- Obchodzimy stulecie wyjazdu do Paryża tej grupy, która po powrocie stała się jedną z najważniejszych grup artystycznych w historii sztuki polskiej XX wieku. Bez przesady można powiedzieć, że ukształtowała znaczącą część polskiego malarstwa od lat 30. do dziś, ponieważ ich uczniowie dalej kształtują malarstwo polskie na akademiach – mówi Andrzej Szczerski, dyrektor MNK.
Członkami Komitetu Paryskiego, który dał początek kapistom, byli: Hanna Rudzka i Jan Cybis, Józef Czapski, Artur Nacht-Samborski, Zygmunt Waliszewski, Piotr Potworowski, Marian Szyrbuła, Janusz Strzałecki-Jast, Janina Przecławska, Józef Jarema oraz Seweryn Boraczok. W Paryżu dołączyli do nich Dorota Berkinerbrau-Seydenmannowa, Stanisław Szczepański i Jacek Puget. Artyści wyjechali do Paryża w 1924 roku, zostali tam przez siedem lat, studiując, oglądając dzieła zgromadzone w paryskich muzeach. W twórczości tamtego okresu inspirowali się dziełami Paula Cézanne'a i Pierre'a Bonnarda. Swoje prace pokazywali na prestiżowych ekspozycjach m.in. w paryskiej Galerii Zak i genewskiej Galerii Moos.
Wystawa „Kapiści. Sto lat!” prezentowana w Pawilonie Czapskiego skupia się wokół mniej znanego okresu twórczości grupy, latach 20. i 30., kilka z prac publiczność może zobaczyć po raz pierwszy. Wczesny punkt widzenia kapistów, opowieść o początkach ich twórczości to klucz do odczytania ich dzieł. Muzeum Narodowe w Krakowie posiada bogatą kolekcję prac kapistów, obejmującą głównie dzieła powstałe w latach 30. XX wieku oraz po 1945 roku, na wystawie prezentowane są prace z lat wcześniejszych, w dużej mierze z kolekcji prywatnych.
Kapiści byli grupą ściśle malarską, nie łączyły ich żadne ideologiczne postulaty, w twórczości oznacza to brak treści pozamalarskich, które chcieliby przekazać. Zasadniczym zagadnieniem dla kapistów pozostawał kolor, „gry barwne” czyli wzajemne wpływy barw. Podobnie jak Cezanne artyści unikali budowania kształtu przedmiotów za pomocą linii, tworząc go kolorem. Odrzucali realistyczne odtwarzanie rzeczywistości i symbolikę, tworzyli pejzaże, martwe natury, rzadziej portrety. Ich artystyczna wizja opierała się na intuicji i emocjach. Członkowie grupy malowali niemal wyłącznie z natury.
- Nasz wybór odzwierciedla gradację ich dorobku. Sami kapiści uważali, że Zygmunt Waliszewski jest postacią niezwykłą w ich grupie, pokazujemy po raz pierwszy jego dwustronny obraz z kolekcji prywatnej, co tez oddaje historyczność bytowania grupy w Paryżu – wiele obrazów powstawało jako dwustronne, ponieważ to byli po prostu biedni ludzie – wyjaśnia kurator wystawy Światosław Lenartowicz.
Wspomniane obrazy to „Portret własny” Waliszewskiego i „W loży”, podwójną praca jest także Waliszewskiego „Uczta” i „Pejzaż zimowy”.
W Krakowie można zobaczyć kilka z prac prezentowanych podczas wystawy w Galerii Moos w 1930 roku, podczas której zaprezentowali ponad sto obrazów i która zapoczątkowała ich sławę, m.in. „Fleur” Piotra Potworowskiego i „Ulica w Châtillon” Janusza Strzałeckiego. Wystawa nie tylko oddaje hołd twórczości kapistów, ale także podkreśla ich wpływ na rozwój współczesnego malarstwa.
Wystawa MNK to niejedyne przypomnienie w Krakowie kapistów, w stulecie powołania grupy Muzeum Sztuki Współczesnej MOCAK otwiera wystawę praz Grzegorza Kozery „Wariacje kapistowskie”. Grzegorz Kozera, malarz i autor kolaży z warszawskiej Akademii Sztuk Pięknych, znany jest z dialogu prowadzonego z mistrzami, tym razem prezentujemy w Bibliotece MOCAK-u prace stanowią osobisty odzew na twórczość kapistów.
Wystawa "Kapiści. Sto lat!" w MNK Czapscy do 6 kwietnia 2025 roku
