomodernizacja stała się w obecnej sytuacji znakomitym rozwiązaniem, bo pozwala zaoszczędzić mnóstwo energii – i pieniędzy. Ale wymiana pieca również.

Wśród wszystkich 41,2 tys. wniosków do Czystego Powietrza zdecydowanie najwięcej – bo 26,6 tys. - dotyczyło instalacji opartych na gazowym kotle kondensacyjnym, na drugim miejscu znalazły się kotły na biomasę (głównie pellet) – 6208, a na trzecim - powietrzne pompy ciepła - 5662 (do tego Małopolanie wybrali 667 pomp gruntowych). Natomiast w czerwcu 2022 wnioski o pompy ciepła niemal zrównały się ilościowo z wnioskami o kotły gazowe, zaś kotły na biomasę zostały w tyle.

Tę zmianę widać wyraźnie w gminach Metropolii Krakowskiej, które są liderami w tempie wymiany starych kotłów. Mieszkańcy mogą tu korzystać również z lokalnych programów wsparcia, a w wyborze najlepszych rozwiązań i wypełnieniu dokumentów oraz rozliczeniu dotacji pomaga im po kilku ekodoradców w każdej gminie. Samorządowcy z krakowskiego obwarzanka sprzeciwiają się opóźnianiu wykonania małopolskiej uchwały antysmogowej, zgodnie z którą od początku 2023 roku ma być zakazane używanie najstarszych, bezklasowych, kotłów węglowych. W ich opinii, postulowane przez część małopolskich gmin przesunięcie terminu o rok zdemobilizuje mieszkańców, a jednocześnie zaszkodzi tym, którzy nie podejmą starań o ocieplenie domostwa i wymianę źródła ciepła. Ludzie poniosą straty, a zarazem wszyscy ucierpią z powodu braku poprawy jakości powietrza.

Źródłem niepewności mieszkańców są, oczywiście, szalejące ceny surowców energetycznych oraz obawy, czy tych surowców nie zabraknie w jesienią i zimą. Rząd zareagował na to niezbornymi ruchami, proponując najpierw dofinansowanie do sprzedaży węgla dla tych składów opałowych, które zaoferują węgiel po niespełna tysiąc złotych za tonę, a kiedy ten pomysł okazał się kulawy – rząd zastąpił go dotacją - 3 tys. zł do zakupu węgla dla gospodarstwa. To rozwiązanie zostało powszechnie uznane za niesprawiedliwe, bo przewidywało pomoc wyłącznie dla właścicieli palenisk węglowych – i to niezależnie od zamożności. W efekcie ubogi Małopolanin, który – zachęcony rządowymi hasłami promującymi Czyste Powietrze - zamontował w domu kocioł na pellet, zostałby bez żadnej pomocy, a jego bogaty sąsiad, który pozostał głuchy na apele o wymianę kopciucha, dostałby problemu 3 tys. zł na zakup węgla. Pod wpływem zmasowanej krytyki rząd zaproponował rozszerzenie wsparcia na użytkowników innych rodzajów paliw – ale w różnych kwotach. Na razie w życie weszły jedynie dopłaty do węgla, ale rozszerzenie dofinansowania na szerszą grupę mieszkańców jest raczej przesądzone i powinny być ostatecznie uchwalone przez parlament jeszcze przed rozpoczęciem sezonu grzewczego.

W efekcie jednorazową dopłatę otrzymają właściciele domów używający do ogrzewania domów: węgla i jego pochodnych – 3000 zł; pelletu, brykietu drzewnego, słomy itp. – 3000 zł, oleju opałowego – 2000 zł, drewna kawałkowego – 1000 zł, gazu LPG – 500 zł.

Jak widać, nie ma tu uwzględnionych wielu tysięcy użytkowników gazu ziemnego oraz (wąskiej) grupy właścicieli grzejników elektrycznych. Wyjaśnienie jest proste: ceny gazu ziemnego i prądu dla gospodarstw domowych podlegają taryfom zatwierdzanym przez państwowy Urząd Regulacji Energetyki (URE). Rząd zapowiedział, że zamrozi je do 2027 r., a sprzedawcom, którzy wykażą z tego powodu straty, wypłaci rekompensaty z kieszeni podatników.

PGNiG Obrót Detaliczny - największy w Polsce sprzedawca gazu dla odbiorców indywidualnych – za zamrożenie cen otrzymał łącznie od marca 2022 ponad 5,3 mld zł. To pośrednia, ale bardzo konkretna forma pomocy dla gospodarstw domowych używających gazu ziemnego – w przeciwnym razie ich opłaty wzrosłyby siedmio-, a nawet dziesięciokrotnie – bo taki skok cen nastąpił (w konsekwencji rosyjskiej agresji na Ukrainę) na rynkach światowych oraz na hurtowym rynku w Polsce.

W sezonie grzewczym 2021/22 za gaz trzeba było zapłacić o około 80 procent więcej niż w sezonie 2020/21. Tej jesieni cena ma wzrosnąć jeszcze o kilka procent – ale nie więcej. W efekcie całoroczny rachunek za ciepłą wodę i ogrzewanie dla przyzwoicie ocieplonego domu o powierzchni 150 m kw. z nowoczesnym kotłem kondensacyjnym powinien wynieść między 5 a 6 tys. zł (zależnie od temperatury i innych czynników). W przypadku węgla – może być taniej, ale i znacznie drożej. Wszystko zależy od tego, czy właścicielowi domu uda się kupić opał w sklepie Polskiej Grupy Górniczej w cenie zbliżonej do 1 tys. zł za tonę. Takich szczęśliwców będzie jednak niewielu. Reszta nabędzie opał po 3 tys. zł za tonę (workowany ekogroszek chodzi dziś po 3,4 tys. zł), co oznacza, że za potrzebne na sezon 3,5 tony zapłaci ponad 10 tys. zł (za workowany – 12 tys.). Państwowa dopłata zmniejszy wydatek do 7 (lub 9) tys. zł. Ta suma jest wyraźnie wyższa od opłaty za gaz. Trzeba też pamiętać, że gazu dla gospodarstw domowych na 99,9 proc. w Polsce nie zabraknie. A niezbędnej ilości węgla na razie nie ma i nie wiadomo, czy będzie.

Nadal bezkonkurencyjna pozostaje pompa ciepła, która we współpracy z fotowoltaiką pozwala zejść z kosztami ogrzewania i podgrzewania wody w 150-metrowym domu do 2 tys. zł rocznie. W najgorszej sytuacji są zaś właściciele nieocieplonych domów ogrzewanych węglem: 5-6 ton węgla to wydatek 15-18 tys. zł lub więcej, a więc kwota horrendalna, równa rocznej emeryturze większości Małopolanek. Państwowa dopłata niewiele tu pomoże.

Liga Antysmogowa Partner Główny