Kopiec Kościuszki w Olkuszu ma już 162 lata. Poznajcie burzliwą historię "miniaturowej wersji" krakowskiego kopca. Zobacz zdjęcia i wideo

Kopców Kościuszki w Polsce jest kilka. Znajdują się one między innymi w Połańcu, Tarnogrodzie i Uchańce. Najbardziej znany jest jednak ten znajdujący się na górze świętej Bronisławy w Krakowie. Ma on około 34 metry wysokości.

„Miniaturowa wersja” jednego z krakowskich kopców znajduje się z kolei tuż przy drodze krajowej numer 94 w Olkuszu.

Olkuski kopiec został usypany w 1861 roku przez mieszkańców Olkusza dla uczczenia 44. Rocznicy śmierci Tadeusza Kościuszki.

- W Olkuszu w tym czasie powstał „Komitet Narodowy”, którego prezesem, był Trawiński, członkami Sobocki, Wójcicki i miejscowy inżynier powiatowy Marconi. Poruszony przez ten komitet projekt uczczenia 44 rocznicy śmierci Tadeusza Kościuszki przez usypanie na wzgórzu obok drogi bitej wiodącej w stronę Sławkowa, po lewej jej stronie pod tak zwanym „księżym laskiem” kopca na cześć narodowego bohatera urzeczywistniono w lecie 1861 roku. Myśl tę poparła usilnym staraniem pani Sobocka, która zorganizowała młodzież miejscową, dając sam żywy przykład przez wzięcie udziału w sypaniu kopca – opisywał w „Kronice Powiatu Olkuskiego” z 1917 roku Jan Jarno.

Pierwszą taczkę ziemi na miejsce przywiózł proboszcz Józef Ćwikliński. Kopiec poświęcono 15 października 1861 roku, czyli w rocznicę śmierci Tadeusza Kościuszki. Wówczas miał on pięć metrów wysokości i 15 metrów średnicy.

- Od wczesnego ranka ciągnęły z sąsiednich parafji liczne kompanije ludu z narodowymi chorągwiami. Po nabożeństwie odprawionym w tutejszym kościele tłumy ludu ruszyły do kopca. Na zboczu wzgórka leżał już uprzednio przygotowany olbrzymi krzyż dębowy w korze (dębinę przywieziono z lasów pod Krzykawką, gdzie w dwa lata później rozegrała się tragiczna walka powstaniowa, w której padł bohaterską śmiercią przywódca włoskich legionistów pułkownik Nullo) – opowiadał Jan Jarno w „Kronice Powiatu Olkuskiego” z 1917 roku

Niestety obiekt nie przetrwał zbyt długo. Podczas powstania styczniowego w 1863 na rozkaz rosyjskiego dowódcy księcia generała-majora Aleksandra Szachowskiego ścięto krzyż a sam kopiec zrównano z ziemiom.

W rozkopanym kopcu Rosjanie znaleźli dokument zawierający nazwiska projektodawców i wykonawców kopca, na którego podstawie przeprowadzono aresztowania i zsyłki na Sybir.

- Pewnej nocy z rozkazu Szachowskoja kozacy ścięli krzyż na kopcu i zniszczyli go, następnie srogi ten satrapa rozkazał przymusowo pod grozą surowej kary mieszkańcom Olkusza kopiec rozkopać przy udziale władz wojskowych. W kopcu znaleziono dokument, stwierdzający listę jego projektodawców i wykonawców, którzy wszyscy jako urzędnicy państwowi salwowali się ucieczką do sąsiednich państw. Zostali jednak z powrotem wydani moskalom i ukarani Sybirem a w ich liczbie i miejscowi księża: Józef Ćwikliński i Walenty Pajdowski – czytamy w „Kronice Powiatu Olkuskiego”.

Jak opisuje autor ponad 100-letniego artykułu ksiądz Ćwikliński miał wtedy 70 lat. Dzięki „usilnym staraniom osób wpływowych” został on uwolniony. Ksiądz Pajdowski z kolei, który został skazany na 12 lat katorgi na Syberii spędził tam 11 lat po czym zmarł w Nerczyńsku. Losy pozostałych nie są znane.

Kopiec w Olkuszu został odbudowany w 1917 roku, czyli w setną rocznicę śmierci Tadeusza Kościuszki z inicjatywy dyrektora Szkoły Rzemieślniczej w Olkuszu (obecnie Zespołu Szkół numer 1 imienia Stanisława Staszica) Stanisława Baca.

Odbudowany obiekt miał pięć metrów wysokości a na jego wierzchołku umieszczono dębowy krzyż z cierniową koroną. Monument stał się miejscem spotkań i manifestacji z okazji świąt państwowych i rocznic historycznych. Przetrwał on okres okupacji jednak po wojnie został zapomniany.

Kopiec doczekał się gruntownego remontu w 1993 roku. Wówczas wmurowano u jego stóp kamienną tablicę z wizerunkiem Tadeusza Kościuszki. Ponadto w 2018 roku z inicjatywy władz miasta wykonano prace konserwatorskie drewnianego krzyża i stopy fundamentowej.