Kraków. Zakaz wjazdu dla starych aut do centrum? Za rok Strefa Czystego Transportu. Zrezygnujesz z auta, to miasto zaoferuje Ci coś w zamian

- Wystarczy przejść po ulicach zabytkowego centrum nocą, by zobaczyć, jak niewiele jest aut należących do mieszkańców. Wprowadzenie kolejnych restrykcji tylko jeszcze bardziej obrzydzi mieszkanie w tym rejonie i doprowadzi do dalszego wyludniania się centrum. Co mi też z dopłaty do roweru jak zrezygnuję z samochodu, kiedy auto jest potrzebne w weekendy, aby wyjechać na wieś. Jeżeli myśli się o ograniczeniu ruchu i emisji spalin, to problemem nie są samochody mieszkańców, ale pojazdy wjeżdżające do centrum każdego dnia na wjazdówki, często na okaziciela, wydawane przez urząd - komentuje Jerzy Kłeczek mieszkający przy ul. Poselskiej.

Jest jednym z ok. 500 mieszkańców, jacy pozostali w kamienicach w obrębie Plant Krakowskich. Wiele z tych budynków w ostatnich latach zamieniło się w hotele, hostele i domy z pokojami na wynajem krótkoterminowy. Ma w pamięci nasze publikacje, w których przez kilka lat opisywaliśmy problem wydawania przez urząd setek wjazdówek na wjazd do strefy ograniczonego ruchu w ścisłym centrum. Magistrat znajduje się przy placu Wszystkich Świętych. Urzędnicy sami korzystają więc z przywilejów. Nie mogliśmy też otrzymać listy nazwisk obdarowanych wjazdówkami osób niepublicznych. W ramach dostępu do informacji publicznej otrzymaliśmy jedynie wnioski ludzi starających się o wjazd. Jedna z prywatnych osób (nazwisko zostało zaciemnione) po prostu przypomniała się prezydentowi, złożyła noworoczne życzenia i... dostała zgodę.

Mieszkańcy mają żal do urzędników, że przy rozdawaniu wjazdówek zapominają o hasłach dotyczących walki o czyste powietrze. Po takie argumenty w magistracie chętnie sięgają jednak planując nową SCT.

- Kraków dąży do osiągnięcia neutralności klimatycznej, pierwszym etapem tych działań była m.in. wymiana pieców tzw. kopciuchów, która przyniosła widoczne efekty. Pożądanego efektu nie da się jednak osiągnąć jeśli nie zadbamy również o redukcję zanieczyszczeń komunikacyjnych. Najbardziej emitującymi zanieczyszczenia są kilkunasto- i kilkudziesięcioletnie samochody podróżujące po naszym mieście - przekonuje Sebastian Kowal z Zarządu Transportu Publicznego.

Powołuje się na badania przeprowadzone w Krakowie w 2019 r., które wykazały, że 12 proc. aut (przede wszystkim kilkunastoletnie lub starsze diesle) emituje aż połowę wszystkich zanieczyszczeń samochodowych. W urzędzie zaznaczają, że z badań emisji spalin w ruchu ulicznym wynika, iż silniki produkowane od 2006 r. zanieczyszczają znacząco mniej. W ZTP wyliczają, że SCT zostały wprowadzone już w ponad 250 miastach w Europie, a w efekcie np. w Londynie zanieczyszczenie powietrza dwutlenkiem azotu spadło o 40 proc., w Berlinie podobne pomiary pokazały spadek zanieczyszczeń o 25 proc. dla dwutlenku azotu i 60 proc. dla pyłów.

- Dlatego wierzymy, że działania te w końcowym efekcie znacząco zredukują zanieczyszczenia emitowane do powietrza w naszym mieście, ale też ochronią zdrowie i poprawią jakość życia mieszkańców - zaznacza Sebastian Kowal. - Przede wszystkim, co warte podkreślenia, SCT to nie zabranianie poruszania się samochodem, tylko zachęta do tego, by nie używać tych najbardziej zatruwających powietrze i najmniej ekologicznych - dodaje.

Aktualnie ZTP jest na etapie przygotowywania scenariuszy na jakich zasadach, i które pojazdy z jakimi normami euro będą mogły wjeżdżać do SCT. W urzędzie zapewniają, że nowe rozwiązania będą konsultowane z mieszkańcami.

