Kraków. Ważne prace na cmentarzu w Płaszowie. Zwierzęta wygrzebywały ludzkie kości

W czasie II wojny światowej na prawie 80-hektarowym terenie pomiędzy obecnymi ulicami Kamieńskiego, Swoszowicką i Wielicką funkcjonował niemiecki obóz pracy, później przekształcony w obóz koncentracyjny Plaszow – jeden z trzech obozów koncentracyjnych założonych przez władze III Rzeszy na terenie Generalnego Gubernatorstwa.

Szacuje się, że przez cały okres funkcjonowania obozu więziono w nim ponad 30 tysięcy osób, a liczba ofiar różnych narodowości, przede wszystkim Żydów, zamordowanych w obozie oceniania jest na około 5 tysięcy. Dziś na obszarze byłego obozu znajdują się trzy masowe mogiły, dwa cmentarze żydowskie i relikty infrastruktury obozowej.

Jak się okazuje, w ostatnim czasie, podczas wizji lokalnych prowadzonych na terenie dawnego obozu przez Muzeum Krakowa (które odpowiada za scenariusz mającego tu powstać Muzeum – Miejsca Pamięci KL Plaszow) natrafiono na liczne szczątki na terenie cmentarza gminy żydowskiej. Z oględzin wynika, że w większości przypadków zostały one odsłonięte na skutek rozkopania ziemi przez dzikie zwierzęta.

- Aby nie dopuścić do dalszego wydobywania ludzkich kości na powierzchnię gruntu, na zlecenie Zarządu Inwestycji Miejskich w Krakowie rozpoczęło się zabezpieczanie części skarp na tym terenie. Prace prowadzone są na obszarze o powierzchni do 1200 metrów kwadratowych - informuje rzecznik ZIM Jan Machowski.

Teren zostanie zabezpieczony za pomocą siatki stalowej z drutu o wysokiej wytrzymałości na rozciąganie, z matą antyerozyjną. Następnie zostanie nawieziony humus, który utworzy 15-centymetrową warstwę. Jeśli zajdzie taka potrzeba, zostanie usunięta część rosnących tam samosiejek – krzewów i drzewek, których obwód pnia nie przekracza 50 cm.

Obszar, na którym będą toczyły się prace, figuruje w rejestrze zabytków województwa małopolskiego. Przeprowadzenie prac zabezpieczających wymagało uzyskania zgody miejskiego konserwatora zabytków, a także uzgodnień Wydziału Rewaloryzacji Zabytków Krakowa i Dziedzictwa Narodowego Małopolskiego Urzędu Wojewódzkiego. Ponieważ zabezpieczenie dotyczy terenu dawnego cmentarza żydowskiego, prace uzgodniono też z Gminą Wyznaniową Żydowską oraz Komisją Rabiniczną ds. Cmentarzy Żydowskich przy naczelnym rabinie Polski Michaelu Schudrichu.

Wykonawca uzyskał też zgodę na usunięcie roślinności - miejskiego konserwatora zabytków, Zarządu Zieleni Miejskiej w Krakowie oraz Gminy Wyznaniowej Żydowskiej.

Wykonawcą prac jest firma „TANK-CHEM” Ryszard Skrzela. Koszt zabezpieczenia fragmentu dawnego obozu KL Plaszow to 157 tys. zł brutto.

Przypomnijmy: w celu upamiętnienia ofiar dawnego obozu koncentracyjnego Płaszów planowane jest utworzenie pomiędzy ulicami Kamieńskiego, Swoszowicką, Jerozolimską i Heltmana Muzeum – Miejsca Pamięci KL Plaszow. W 2007 roku na zlecenie władz miasta, po przeprowadzeniu konkursu, grupa projektowa GPP Proxima pod kierownictwem arch. Borysława Czarakcziewa przygotowała projekt budowlany. Ponieważ zaproponowane rozwiązania budziły sprzeciw wielu osób i środowisk, nie przystąpiono do jego realizacji.

W 2017 r. decyzją prezydenta Miasta Krakowa – powołano Radę Społeczną ds. utworzenia tego muzeum, złożoną z przedstawicieli instytucji muzealnych, uczelni, środowisk żydowskich, krakowskiego samorządu i organizacji społecznych z terenu Podgórza. Muzeum Krakowa powierzono zadanie przygotowania scenariusza obejmującego teren Miejsca Pamięci i wystawy stałej w mającym powstać budynku Memoriału i niszczejącym dziś Szarym Domu.

Za etap projektowy odpowiada obecnie Zarząd Inwestycji Miejskich w Krakowie, ale w przyszłości realizacją wypracowanych rozwiązań zajmie się nowa instytucja kultury, która ma powstać w przyszłym roku. Powoła ją miasto Kraków wraz z Ministerstwem Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Aktualnie trwają prace nad jej statutem.

WIDEO: Krótki wywiad