Kraków. Cystersi w Mogile zaproszą do kawiarni w Domu Młynarza i restauracji w odbudowanych czworakach. W planach jest też dom pielgrzyma

Dom Młynarza przy ul. Klasztornej 11 A, z 1870 roku, to jeden z ostatnich reliktów XIX-wiecznej zabudowy wsi Mogiła. Powstał jako budynek mieszkalny dobudowany do młyna, który wcześniej należał do cystersów. Młyn użytkowany był przez różnych młynarzy na zasadach dzierżawy, później na prawach wieczystej dzierżawy (młyn działał do 1955 r., a jego ostatnią właścicielką była Apolonia Chwastek). Zaś dom - stał się siedzibą kilku pokoleń mogilskich młynarzy.

Nieruchomość cystersi odkupili z rąk prywatnych w 2019 roku. Dom wymagał pilnej interwencji. Po rozbiórce, a następnie konserwacji został poskładany na nowo w swojej pierwotnej lokalizacji.

- Zaczęło się od demontażu całego obiektu, później była renowacja wszystkich elementów drewnianych, całych ścian zrębowych u nas w pracowni konserwatorskiej na Podhalu - relacjonuje Wojciech Pawlikowski, wykonawca prac i kierownik budowy. - Po roku tych prac obiekt został przewieziony z powrotem na miejsce. Zostały wykonane kompleksowo fundamenty nowej, dobudowanej części oraz renowacja piwnic i podbicia fundamentowe części istniejącej, ceglanej, z użyciem cegły pierwotnej oraz dorabianej na indywidualne zamówienie. Po tym zostały wzniesione ściany drewniane całego budynku, łącznie z wykonaniem nowej więźby dachowej i nowego pokrycia dachowego (gontowego, drewnianego). Został odrestaurowany piec kaflowy, secesyjny w środku. Wykonane zostały nowe podłogi, nowa stolarka okienna - na wzór starej, zabytkowej. Powstał podest zewnętrzny, którego wcześniej nie było, a został doprojektowany - wymienia.

Prace przy tym szczególnym zabytku trwały od 2021 roku i niedawno się zakończyły. Zrekonstruowany i po zakończonym trzyletnim remoncie, Dom Młynarza czeka na urządzenie w środku i tchnięcie w niego nowego życia.

Zaprojektowane jest już wyposażenie jego wnętrza, wiadomo, jak ma wyglądać i jaką funkcję pełnić w przyszłości. - Chcemy, żeby stanowił część naszego muzeum, ale trochę o innym charakterze - powiedział nam o. Mateusz Kawa, podprzeor Opactwa Cystersów w Mogile, jak też kustosz tutejszego Muzeum Kultury i Duchowości Cystersów (działającego od 2021 r.).

W budynku mają być urządzone cztery sale kawiarniane, w których znajdziemy też opowieść o historii Mogiły i tego miejsca - stare zdjęcia, obrazy, mapy itp. Pojawi się m.in. przypomnienie, że przed młynem obok klasztoru cystersów Wojciech Bogusławski ulokował akcję opery "Cud mniemany, czyli Krakowiacy i Górale". Jak tłumaczy o. Kawa - "oprócz tego, że będzie można się czegoś dowiedzieć o Mogile, Domu Młynarza, to również będzie można porozmawiać, wypić kawę czy może spotkać się na wieczorze poetyckim w kameralnym gronie".

Ale na terenie tuż obok klasztornych murów nie skończy się tylko na urządzeniu od nowa Domu Młynarza. Plany cystersów przewidują również przebudowę w sąsiedztwie Domu Młynarza budynku z lat 80. XX wieku, stojącego na fundamentach dawnych stajni i wozowni. Zachowały się tam fragmenty murów z XVIII wieku.

- Zgodnie z założeniami będzie to przebudowa bez naruszania starych murów i spróbujemy przywrócić temu obiektowi wygląd podobny do tego, jak wyglądały budynki XVIII-wieczne. To nie wszystko. W planach jest też odtworzenie historycznych czworaków, które były przybudowane do ściany tego budynku. Ich resztki istniały jeszcze do niedawna, ale ponieważ były zawalone, to trzeba było je rozebrać, a niestety materiał był tak zniszczony przez owady, że do niczego się nie nadawał i trzeba go było usunąć - opowiada architekt Małgorzata Leonowicz, autorka projektu.

Czworaki miały ściany z bali, podobne do Domu Młynarza, ale nie były malowane na niebiesko jak on. Zdjęcia archiwalne pokazują, że były kryte dachówką. I tak zostaną zrekonstruowane. W czworakach planowana jest sala jadalna przyszłej restauracji, która ma tam powstać.

Budynek, do którego będą dostawione odtworzone czworaki i połączone z nim przejściami, po przebudowie (zostanie przedłużony) ma funkcjonować jako ośrodek kultury cysterskiej, z salami wykładowymi, jak też salami, w których będzie można urządzać warsztaty, spektakle. Również tutaj cystersi chcą eksponować obrazy Jana Bukowskiego, młodopolskiego artysty, który też w 1919 r. wykonał polichromie w kościele klasztornym w Mogile.

Dalej - cystersi planują też umożliwić przenocowanie odwiedzającym Mogiłę. W miejscu powojennych budynków gospodarczych, które były "przylepione" do zabytkowego muru obwodowego, a teraz są już częściowo rozebrane, powstanie dom pielgrzyma, z noclegami.

Obecnie trwają starania o ministerialną dotację na całe to planowane przez cystersów zamierzenie, czyli: dom pielgrzyma oraz dom kultury razem z czworakami, które pomieszczą restaurację. Realizacja mogłaby ruszyć w przyszłym roku.

- Pomiędzy czworakami a Domem Młynarza był rów, którędy spływała woda do koryta młynówki. Odtworzymy ten rów, a także mostek, który był pomiędzy czworakami a Domem Młynarza. Staramy się, żeby ta część wyglądała jak na archiwalnych zdjęciach - dodaje jeszcze Małgorzata Leonowicz. - Będą też w przyszłości eksponowane zachowane do tej pory urządzenia młyna. I gabarytowo ma być przywrócony budynek młyna. Mamy fragmentaryczne zdjęcia jego drewnianej konstrukcji i zamierzamy go zrekonstruować tylko w formie bryły - czyli to będzie taka wiata. Takie są plany, ale to wymaga wcześniejszych prac archeologicznych i historycznych. Najbliższe zamierzenie to czworaki i budynek ośrodka kultury cysterskiej - zaznacza projektantka.

Ile wynosi najwyższa i najniższa emerytura w Polsce?