- Dla mieszkańców samej SCT, czyli wewnątrz drugiej obwodnicy, planujemy okres przejściowy dla wprowadzanych zmian. Długość tego okresu oraz pozostałe szczegóły zostaną wypracowane podczas konsultacji w przyszłym roku. W związku z tym, aby nie wykluczać nikogo komunikacyjnie szukamy rozwiązań rekompensujących wprowadzane zmiany. Pierwszą propozycją dla osób, które zrezygnują z pojazdu będzie dwuletni bilet do podróżowania Komunikacją Miejską w Krakowie, który według przeprowadzonych przez miasto badań wśród mieszkańców, jest najbardziej oczekiwanym wsparciem. Dla aktywnych fizycznie mieszkańców prawdopodobnie zaproponujemy atrakcyjne dofinansowanie do zakupu roweru ze wspomaganiem elektrycznym - informuje Sebastian Kowal.

Zgodnie z programem ochrony powietrza, STC miałaby funkcjonować wewnątrz drugiej obwodnicy, czyli w obszarze między Alejami Trzech Wieszczów, ul. Wita Stwosza, rondem Mogilskim, ul. Klimeckiego, Powstańców Śląskich, Powstańców Wielkopolskich i Konopnickiej.

To nie pierwsza próba w Krakowie wprowadzenia tego typu ograniczeń. Mieszkańcy mają w pamięci SCT, jaka funkcjonowała już w przeszłości na terenie krakowskiego Kazimierza. SCT na placu Nowym i okolicznych ulicach została wprowadzona od 5 stycznia 2019 r. próbnie na pół roku. Do SCT mogli wjeżdżać mieszkańcy (dotychczasowymi pojazdami bez żadnych ograniczeń) oraz przedsiębiorcy i taksówki. Poza nimi strefa była otwarta dla pojazdów elektrycznych, napędzanych wodorem lub gazem CNG.

Po wprowadzenie SCT wśród krakowian rozpoczęła się burzliwa dyskusja na temat tego rozwiązania. Zwolennicy likwidacji SCT, lub znacznego zmniejszenia w niej ograniczeń w ruchu, podkreślali, że odkąd ją wprowadzono, w lokalach na jej terenie drastycznie spadły dochody, bowiem klienci nie mieli gdzie zaparkować.

W odpowiedzi aktywiści walczący o czyste powietrze uruchomili petycję, pod którą podpisywali się zwolennicy utrzymania SCT na Kazimierzu. Mało tego, apelowali o wprowadzenie analogicznych stref w pozostałych obszarach centrum Krakowa. Przekonywali, że to ważne działanie w walce ze smogiem.

Ostatecznie na początku marca 2019 r. radni miejscy przyjęli poprawki, mówiące m.in. o tym, że na obszar SCT dostawcy będą mogli wjeżdżać w godz. 6-12 oraz 16-20, natomiast w godz. 9-17 mogą tam wjeżdżać osoby przedstawiając się jako klienci bądź kontrahenci sklepów i lokali w SCT. Urzędnicy ocenili, że tak przygotowane zmiany są nieegzekwowalne i uznali, że de facto w godz. 6-20 na obszar Kazimierza może wjeżdżać każdy, dowolnym pojazdem.

Na Kazimierzu wprowadzono więc strefę ograniczonego ruchu, która zastąpiła krytykowaną i okrojoną SCT. SOR została zniesiona na początku pandemii koronawirusa w 2020 r. wraz z zawieszeniem opłat za postój w strefie płatnego parkowania. SOR przywrócono pod koniec sierpnia 2020 r.

SOR nie dotyczy pojazdów: z abonamentem postojowym typu K na sektor A13 oraz z abonamentem postojowym typu E,
w godzinach 6-11 i 16-20 wyłącznie dla i na czas wykonywania czynności ładunkowych oraz obsługi technicznej, z silnikiem elektrycznym bez przyczepy, rowerów, TAXI, służb specjalnych, służb miejskich, oznakowanej pomocy medycznej, dojeżdżających na teren posesji, garażu lub wykupionego miejsca zastrzeżonego, z pocztą, konwojów pieniężnych do banków strefy, z zezwoleniem zarządu drogi.

Według danych AAA AUTO, w tym roku w Polsce na rynku samochodów używanych pojawiło się 2 115 515 ofert sprzedaży aut, spośród których aż 869 871 miało 15 lat i więcej. To właśnie te samochody może dotknąć zakaz poruszania się w wyznaczonych strefach miast. Mediana wieku takich samochodów wynosiła 17,3 lat, ceny – 7,5 tys. zł, a przebiegu - 230 000 kilometrów.

FLESZ - System E-TOLL na polskich drogach. Jak opłacić przejazd płatnymi odcinkami autostrad?