Krwawe ataki na dwory pod Tarnowem w 1846 roku
Rzeź to efekt agitacji władz austriackich, które - rękami zdezorientowanych chłopów – rozprawiły się z niedoszłymi powstańcami, przygotowującymi kolejne powstanie przeciw zaborcy. Austriacy wmówili bowiem chłopom, że „panowie” będą chcieli zwalczyć przygotowywane przez Wiedeń zniesienie pańszczyzny i poddaństwa. To wywołało prawdziwą lawinę ataków na dwory. Szacuje się, że w czasie rabacji mogło zostać zamordowanych w całej Galicji od ponad tysiąca na nawet trzech tysięcy osób.
Ofiarami rzezi galicyjskiej z 1846 roku byli w głównej mierze właściciele ziemscy, księża, ale też służba i inni pracownicy dworscy. W rejonie Tarnowa spalono w sumie ponad 140 dworów (w całej Galicji ok. 500). Pojmanych bito, katowano i mordowano, a ich ciała zwożono do Tarnowa. Oprawcy mieli być nagradzani przez starostę i podległych mu urzędników - za zabitego szlachcica, którego przywożono pod budynek starostwa, płacono 10 florenów, za rannego - 8 a za związanego 5.
Duża część zamordowanych została pochowana na Starym Cmentarzu w Tarnowie. Ich wspólna mogiła przez lata nie była w żaden sposób upamiętniona. Dopiero w 1998 roku na rogu tzw. kwatery powstańczej odsłonięto niewysoki monument w formie kurhanu z kostek granitowych wraz pamiątkową tablicą. Umieszczono na niej ok. 50 nazwisk osób, które miały zostać w tym miejscu pochowane w 1846 roku.
- Dzisiaj już wiadomo, że w mogile spoczywa co najmniej 207 osób. Tyle udało się bowiem zidentyfikować dotąd panu Bogusławowi Baczyńskiemu, który losom pochowanych w niej osób poświęcił kilkadziesiąt lat pracy. Efektem badań jest między innymi wydana kilka lat temu niezwykle ciekawa monografia – mówi Piotr Dziża z fundacji Pro Patria Semper.
Pomnik ofiarom rabacji w Tarnowie
Podczas ubiegłorocznych obchodów 175-lecia rabacji pojawił się pomysł, aby zastąpić dotychczasową tablicę - nową z dodatkowymi nazwiskami, albo postawić na cmentarzu zupełnie nowy pomnik upamiętniający będzie wszystkie ofiary rzezi. Jest już wstępna deklaracja wójtów i starostów z okolicznych powiatów, z których pochodzili zamordowani, w sprawie realizacji i współfinansowania tego zadania.
Wcześniej zgodę na to musi wyrazić wojewoda, bo jest to kwatera wojenna, a także konserwator zabytków. Pomysłodawcy mają nadzieję na to, że dzieło uda się doprowadzić do szczęśliwego finału na 180. rocznicę Rabacji Galicyjskiej.
Sobotnie, kameralne uroczystości przy mogile na Starym Cmentarzu rozpoczną się o godz. 11.30. Następnie w lokalu fundacji przy pl. Katedralnym można będzie wysłuchać multimedialnego wykładu "Tragiczny rok 1846" . Zaprezentowana zostanie także sylwetka Jana Tyssowskiego, pochodzącego z Tarnowa dyktatora powstania krakowskiego.
Bądź na bieżąco i obserwuj
FLESZ - Polaków jest mniej. Są dane GUS
