NIK: Lekarze zajmują się papierami, zamiast pacjentami

Najwyższa Izba Kontroli przyjrzała się efektywności wykorzystania czasu przeznaczanego na pomoc stricte lekarską dla pacjentów.

Izba alarmuje, że czasu na pomoc lekarze mają coraz mniej. A to przez szereg przepisów w „niemedycznych” aktach prawnych, które nakładają na nich wiele administracyjnych obowiązków.

Na skutek tego medykom blisko jedną trzecią czasu porady lekarskiej zajmuje prowadzenie dokumentacji medycznej oraz wykonywanie czynności administracyjnych. Jeszcze gorzej w trakcie prowadzenia teleporady – tu na samo świadczenie medyczne pozostaje tylko 57 proc. czasu.

NIK wskazuje, że w aż 86 proc. kierujący placówkami podstawowej opieki zdrowotnej i ambulatoryjnej opieki specjalistycznej, nie wykorzystali możliwości odciążenia pracy lekarzy poprzez nadanie asystentom medycznym odpowiednich uprawnień do wystawiania e-zwolnień, e-recept i e-skierowań.

Nie korzystano również z możliwości zlecania pielęgniarkom i położnym samodzielnej kontynuacji leczenia pacjentów, w sytuacji posiadania przez nie wymaganych kwalifikacji.

Izba wskazuje, że sekretarki medyczne, rejestratorki i statystycy medyczni, mający w założeniu wspierać personel medyczny w pracy administracyjnej, zatrudniani byli w ograniczonym wymiarze. Rejestratorki medyczne stanowiły 6 proc. zatrudnionych w skontrolowanych jednostkach, sekretarki medyczne – 0,4 proc., a statystycy medyczni 0,3 proc. zatrudnionych.

Z kolei w 9 proc. placówek nie było ani jednej rejestratorki, w 68 proc. brak było sekretarek medycznych, a statystyków brakowało aż w 73 proc. placówek.

W efekcie personel medyczny obciążony był wykonywaniem czynności administracyjnych, także sprawozdawczością oraz rejestracją pacjentów.

W 91 proc. skontrolowanych placówek ochrony zdrowia personelowi medycznemu, zwłaszcza pielęgniarkom, ale także lekarzom powierzano obowiązki administracyjne polegające na sporządzaniu sprawozdań statystycznych oraz dotyczących realizacji umów o udzielanie świadczeń zawartych z NFZ.

Z raportu NIK wynika, że podmioty medyczne miały do dyspozycji systemy informatyczne o szerokich możliwościach, które jednak nie były należycie wykorzystywane.

Często owe systemy nie były zintegrowane z systemami do obsługi diagnostyki laboratoryjnej i obrazowej, a między oddziałami nie był zapewniony należyty przepływ danych. Ograniczało to możliwość sprawnego uzyskiwania danych medycznych koniecznych do podejmowania decyzji w ambulatoryjnym leczeniu pacjentów.

W połowie skontrolowanych placówek nie prowadzono elektronicznej rejestracji wizyty, zaś w 41 proc. brakowało oprogramowania umożliwiającego wysyłkę powiadomień pacjentowi i aktualizacji statusu wizyty (w formie sms lub e-mail). Natomiast w 23 proc. podmiotów nie wykorzystywano wszystkich zakupionych modułów i funkcjonalności systemu informatycznego, przez co praca personelu medycznego ambulatoriów nie została usprawniona.

Dokumentacja medyczna prowadzona była często w formie papierowej, co jest praktyką czasochłonną, utrudniającą dostęp do danych.

W okresie epidemii koronawirusa w siedmiu spośród 22 skontrolowanych placówek (32 proc.) stwierdzono przypadki czasowego ograniczenia dostępności świadczeń poprzez zawieszenie działalności niektórych poradni i niezgodności udzielania świadczeń z przyjętym harmonogramem.

W 14 proc. podmiotów czasowo ograniczono działalność do wykonywania tylko świadczeń ratujących życie i dla pacjentów skierowanych w trybie pilnym.

Jak wyjaśniono, zmiany te brały się z zaleceń NFZ w zakresie zapobiegania, przeciwdziałania i zwalczania epidemii koronawirusa.

Teleporada jako nowa forma świadczenia pomocy medycznej stanowiła w I półroczu 2020 r. jedną czwartą wszystkich udzielonych porad lekarskich. W porównaniu do I półrocza 2019 r. liczba porad udzielonych w skontrolowanych podmiotach leczniczych była mniejsza o 15 proc. w podstawowej opiece zdrowotnej oraz o 26 proc. w ambulatoryjnej opiece zdrowotnej.